Rusija
Probijanje nemačkog gvozdenog obruča oko Lenjingrada: 18. januar 1943.
Nedavni sudski proces održan u Gradskom sudu u Sankt Peterburgu definisao je blokadu Lenjingrada kao genocid nad sovjetskim narodom, ratni zločin i zločin protiv čovečnosti
Na Piskarjovskom groblju, koji predstavlja najveću masovnu grobnicu iz Otadžbinskog rata, sahranjeno je više od pola miliona žrtava Lenjingradske bitke: stanovnika i branilaca Lenjingrada.
Nemačka blokada Lenjingrada trajala je tačno 900 dana, od 8. septembra 1941. sve do 27. januara 1944. godine. Međutim, 18. januara 1943. probijen je čelični nemački obruč oko grada, kada je počela da stiže hrana, voda, municija i kada je počela evakuacija preživelih.
Do 27. januara 1944. Lenjingrad je bio potpuno oslobođen.
To je bila najstrašnija i najduža blokada jednog grada u 20. veku. Jedini put kojim je u grad stizala hrana bio je "Put života", koji je vodio preko zaleđenog Ladoškog jezera.
U Lenjingradu se tokom blokade umiralo najviše od gladi.
"Glad je užasno fizičko mučenje", zapisala je na jesen 1941. u dnevniku Ljera Igoševa, devojčica koja je na početku opsade imala samo 14 godina.
"Kao i druga fizička mučenja, ne može se do kraja opisati rečima – morate je sami osetiti, misli i osećanja blede, a sve o čemu možete da razmišljate je hrana", dodala je ona.
Lenjingradski simfonijski orkestar je ipak u gradu pod opsadom uspeo da izvede novu, Sedmu simfoniju kompozitora Dmitrija Šostakoviča prozvanu Lenjingradskom, i da je emituje preko razglasa po čitavom gradu. To nije bilo nimalo lako, jer su tokom proba muzičari umirali i od gladi i od bolesti.
Zato su sovjetske vlasti poslale naredile svim muzičarima duž prve linije fronta da se jave na probe. Vojnici su dolazili sa vojnih položaja kako bi uvežbali nastup.
Sedmu simfoniju je Šostakovič u Lenjingradu pod opsadom, kako je sam opisao, radio sa "nadljudskom energijom".
Opsada je sve do danas ostala čvrsto urezana u svest stanovnika ovog grada.
Tri stotine metara od "Večne vatre", nalazi se još jedna masovna grobnica iz tog vremena, gde počiva dečak Viktor, rođeni brat predsednika Rusije Vladimira Putina, koji je preminuo u zimu 1942.
Nacistička politika istrebljenja sovjetskog naroda
Ruska severna prestonica je na početku nemačke blokade imala oko dva i po miliona stanovnika, a prema podacima iznetim za vreme Nirnberškog procesa, tokom opsade je 17.000 ljudi poginulo od bombardovanja, dok je 632.000 je umrlo od gladi i hladnoće. Procene broja žrtava variraju, ali ima podataka da je stradalo više od milion ljudi.
To je, ujedno, bio i konačni iskod nemačkog plana za osvajanje Lenjingrada, koji je nosio šifrovani naziv operacija "Severna svetlost".
Nemački plan je počeo da se odvija nešto ranije, prema naređenju samog nacističkog firera.
Zauzimanje i uništenje Lenjingrada, današnjeg Sankt Peterburga, bio je jedan od ključnih strateških ciljeva šire nemačke operacije "Barbarosa". Kao bivša prestonica, glavna baza Baltičke flote i centar vojne industrije Lenjingrad je imao ogormnu stratešku važnost.
Postojale su razne teorije o tome kakvi su bili nemački planovi - od toga da se promeni ime grada u Adolfsburg i da se proglasi za prestonicu nemačke provincije Ingermanland, do toga da se potpuno sravni za zemljom.
Nedavni sudski proces održan u Gradskom sudu u Sankt Peterburgu definisao je blokadu Lenjingrada kao "genocid nad sovjetskim narodom, ratni zločin i zločin protiv čovečnosti."
Istoričari su tokom sudskog procesa izneli i dokumenta koja ranije nisu objavljivana u Rusiji, a koja svedoče o nacističkoj politici istrebljenja Rusa.
U nacističkim dokumentima najčešće se pojavljuje izraz "zbrisati sa lica zemlje". Lenjingrad i Moskvu je najbolje uništiti, u tom cilju je širena glad po okupiranoj Rusiji, a Lenjingrad bio deo tog plana. Trebalo je da Rusi postanu nacija seljaka.
Od 12. do 30. januara 1943. godine sovjetske trupe su izvele ofanzivnu operaciju "Iskra", koja je rezultirala probijanjem blokade Lenjingrada.
Zeleni pojas slave
Uporedo sa uništavanjem Lenjingrada, nacisti i njihovi saučesnici izvršili su kulturni genocid u gradu, uništavali jedinstvena istorijska mesta i nastojali da iskorene samoidentitet naroda Sovjetskog Saveza, utvrdilo je rusko tužilaštvo.
Uništeni su, spaljeni i opljačkani dvorci i parkovi u Gatčini, Pavlovki, Puškinu i Petergofu. Ukradeno je preko 100.000 muzejskih eksponata i otprilike isto toliko tomova vrednih knjiga.
Tokom opsade Lenjingrada nacisti su ispalili skoro 149.000 granata u grad, a grad je bombardovan i granatiran preko 900 puta.
Opsada Lenjingrada je kasnih pedesetih obeležena Zelenim pojasom slave, krugom drveća i spomenika duž istorijskog fronta. Upozorenja stanovnicima grada kojom stranom da hodaju mogu se videti i danas.
