Hibridna oružja u SVO: Kako je čuvena amfibija transformisana u raketni lanser?

Tokom Specijalne vojne operacije u Ukrajini, primećena je učestala upotreba nekih od najsavremenijih borbenih platformi ruske, ali i zapadne proizvodnje sa ukrajinske strane, koje su do sada ostvarivale različite rezultate na bojištu. U skladu sa tim, vojna industrija Ruske Federacije intenzivirala je proizvodnju novih i modernizovanih sredstava ratne tehnike, međutim i pored toga pripadnici ruskih snaga na terenu našli su način kako da improvizacijom i kombinacijom "zastarelih" sistema naprave efikasno naoružanje.

Jedan od takvih primera je i čuveno amfibijsko vozilo MT-LB, na čiji krov je ugrađen višecevni lanser raketa MS-227. Glavni razlog zašto je za ovu svrhu izabran baš MT-LB je činjenica da Oružane snage RF poseduju oko 3.300 komada u operativnoj upotrebi, a procenjuje se da se u rezervi nalazi više hiljada, ako ne i desetine hiljada ovih vozila.

Reč je o višenamenskom oklopnom vozilu sovjetske proizvodnje dizajniranom pedesetih godina, koje se već skoro 60 godina nalazi u operativnoj upotrebi. Danas ovo vozilo pored Rusije koriste i države poput Jermenije, Azerbejdžana, Bugarske, Finske, Kazahstana, Iraka, Gruzije, Ukrajine itd.

Legenda Hladnog rata

U početku je glavni proizvođač MT-LB bio "Harkovski traktorski zavod", dok je danas to filijala "Uralvagonzavoda" u ruskom gradu Rupcovsku. Iako se često pogrešno klasifikuje kao oklopni transporter, vozilo je dizajnirano kao višenamenska amfibijska gusenična platforma primarno namenjena za transport i pozicioniranje vučnog artiljerijskog oruđa.

Vremenom je otkriven visok nivo prilagodljivosti ove amfibije, pa je tokom višedecenijske službe korišćena za nošenje, transport i vuču različitih vrsta oružja, a zbog široke upotrebe u 15 oružanih sukoba, od Sovjetskog rata u Avganistanu do SVO, steklo je status legendarnog vozila iz perioda Hladnog rata.

MT-LB ima dužinu od 6,45 m, širinu od 2,86 m, visinu 1,86 m, dok su masa praznog i ukupna masa vozila 9,7 odnosno oko 12 tona. Amfibija poseduje izrazito jednostavan dizajn i zavareni čelični oklop, debljine 14 mm u prednjem delu gde pruža ograničenu zaštitu od teških mitraljeza, tj. debljine sedam milimetara na bokovima i zadnjoj strani gde pruža zaštitu od gelera i vatre iz lakog pešadijskog naoružanja.

Osnovnu posadu čine vozač i komandir smešteni u prednjem delu, opremljeni zasebnim periskopima za dnevno osmatranje, a ispred njih nalazi se vetrobransko staklo koje može biti prekriveno oklopom.

Trupni odeljak nalazi se u pozadini amfibije i u slučaju da se radi o klasičnoj transportnoj verziji, u njemu je moguće smestiti 11 ljudi. Ulazak i izlazak iz vozila vrši se na dvoje vrata iza trupnog odeljka. Standardna verzija amfibije opremljena je i kompleksom ABHO (atomsko-biološko-hemijska odbrana), svetlom za pretragu, uz mogućnost ugradnje uređaja za noćno osmatranje.

Ono po čemu se MT-LB ističe i što je dodatno uticalo da se koristi za najrazličitije zadatke, jeste visok nivo pokretljivosti obezbeđen dizel motorom smeštenim u sredini vozila sa leve strane, snage 240 ks, odnosno preko 300 ks na modernizovanim verzijama. Vešanje se zasniva na torzionoj šipci, šest pari točkova na gusenicama od kojih prvi i poslednji imaju hidraulične amortizere, prednjem pogonskom lančaniku i zadnjem prenosnom točku.

Maksimalna brzina na putu je 62 km/h (70 km/h za modernizovane), van puteva 30 km/h (45 km/h za modernizovane), a  operativni domet iznosi 500 km. MT-LB se može kretati po nagibu od 60%, bočnom nagibu od 30% i savladavati rovove širine do 2,4 m, vertikalne prepreke visine do 0,6-0,7 m, dok amfibijske osobine dozvoljavaju kretanje po vodenim površinama brzinom od 5 do 6 km/h i neprohodnim močvarnim terenima.

Osnovna verzija vozila bila je naoružana mitraljezom u kalibru 7,62h54 mm, smeštenim u maloj kupoli za komandira, međutim kao što je već pomenuto zbog visokog stepena prilagodljivosti i mobilnosti, MT-LB je korišćen u različite svrhe.

Stoga su tokom proteklih decenija izvršene brojne modifikacije, prilikom kojih su na ovu amfibiju montirana različita ubojita sredstva i druga oprema poput: teških mitraljeza u kalibru 12,7h108 mm, minobacača u kalibru 82 mm, automatskih topova u kalibru 30 mm, dvocevnih brodskih topova u kalibru 25 mm, raketnih sistema PVO kratkog dometa, protitenkovskih vođenih raketa; dodataka za izvlačenje drugih vozila i razminiranje, radarskih sistema za osmatranje i izviđanje, sanitetskih sredstava za evakuaciju i spasavanje ranjenika itd.

A-22 "oganj"

Trend modifikovanja i kombinovanja sa drugim sistemima nastavljen je i nakon 60 godina, pa smo tokom trajanja SVO u Ukrajini mogli da vidimo ugradnju gorepomenutog lansera MS-227, na MT-LB. Reč je o višecevnom lanseru koji pripada brodskom raketnom kompleksu A-22 "oganj", namenjenom za dejstvo nevođenim raketama u kalibru 140 mm po ciljevima na vodenim površinama i obali. Razvijen je od strane "Tulskog mašinskog zavoda", tokom sedamdesetih i osamdesetih godina i to na dotadašnjem iskustvu sistema BM-14-17, a u operativnu upotrebu ratne mornarice uveden je 1988. godine.

Pored dva lansera sa po 22 cevi, "oganj" obuhvata i uređaj za upravljanje vatrom "šelon-14" sa DVU-3-BS laserskim daljinomerom i optičkom spravom, putem kog se vrši pretraga i otkrivanje ciljeva u dnevnim i noćnim uslovima uz odgovarajuće meteorološke prilike. U slučaju MT-LB, na svako vozilo moguće je montirati po jedan MS-227, što je logično imajući u vidu dimenzije amfibije i samog lansera koji je dugačak i visok preko dva metra i teži oko 1.700 kg (napunjen).

Za izvršenje plotunskog udara po neprijateljskim ciljevima potrebno je osam sekundi od trenutka otkrivanja, a za dejstvo se mogu koristiti tri vrste raketa prečnika 140 mm i to: OF-45 sa fragmentirajućom bojevom glavom, ukupne težine 27,5 kg i težine bojeve glave 5,65 kg, minimalnog dometa 800 m i maksimalnog 4.500 m; ZZh-45 sa zapaljivom bojevom glavom, sa nešto manjom ukupnom i težinom bojeve glave 26,8 kg, odnosno 4,8 kg i istim dometom; i na kraju OFD-45 sa fragmentirajućom bojevom glavom, ukupne težine 42,5 kg i težine bojeve glave 6 kg, sa znatno većim maksimalnim dometom od 9.500 m i mogućstvom upotrebe pri temperaturama od -40 do +50 stepena celzijusa.

Relativno mali domet ovog naoružanja može se nadomestiti upravo zahvaljujući tehničko-taktičkim karakteristikama MT-LB. Naime, ovakva vrsta raketnih sistema se uglavnom koristi za "omekšavanje" neprijateljskih položaja, neposredno pre napada oklopno-mehanizovanih i pešadijskih jedinica. Stoga je baš zbog velike brzine i nivoa mobilnosti amfibijske platforme na surovom terenu, moguće prići protivničkim položajima i izvršiti raketni udar iz naizgled neprohodnih pravaca.

Osim toga vremenski period prelaska iz marševskog u borbeni položaj i obratno, ovog improvizovanog sistema dosta je kraći nego kod klasičnih višecevnih raketnih lansera, što otežava uočavanje i smanjuje opasnost od protivbaterijske vatre. Iako je malo verovatno da će hibrid amfibije i "ognja" ući u serijsku proizvodnju, ovakve improvizacije će definitivno doprineti učinku ruskih trupa na ukrajinskom ratištu, kao i celokupnom iskustvu iz kog će konstruktori vojne industrije izvući pouke za dalji razvoj borbenih platformi.