Kultura
Prva pozorišna predstava u Beogradu pre 155 godina: Drama "Đurađ Branković", zarada 2.316 groševa
Komad mađarskog pisca Karolja Obernjika odigran je u gostionici "Kod engleske kraljice", a "samo izvođenje je primljeno vrlo lepo od publike i pozorišne kritike", pisali su tadašnji hroničari
Pre tačno 155 godina, 22. novembra 1868. (po novom kalendaru), izvedena je prva teatarska predstava u srpskoj prestonici, što se ujedno vodi i kao dan početka rada Narodnog pozorišta u Beogradu.
Bila je to inscenacija komada "Đurađ Branković", istorijske drame u pet činova, mađarskog pisca Karolja Obernjika, najpoznatijeg upravo po ovom delu u kojem je naslovni lik istaknut kroz privatnu tragediju – Turci mu oslepljuju sinove, a ćerku Maru odvode u sultanov harem.
Drama "Đurađ Branković" koju je preveo i preradio tek postavljeni upravnik nacionalnog teatra Jovan Đorđević, odigrana je u gostionici "Kod engleske kraljice". Pre predstave izvedena je kompozicija "Srpska uvertira" Dpagutina Reša, a uvodnu reč o pozorišnoj umetnosti, dramskoj književnosti i dotadašnjim dramskim izvedbama u Srbiji održao je književnik Milopad Popović Šapčanin, kasnije predsednik srpske vlade.
"Samo izvođenje je primljeno vrlo lepo od publike i pozorišne kritike", naveo je Borivoj S. Stojković u "Istoriji srpskog pozorišta od srednjeg veka do modernog doba".
U arhivi Muzeja pozorišne umetnosti Srbije sačuvan je izveštaj s ove premijere: "Od današnje predstave 'Đurađ Branković' palo je u pozorišni kovčežić 2.316 groša."
Inače, adaptirana sala "Kod engleske kraljice" bila je dom predstavama Narodnog pozorišta narednih godinu dana. Naime, Pozorišni odbor je sklopio 3. oktobra 1868. ugovor s parohom Saborne crkve Milošem Sušićem o korišćenju prostora u nekadašnjoj Kosmajskoj ulici broj 51 za potrebe izvođenja predstava dok traje izgradnja zgrade.
Glumačka družina je u pomenutom prostoru igrala do kraja maja 1869. godine – izvela je 75 predstava, i to 20 domaćih i 43 strana dela – da se malobrojna beogradska pozorišna publika ne bi zasitila pred otvaranje zgrade nacionalnog teatara na današnjem Trgu republike, a koje je svečano počelo s radom 30. oktobra 1869. premijerom "Posmrtne slave kneza Mihaila" Đorđa Maletića.
"Prvom predstavom komada 'Đurađ Branković' u sali 'Kod engleske kraljice' stvarno je počeo rad Narodnog pozorišta, a publika i štampa, oduševljeni osnivanjem značajne umetničke ustanove i igrom glumaca, u tome su videli veliki i uzbudljiv, kulturno-istorijski događaj", konstatuje Borivoj S. Stojković.
Ipak, dodaje, tek prva predstava u novoj zgradi koja se pretvorila u impozantnu nacionalnu svečanost, onako kako je to isticao Jovan Đorđević, značila je i početak pravog, dinamičnijeg kulturno-umetničkog života u prestonici.
