Kada je u pitanju portet, svaki detalj je važan. Od govora tela, do ekspresije i odeće koju akter nosi, pa tako i aksesoar koji ima na glavi. To može biti kapa jednog velikog vladara poput Napoleona, šešir koji suptilno i ironično kritikuje visoko društvo, a može biti i šešir koji nam daje interesantan uvid u ličnost autora.
Iako šeširi danas nisu toliko popularan aksesoar, u istoriji su bili veoma važan element nečije garderobe, pa samim tim i ličnosti. Neki od najpoznatijih šešira u istoriji se mogu videti na slikama su:
"Napoleon prelazi Alpe", Žak-Luj David (1801)
U novembru prošle godine je bila premijera istorijske drame "Napoleon", a iste nedelje je čuveni dvorogi šešir ovog francuskog cara prodat na aukciji u Parizu za 1.9 miliona evra. Sigurno je da je ova kapa jedna od najpoznatijih u istoriji i već je vekovima njegova glavna vizuelna karakteristika. U kolekciji je imao preko 120 šešira, a sačuvano je oko 20.
Nosio ga je da bi se štitio od kiše i sunca (a neki izvori govore da ga je koristio i za prikrivanje ćelavosti). Često bi je blago nakrivio, kako bi bolje video ispred sebe i upravljao vojskom. Bila je napravljena od krzna dabra i može se videti na brojnim portretima ovog vladara.
"Sloboda vodi narod", Ežen Delakroa (1830)
Heroina sa slike, koja predstavlja personifikaciju Francuske, je prepoznatljiva po svojoj lepršavoj haljini, dinamičnoj pozi i ekspresiji - ali i šeširu koji nosi. Tačnije, u pitanju je frigijska kapa, koja predstavlja simbol slobode i revolucije još od antičkog doba. Ova kapa ima kupolast oblik, čiji se vrh blago savija i daje joj "mekan" izgled. Uglavnom je crvene ili braon boje.
Iako je kapa koju su Stari Rimljani navodno nosili tokom revolucije i oslobođenja od robovlasnika bila drugačija (zvala se pileus), frigijska kapa je kroz istoriju postepeno postala glavna asocijacija na revoluciju. Ovu kapu su prvobitno nosili ljudi iz drevne Azije (Parti, Parsi), a preko Grka i drugih naroda koji su bili u kontaktu sa helenizmom, proširila se na druge delove sveta.
"Misterije horizonta", Rene Magrit (1955)
Mali crni polucilindar šešir je jedan od najprepoznatljivijih elemenata u radu ovog belgijskog umetnika nadrealizma. Rene Magrit ih je naslikao više od 50 puta tokom 40 godina i pojavljuje se na poznatim slikama, kao što su "Sin Čoveka", "Život je bajka", "Čovek sa polucilindrom". Na fotografijama ovog umetnika se može videti da je šešir bio deo njegovog ličnog stila.
Polucilindar šešir je bio zastupljen u visokim slojevima društva, ali može se pretpostaviti da u Magritovom radu predstavlja jedan znak anonimnog, neposrednog posmatrača u moru ljudi.
"Portet Arnolfinijevih", Jan van Ajk (1434)
Jedan od najpoznatijih portreta bračnog para privlači pažnju vekovima, prvenstveno zbog misterije o kontekstu slike. Često postavljana pitanja vezana za ovaj rad su: Zašto mladenci ne deluju srećno, da li je žena trudna, koja je simbolika malog portreta autora u pozadini... Isto tako, jedan prepoznatljiv element sa slike predstavljaju siluete aktera, koje su naglašene velikim crnim šeširom na glavi muškarca.
Jednostavni, zaobljeni, crni šešir je upečatljiv kontrast u odnosu na čipkanu belu maramu koju nosi žena, tako da ovi detalji možda služe kao još jedan način da se predstavi emocionalna distanca između para. Iako prava priča iza slike možda nije poznata, njegov šešir nam ipak nešto otkriva - a to je godišnje doba u kome je slika nastala.
Crni pleteni šešir je zapravo jedan klasičan letnji modni aksesoar, koji je bio popularan u prvoj polovini 15. veka.
Elizabet Viže-Lebran, "Autoportret sa slamenim šeširom" (1782)
Viže Lebran je bila jedna od četiri žene koja je bila primljena na Kraljevsku akademiju umetnosti u Francuskoj u 18. veku. Bila je bliska prijateljica Marija Antoanete i često je slikala njene portrete. Neki istoričari umetnosti je nazivaju "najboljim portretistom svog doba".
Za ovaj autoportret, ona je pustila svoju kosu, što znači da je posmatramo u veoma ležernom, prirodnom izdanju. Njen slameni šešir sa cvetovima je sličnih boja kao i paleta koju drži, predstavlja njenu slobodu i ženstvenost. Slika odiše romantičnom energijom i asocira na dane spokoja kada se družila sa svojom prijateljicom Marijom u njenoj raskošnoj palati, na farmi, u prirodi...