Najveća zemlja na svetu može se pohvaliti bogatom istorijom i kulturom, mnoštvom gradova čija arhitektura pleni i beskonačnim krajolicima koji oduzimaju dah. Kroz viševekovnu istoriju većina ruskih gradova je od malih i neuglednih "stasalo" u svetske metropole, ali postoje i oni koji su samo izbrisani sa mape. Koji su to gradovi i zbog čega su samo nestali?
Mangazeja - trgovačka luka koja je opustošena iz bezbednosnih razloga
Gradić Mangazeja osnovan je krajem 16. veka po naredbi carske porodice, a put do njega vodio je preko morskih puteva, a zatim i rečnim koritima, sve do samog srca Sibira. Tvrđava u centru Mangazeje bila je ne samo kulturni, već i finansijski centar grada - u njoj su se sakupljali i čuvali jasaci, odnosno "porez" koji je sibirski narod plaćao u krznu. Do početka 17. veka Magnazeja je postala veoma ugledan trgovački grad koji su opasavala čak pet utvrđenja, ali budući da je bio veoma bogat grad, on je uskoro postao i glavna meta špijuna koji su dolazili sa ciljem da razviju trgovačke puteve kroz Severno more.
Početko 1612. godine, holandrski trgovac Isak Masa nekako je uspeo da prođe sve kontrolne punktove i prodre do samog centra Mangazeje, a sastavivši detaljan plan grada, on je pohrlio nazad u Evropu. Srećom (ili nesrećom), ruski car Mihail Fjodorovič je prokljuvio lukavi plan Evropljana, a kako bi obezbedio najviši stepen sigurnosti, izdao je naređenje da se severni pomorski put potpuno zatvori.
Zbog ovakve odluke cara, sva prodaja pomorskim putem je preko noći prekinuta i delimično preusmerena na Moskvu. Ipak, budućnost Mangazeje je ovom odlukom potpuno uništena i 1672. godine je izdato rešenje o iseljavanju svih stanovnika i potpunom gašenju infrastrukture. Grad je ponovo otkriven tek u 20. veku, kada su arheolozi pronašli ostatke burne trgovačke delatnosti.
Fanagorija - potopljena prestonica antičkog carstva
Prema predanju, prvi temelji Fanagorije postavljeni su još u 6. veku pre naše ere, a već 2 veka kasnije ona je postala druga prestonica antičkog Bosporskog carstva. Grad je bio toliko važan da se u njega u 7. veku naše ere preselio i vizanzijski imperator Justinijan II, a služio je i kao veza između Vizantije i Velike Bulgarije, drevne države u azovskim stepama. Ipak, već u 11. veku je zbog porasta nivoa mora grad polako počeo da tone, a njegovo stanovništvo je bilo prinuđeno da migrira u obližnji grad.
Stari Rjazan - prestonica kneževstva koju su Mongoli sravnili sa zemljom
Grad Stari Rjazan prvi put u istoriji spomenut je u letopisima iz 1096. godine, kada je bio prestonica Rjazanskog knežestva, a samim tim i važan trgovački centar. Za razliku od Putozerska koji se nije mogao pohvaliti plodnim tlom, ovaj grad se nalazio na plodonoj i teritoriji bogatoj divljači, a stanovništvo je pored osnovnih poljoprivrednih delatnosti bilo poznato i po grnčariji i tkanju.
Tokom 1237. godine, na Rusiju je napala vojska mongolskog hana Batija, a Stari Rjazan se našao prvi na udaru. Šest dana i noći trajala je opsada grada, da bi sedmoga dana ruski narod poklekao - tada su Mongoli sravnili sa zemljom ceo grad, uništili tvrđavu i sve građevine, a stanovništvo pobili i proterali. Iako se narod nakon pogroma vratio na svoju zemlju, budućnost je bila veoma rizična i neizvesna, te se već u 14. veku sav život preselio u obližnji grad Perejaslavj-Rjazanski, koji je danas poznat kao Rjazan.
Putozersk - od činovničkog grada do "logora" za prestupnike
Osnovan 1499. godine, Putozersk je prvobitno bio namenjen isključivo za činovnike i vojna lica koji su bili pri carskoj porodici. Iako da se nalazio na samom ušću reke Pečore u Pečorsko more, Putozersk se nije mogao pohvaliti plodnim zemljištem, pa su osnovne delatnost stanovništva bile lov, ribolov i razmena ulova za nešto krzna koje bi se kasnije preprodalo dalje.
Ipak, početkom 17. veka zbog dolaska engleskih trgovaca, sva delatnost lokalnog stanovništa je prekinuta, a budući da nisu imali mogućnost uzgajanja poljoprivrednih kultura i domaćih životinja, malo pomalo je i populacija ljudi opadala. Ubrzo je grad postao "logor" u koji su deportovani prestupnici, koji su u njemu živeli sa preostalim stanovnicima. Za vreme vladavine Katarine Velike tvrđava u Putozersku je do temelja srušena, a grad ispražnjen.
Mologa - grad koji je potpila sovjetska vlast
Grad na reci Mologa po kojoj je i dobio ime sijao je punim sjajem još od 13. ili 14. veka, a malo uzvodno nalazio se i najveći bazar tog vremena - Moložski bazar, na kome su se okupljali svi najbolji trgovici iz Azije i Evrope. Sve do kraja 17. veka grad je bio centar svih trgovačkih dešavanja, a moložski trgovci su svojom ribom snabdevali čak i carski dvor. Kasnije, otvoreno je i nekoliko fabrika, banka, telegraf, bolnica i pošta, a sagrađen je čak i ženski manastir Afanasjevski.
Nažalost, broj stanovnika se iz godine u godinu smanjivao, da bi sredinom tridesetih godina 20. veka u njemu bilo tek 900 kuća i nekoliko hiljada meštana. Konačno, "glave mu je došla" sovjetska vlast, koja je odlučila da zarad izgradnje Ribinskog hidročvora čitav grad potopi. I pored velikog otpora i bunta stanovništva, odluka je sprovedena i već 1941. godine Mologa se našla pod vodom.