Prvi primerci višenamenskih borbenih aviona američke proizvodnje F-16, čiju su isporuku Kijevu najavile pojedine evropske zemlje, prema pisanju "Blumberga" i drugih zapadnih medija, stigli su u Ukrajinu.
Kako se navodi, broj isporučenih aviona nije velik, a takođe ostaje nejasno da li će ukrajinski piloti moći odmah da lete ovim avionima.
Podsećanja radi, Holandija, Danska, Norveška i Belgija su Ukrajini obećale oko 80 letelica ove vrste, međutim, prema pisanju "Vašington posta", procenjuje se da će do kraja godine biti isporučeno svega 20.
Osim broja aviona, za ukrajinsku vojsku problematičan je i broj pilota osposobljenih za upravljanje F-16, budući da je svega njih šest završilo, ili će završiti obuku do kraja leta. Takođe, upitno je koliko su zapravo časova leta ovi piloti imali na američkim letelicama.
Sa druge strane, ruski piloti su u intervjuima za TV kanal Zvezda još početkom jula izjavili da "jedva čekaju da se američki avioni pojave u Ukrajini", a Ratno vazduhoplovstvo Ruske Federacije se može pohvaliti sa nekoliko vrsta aviona sa kojima će se F-16 pre ili kasnije susresti – i verovatno izvući deblji kraj.
Koji ruski avioni će loviti F-16 iznad Ukrajine?
Ruska vojska na raspolaganju ima nekoliko vrsta borbenih aviona – višenamenskih, lovaca i presretača, koji su po svojim tehničko-taktičkim karakteristikama superiorniji od F-16. To su pre svega Su-30SM(2), Su-35S, MiG-31BM i eventualno Su-57, koji se ređe koristi zbog malog broja primeraka u operativnoj upotrebi. Njihova glavna prednost u odnosu na američke letelice leži u naoružanju, radarima i malom radarskom odrazu, bar kada je Su-57 u pitanju.
Budući da su u savremenom ratovanju bliski susreti (tzv. dogfight) u vazduhu postali prava retkost, može se pretpostaviti da će se okršaji sa američkim avionima najverovatnije voditi sa većih udaljenosti.
Za te potrebe, ruski avioni se mogu osloniti pre svega ne dve vrste raketa vazduh-vazduh i to: R-77-1 dometa 110 km, sa kombinovanim inercijalnim i poluaktivnim radarskim u inercijalnoj i srednjoj, i aktivnim radarskim samonavođenjem u terminalnoj fazi leta; R-37M koja ima mogućnost obaranja neprijateljskih letelica na udaljenosti između 200 i 400 kilometara.
Iako ovaj maksimalni domet R-37 ne važi nužno i za F-16 zbog njegovog radarskog odraza i manevarskih sposobnosti, postoji velika šansa obaranja ovih aviona iznad Ukrajine i to iz vazdušnog prostora RF.
Najmoćnije sredstvo koje će imati ukrajinski F-16 su rakete AMRAAM AIM-120, sa kombinovani inercijalnim i aktivnim samonavođenjem. Iako na početku priče o isporuci F-16, nije bilo poznato koju će tačno varijantu Kijev dobiti, pa se pretpostavljalo da će to biti C dometa 85-100 km, u međuvremenu je otkriveno da je isporučena i novija D varijanta dometa 160-180 km.
Zahvaljujući ovim raketama, F-16 ima znatno veći borbeni potencijal od preostalih ukrajinskih MiG-29 i Su-27, uglavnom naoružanih starijim verzijama raketa R-73 i R-27, dometa između 30 i 40 km, sa zastarelim infracrvenim glavama za samonavođenje.
Međutim, važno je naglasiti da ove rakete pored F-16 koristi i sistem PVO NASAMS, te da se ukrajinska vojska već suočava sa manjkom AIM-120. To znači da će komanda Oružanih snaga Ukrajine morati pažljivo da podeli ove projektile vazduhoplovstvu i protivvazduhoplovnoj odbrani, zbog čega će ih piloti F-16 koristiti u ograničenim količinama.
Radari američkog i ruskih aviona
Dodatan problem kada je u pitanju AIM-120 leži u tome što je Ukrajini isporučena verzija F-16 "blok 20 MLU" (Mid-Life Update), poznate i kao F-16AM/BM "blok 20", koja je opremljena puls-doplerovim radarom AN/APG-66(v)2, sa dometom otkrivanja ciljeva 65-83 km.
To znači da bez oslanjanja na spoljne sisteme za rano upozoravanje i kontrolu (o čemu će biti reči u nastavku), ukrajinski F-16 neće moći da iskoriste pun potencijal ovog naoružanja.
Sa druge strane, ruski avioni opremljeni su radarima:
– "Irbis-e" sa pasivnom faznom antenskom rešetkom, sa maksimalnim dometom za otkrivanje i praćenje cilja veličine borbenog aviona, sa površinom radarskog preseka od oko 3 m kvadratnih, 400 km u prednjoj i 150 km u zadnjoj polusferi. Ovaj radar prisutan je na Su-35S i Su-30SM2;
– N011M sa dometom od 140 km za otkrivanje cilja veličine borbenog aviona u prednjoj i 60 km u zadnjoj polusferi. Ovaj radar prisutan je na Su-30SM;
– "Zaslon-m" koji može otkrivati ciljeve sa radarskim presekom površine 5 m kvadratnih na udaljenosti od 282 km u prednjoj polusferi. Ovaj radar prisutan je na MiG-31BM;
-"Bjelka" koji se nalazi na višenamenskom borbenom avionu pete generacije Su-57 i radi se o radaru sa aktivnom faznom antenskom rešetkom. O ovom radaru ne postoje pouzdani podaci, a procenjuje se da može otkrivati ciljeve sa radarskim presekom površine 1 m kvadratnih, na udaljenosti od 400 km.
Primera radi, površina radarskog preseka F-16 je oko 4 m kvadratnih.
Iako F-16 sam po sebi ima lošiji radar od ruskih aviona, važno je naglasiti da se u uslovima savremenog ratovanja piloti oslanjaju i na podatke koje dobijaju od drugih radarskih sistema baziranih u vazduhu ili na kopnu.
Stoga nema sumnje da će ukrajinski piloti dobijati podatke o ruskim letelicama od aviona za rano upozoravanje i kontrolu, popularnih "avaksa", i drugih izviđačkih letelica i kopnenih radara američke vojske. To je omogućeno zahvaljujući sistemu za prenos podataka "link 16", koji je ugrađen na F-16.
Naravno ni ruski vazduhoplovci neće ostati bez podrške u ovom segmentu, zahvaljujući višesložnoj mreži PVO i sopstvenim avionima za rano upozoravanje kao što je A-50, stoga je jasno da će ishod eventualnih vazdušnih duela u velikoj meri zavisiti i od integrisanosti sa sistemima ove vrste.