Još jedan cvet za rusku vojsku: Nova haubica "malva" uskoro u operativnoj upotrebi

Pored "vasiljoka" (različak), "gvozdike" (karanfil), "akacije", "tulipana" (lala), "giacinta" (zumbul) i "piona" (božur), Oružane snage Ruske Federacije će uskoro biti opremljene još jednim artiljerijskim sistemom nazvanom po cvetu. Reč je o samohodnoj haubici 2S43 "malva" (slez u prevodu sa ruskog jezika) u kalibru 152 mm, koju je razvio "Centralni istraživački institut Burevestnik", sa sedištem u Nižnjem Novgorodu.

Prve skice dizajna nove haubice pojavile su se još 2019, dok je godinu dana kasnije tokom vojno-tehničkog foruma "Armija 2020", na delu prikaza zatvorenom za javnost predstavljen njen prototip. Javnost je prvi put imala priliku da vidi "malvu" već tokom vojne parade povodom dana pobede u Velikom otadžbinskom ratu, devetog maja 2021. godine u Nižnjem Novgorodu, a u istom periodu Ministarstvo odbrane je započelo testiranje ovog artiljerijskog oruđa.

Ispitivanje i evaluacija okončani su sredinom maja 2023. godine, što je potvrdio i generalni direktor koncerna "Uralvagonzavod" Aleksandar Potapov. Ukoliko "malva" dobije preporuku Ministarstva odbrane za uvođenje u operativnu upotrebu, prvi primerci samohodne haubice mogli bi biti isporučeni artiljerijskim jedinicama već krajem godine. Ovo predstavlja veliki iskorak za kopnene snage ruske vojske, budući da je ovo prvo artiljerijsko naoružanje montirano na vozilu točkašu, ukoliko ne računamo A-222E "bereg", samohodni top obalske artiljerije u kalibru 130 mm, koji koriste isključivo jedinice ratne mornarice.

Glavne komponente "malve" su haubica u kalibru 152 mm i teška šasija sa visokim stepenom mobilnosti, a čitav kompleks čiju posadu čini pet ljudi dugačak je 13 m, širok 2,75 m, visok 3,1 m i ukupno teži oko 32 tone.

Borbena sposobnost "malve"

Primarno naoružanje "malve" je  haubica 2A64 u kalibru 152 mm, koju koristi i samohodno artiljerijsko sredstvo 2S19 "msta-s", namenjena za uništavanje komandnih položaja, utvrđenja, komunikacionih čvorišta, artiljerijskih i minobacačkih baterija, oklopnih vozila, sredstava PVO i žive sile neprijatelja. Cev haubice ima kompenzator trzaja sa tri proreza, odnosno rupe za preusmeravanje barutnih gasova prilikom opaljenja, izbacivač, a ispod sistema nalazi se preklapajući raonik za prenos sile trzaja na tlo.

Zahvaljujući hidrauličnim uređajima, haubica se može pokretati od 30 stepeni ulevo do 30 stepeni u desno po azimutu, odnosno od -3 do +70 stepeni po elevaciji. Domet naoružanja u sklopu sistema "malva" iznosi 24,5 kilometara sa standardnim projektilima, dok je ova vrednost za municiju sa gasnim generatorima i pomoćnim raketnim pogonom i dalje nepoznata javnosti. Međutim, na osnovu raspoloživih podataka o gorepomenutoj 2S19 "msta-s", u slučaju upotrebe projektila sa gasnim generatorima domet bi trebao da bude oko 29 km, odnosno oko 36 km ako se koristi municija sa pomoćnim raketnim pogonom.

Maksimalna brzina paljbe je sedam granata u minuti, a samohodna haubica može nositi ukupno trideset komada municije sa odvojenim punjenjem (projektil, pogonsko punjenje i kapisla su rastavljeni, radi lakšeg rukovanja i nošenja), razmeštenih u sanducima na vozilu. Pored granata sa konvencionalnim punjenjima, haubica 2A64 je poznata i po činjenici da može koristiti nuklearni projektil 3BV3, jačine jednog kilotona.

Prema dostupnim informacijama, savremeni sistem upravljanja vatrom je digitalizovan, uključuje visokoprecizne navigacijiske uređaje i sredstva za razmenu podataka sa drugim borbenim platformama, na osnovu kojih se automatski generišu parametri za dejstvo po željenom cilju. Značaj ovakvih uređaja postao je primetan u toku Specijalne vojne operacije, u sklopu koje je zabeležen visok stepen sadejstva izviđačkih dronova i artiljerijskih oruđa svih vrsta.

Kada je u pitanju sekundarno naoružanje, prototip prikazan 2020, odnosno 2021. godine nije bio naoružan ni jednim sredstvom za samoodbranu. Sa druge strane očekuje se da će verzije u serijskoj proizvodnji biti opremljene srednjim ili teškim mitraljezima u kalibru 7,62h54 mm, tj. 12h108 mm.

Smanjena težina i povećana mobilnost

Glavnu prednost samohodne haubice "malva" predstavlja upravo visok stepen mobilnosti, ostvaren upotrebom točkaša, odnosno teške šasije BAZ-6010-027 koju proizvodi "Brjanska automobilska fabrika". Ova četvoroosovinsku platformu velike nosivosti sa pogonom 8h8 pokrće dizel motor snage 470 ks u kombinaciji sa menjačem sa devet stepena prenosa.

Na prednjem delu nosača pozicionirana je oklopljena kabina, koja pruža zaštitu od dejstva lakog pešadijskog naoružanja i gelera, služi za smeštaj petočlane posade kada je sistem u marševskom položaju i opremljena je uređajima za stvaranje dimne zavese. Na središnjem delu vozila nalaze se sanduci sa municijom i drugi propratni podsistemi "malve", dok je sama haubica smeštena u zadnjem delu šasije.

Postoji nekoliko razloga zbog čega su se konstruktori iz Rusije posle dugo vremena opredelili za razvoj samohodnog artiljerijskog kompleksa baziranom na točkašu. Pre svega, njihova proizvodnja i upotreba su znatno povoljniji nego što je to slučaj sa samohodnim artiljerijskim sistemima na guseničarima. Zatim, odsustvo kupole i oklopa na čitavom vozilu (osim kabine) dovelo je do značajno manje težine, čime je omogućen transport "malve" uz pomoć transportnih aviona poput Il-76.

Dodatno, pomenuta šasija može razviti veću brzinu i ima visok nivo pokretljivosti pri kretanju na asfaltiranim i zemljanim putevima uz mogućnost savladavanja nagiba od 60%, bočnog nagiba od 40%, vertikalnih prepreka visine do 0,6 m, rovova širine do 2 m i vodenih prepreka dubine do 1,4 m. Ovo je posebno korisno u slučaju izbegavanja protivbaterijske vatre, što se pokazalo kao ključan faktor preživljavanja na ukrajinskom ratištu.

Njena maksimalna brzina na asfaltiranom putu od 80 km/h je u proseku za 20 km/h veća od brzine samohodnih haubica guseničara, iako takve platforme zadržavaju prednost u kretanju van puteva po surovom terenu. Što se tiče poređenja sa vučnom artiljerijom, pored nabrojanih prednosti, "malva" prednjači i u domenu brzog i jednostavnog razmeštanja na frontu, bez potrebe za pomoćnim vozilima, uz operativni domet od 1.000 km.

Iako se još uvek čeka početak serijske proizvodnje, zahvaljujući opisanim tehničko-taktičkim karakteristikama "malva" bi se mogla naći u operativnoj upotrebi ruske vojske do kraja 2023. godine. Takođe, očekuje se da će u skorijoj budućnosti ovaj sistem, zajedno sa samohodnom haubicom 2S35 "koalicija-sv", zameniti starije varijante platformi kao što su "msta-s", "msta-b" i "gvozdika".