Magazin
Zagrevanje okeana dovelo do neočekivanog porasta nivoa mora u 2024. godini
Globalni nivo mora porastao više nego što se očekivalo u 2024. godini zbog toplotnog širenja morske vode i topljenja ledenih pokrivača i glečera, objavila je američka svemirska agencija NASA. To znači da se stopa porasta nivoa mora udvostručila u poslednjih 30 godina.
Prošla godina je bila najtoplija u istoriji, a godišnja stopa rasta nivoa mora bila je 5,9 milimetara, u poređenju sa očekivanih 4,3 milimetra, prema analizi koju je sprovela NASA.
Otkako je počelo satelitsko snimanje visina okeana 1993. godine, globalni nivo mora je porastao za 10 centimetara. Iako su rezultati analiza svake godine malo drugačiji, jasno je da okean nastavlja da raste, kao i da se ta stopa rasta sve brže i brže menja.
Osim što su brojevi veći nego što se pretpostavilo, došlo je do još jedne neočekivane pojave.
Poslednjih godina, oko dve trećine porasta nivoa mora došlo je od dodavanja vode sa kopna u okean topljenjem ledenih pokrivača i glečera, a otprilike trećina je potekla od termičkog širenja morske vode. Međutim, 2024. godine je došlo do obrta, jer je dve trećine porasta nivoa mora nastalo usled termičkog širenja morske vode, a ne topljenja ledenih pokrivača.
Toplota u okean ulazi na više načina, što dovodi do širenja vode usled zagrevanja. Morska voda se obično raspoređuje u slojeve prema temperaturi i gustini - toplija, lakša voda ostaje na površini, dok je hladnija i gušća u dubinama. Na većini mesta, toplota sa površine prodire u duboki okean veoma sporo.
Međutim, u područjima sa jakim vetrovima, ovaj slojeviti raspored može biti poremećen, što dovodi do vertikalnog mešanja vode. Velike okeanske struje, poput onih u Južnom okeanu, mogu nagnuti slojeve i omogućiti da površinska topla voda lakše prodre u dubinu. Osim toga, tokom pojave El Ninjo, kada se veliki topli vodeni basen iz zapadnog Tihog okeana premešta ka centralnom i istočnom Pacifiku, može doći do značajnog vertikalnog kretanja toplote unutar okeana, piše na zvaničnom NASA sajtu.
Procenjuje se da oko 900 miliona ljudi, to jest svaka deseta osoba na planeti, živi u neposrednoj blizini mora.
Najveći rizik od katastrofalnih poplava imaju obalne zone gusto naseljenih zemalja kao što su Bangladeš, Kina, Indija, Holandija i Pakistan. Takođe, ugroženi su i veliki gradovi na svim kontinentima, uključujući Bangkok, Buenos Ajres, Lagos, London, Mumbaj, Njujork i Šangaj.
Najkritičnije pretnje prete malim ostrvskim državama sa niskom nadmorskom visinom. Porast nivoa mora i drugi klimatski faktori već primoravaju stanovnike Tihookeanskih država poput Fidžija, Vanuatua i Solomonskih Ostrva da se sele, prema zvaničnom sajtu Ujedinjenih nacija.
