Vašington još uvek računa na sudar regionalnih sila u Aziji

Vojnici Kine i Indije sukobili su se, srećom bez žrtava, 9. decembra u sektoru Tavang na jugu Tibeta, odnosno, kako Indijci smatraju, pokrajine Arunačal Pradeš.

Incident se dogodio svega nekoliko dana nakon što su vojske Indije i SAD, nepunih sto kilometara odatle, u indijskoj saveznoj državi Utarakand, organizovale zajedničku vojnu vežbu i svega nekoliko nedelja nakon 25. zasedanja zajedničkog mehanizma Pekinga i Nju Delhija za konsultacije i koordinaciju u području kinesko-indijske granice.

Nakon kraćeg incidenta, u kom je učestvovala nekolicina vojnika, Kina i Indija mudro su povukle svoje trupe iz sektora Tavang, demonstrirajući spremnost da obuzdaju sporadične incidente kako ovi ne bi prerasli u rat dve rastuće sile.

Uprkos tome, ovaj incident je u zapadnim medijima predstavljen kao "najveći" posle tragedije iz juna 2020. godine, u kojoj je smrtno stradalo najmanje dvadeset indijskih vojnnika.

Kina: Rutinska kontrola

Prema kineskim izvorima, kineska vojska je 9. decembra organizovala rutinsku patrolu na kineskoj strani linije stvarne kontrole u nedemarkiranom području granice sa Indijom. Kinesku patrolu su, navodno, blokirale indijske trupe koje su zašle na područje pod kineskom kontrolom.

Sa druge strane, Ministarstvo odbrane u Nju Delhiju saopštilo je da je nekoliko vojnika sa obe strane povređeno, nakon što su, navodno, indijske trupe sprečile kineske vojnike da uđu u sektor Tavang.

Bilo kako bilo, nedemarkirana kinesko-indijska granica u dužini od oko 3.400 kilometara je tinjajući geopolitički žar u centralnoj Aziji. Vašington itekako računa da bi taj tinjajući žar mogao da se rasplamsa u regionalni požar koji bi, potom, uvukao u sukob i oslabio sve četiri rastuće globalne sile u tom području.

Sjedinjene Američke Države, izvesno, odranije računaju na sudar, pre svega, Kine i Rusije u centralnoj Aziji, nakon što su dve sile, mudro, svoja pogranična pitanja sporazumno rešile u procesu koji je trajao od kraja devedesetih, zaključno sa 2005. godinom.

Slične nade Vašington polaže i u nedemarkiranu granicu Kine i Indije, ali i još neke geopolitičke i ekonomske procese u tom delu sveta.

Na primer, Indiji nije promaklo da Kina jača svoje ekonomske veze sa Pakistanom u okviru kinesko-pakistankog ekonomskog koridora na novom Putu svile koji obuhvata Kašmir pod kontrolom Pakiustana koji Indija smatra za svoju teritoriju.

Imajući u vidu rast kineske ekonomske i geopolitičke moći, Indija se pridružila BRIKS-u i Šangajskoj organizaciji za saradnju, ali je pristupila i Kvadrilateralnom bezbednosnom dijalogu zajedno sa SAD, Australijom i Japanom koji je, nakon neuspešnih pokušaja 2007. i 2008, ponovo ustanovljen novembra 2017. godine.

Podsećanja radi, valja napomenuti da je te iste godine indijski premijer Narendra Modi odbio da prisustvuje samit inicijative "Pojas i put" upravo zbog vektora kinesko-pakistanske saradnje u okviru ove inicijative.

Pitanje uloge Kašmira u kinesko-pakistankom ekonomskom koridoru na odnose Indije sa Kinom utiče na još jedan, možda još značajniji način.

Reka Bramaputra, koja na Tibetu, u Kini, izvire kao Jarlung Cangpo, kroz veliki istoimeni kanjon utiče upravo u saveznu indijsku saveznu državu Arunačal Pradeš i teče dalje na jug ka Bengalskom zalivu.

Kako se radi o jednoj od deset najvećih reka u Aziji, sa protokom koji se, u zavisnosti od doba godine i topljenja snega, desetinama hiljada kubnih metara vode u sekundi, ona je važan izvor vode za stanovnike severne Indije. Štaviše, Bramaputra je jedna od retkih reka na kojima je prisutan plimni talas.

Kako bi regulisala njen ćudljivi i periodično dramatični tok, Kina je pribegla izgradnji nekoliko brana na svojoj teritoriji, što je u Nju Delhiju izazvalo veliku zabrinutost, zbog moguće kineske kontrole tog značajnog vodnog resursa. Ta zabrinutost Indije još uvek traje i određuje politiku Nju Delhija prema Kini.

Mudro izbegavanje sukoba

Azijske sile, za sada, mudro izbegavaju rasplamsavanje sukoba. Nakon vekova kolonijalne tiranije i pritisaka koje su trpele, one u 21. veku, poučene takvim istorijskim iskustvima, vlastiti ekonomski rast mudro pretpostavljaju pograničnim zađevicama i mogućim ratovima u koje bi bile uvučene za tuđe interese.

To ne znači da neke od njih, poput Indije, čiji je ekonomski razvoj još uvek u povoju, a vojna moć nedovoljna, ne pokušavaju da na različite načine balansiraju svoju poziciju.

U takvom svetlu, svaki incident, pa makar on bio i tuča motkama, što je, takođe, bio jedan od snimljenih prizora sa kinesko-indijske granice, u zapadnim medijima biće predstavljan kao "veliki" i "najveći".

Predimenzioniranje incidenata na Zapadu, ipak, ne znači da tenzije na granici Kine i Indije treba potceniti, tim pre što Vašington na te sukobe itekako računa.