Sport
100 godina Prve lige Jugoslavije: Fudbalski skandal u Sarajevu - kad Split "zarati" sa Zagrebom (3)
Pre tačno 100 godina, odigrano je prvo fudbalsko prvenstvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. U tu čast, serijal RT Balkan bavi se fudbalskim junacima tog vremena, njihovim živopisnim sudbinama i uzbudljivim dešavanjima na nekim davnašnjim terenima
U uvodu u serijal "100 godina Prve lige Jugoslavije" upoznali smo vas sa kontekstom nastanka nove Kraljevine, obnavljanjem fudbalskih klubova nakon Velikog rata i uspostavljanja regionalnih saveza iz kojih će stići učesnici prvog fudbalskog šampionata monarhije.
Prvi deo je bio posvećen S.K. Jugoslaviji, a drugi zagrebačkom Građanskom, i njihovim pobedama na startu šampionata.
Treći deo serijala vam donosi priču o prvom skandalu jugoslovenskog prvenstva i meču sarajevskog S.A.Š.K. i splitskog Hajduka.
Priča treća - S.A.Š.K., Hajduk i fudbal u Sarajevu i Splitu
Zagreb i Beograd su bili predvodnici jugoslovenskog fudbala. Split i Sarajevo, iako su imali svoje dominantne klubove, nisu još uvek bili na takvom nivou.
Sarajevski amaterski športski klub (S.A.Š.K), osnovan 1910., i Hajduk iz Splita, uspostavljen godinu dana kasnije, bili su tih godina apsolutni lideri svojih regionalnih podsaveza.
Fudbal u Sarajevu najbolje je opisivalo rivalstvo S.A.Š.K. i Slavije, a ovi prvi su tokom 20-ih godina bili superiorniji.
Sarajevski loptački podsavez osnovan je 1920. godine i okupljao je timove iz oblasti Sarajeva, Tuzle, Travnika, Mostara, jedno kraće vreme Dubrovnika, a kasnije i Loznice, Čačka i Užica.
Upravo je S.A.Š.K. bio šampion Sarajevskog podsaveza od 1923. do 1928. godine, poslednji od tih trofeja došao je pod sumnjičavim okolnostima kada su neke utakmice Slavije bile poništene, a "Amateri" bili proglašeni prvacima.
Zapravo, S.A.Š.K. je svoje najbolje rezultate i beležio na samim počecima jugoslovenske lige, stigavši do finala u prvoj i polufinala u drugoj sezoni. Sarajevski fudbal će na svog prvog narednog finalistu morati da čeka sve do 1936. i uspeha rivalske Slavije.
Iako je snage pojedinih regiona bilo teško meriti u prvim godinama - jer je svaki podsavez mogao da ima samo po jednog predstavnika na završnim turnirima - kasnijim uvođenjem klasične lige postaje evidentno da sarajevski region nije mogao da kvalitetom isprati druge fudbalske krajeve.
Tako je S.A.Š.K. u prvenstvu Jugoslavije do 1931. protiv beogradskih i zagrebačkih timova u odigrao 15 utakmica, izgubivši 11. Slavija, sa druge strane, samo u sezonama 1929/30 i 1932/33 odigrala je 18 utakmica protiv klubova iz Beograda i Zagreba. Njihov učinak je bio podjednako "mršav" - 13 poraza, dve nerešene i tri pobede, uz rezultate poput 1:8 protiv B.S.K. i 2:7 protiv B.A.S.K.
Iako su i S.A.Š.K. i Slavija imali snažne timove za svoje okruženje, o slabijem razvitku fudbala u tim krajevima govori i broj klubova. Njih je 1929. godine, skoro deceniju po osnivanju Sarajevskog podsaveza, bilo 29. Iste godine u Zagrebačkom podsavezu postojala su 73 kluba.
“Saškovci” su do finalnog turnira stigli savršenim učinkom u svom regionu, upisavši svih osam pobeda. Ona ključna došla je početkom juna 1923, kada su najvećeg rivala Slaviju savladali 3:2, uz dva pogotka Karla Jakupeca i jedan Antona Felvera, desne polutke koja će bitnu ulogu u istoriji jugoslovenskih prvenstava odigrati i kao igrač i kao sudija.
Hajduk - jedini sa 10 igrača u dresu Jugoslavije
Rival S.A.Š.K. u prvoj rundi državnog prvenstva bio je Hajduk.
Splitski velikan nastao je kao ideja prvo u Pragu od strane studenata tehnike koji su tamo studirali. Hajduk je u Dalmaciji od tada do dana današnjeg ostao dominantna sila sa kojom se niko nije mogao meriti.
Sve do 1930. godine, osvojio je svaki naslov prvaka Splitskog nogometnog podsaveza, u kom su jedno vreme učestvovali ne samo klubovi iz Dalmacije, već i Crne Gore (dok nije osnovan Cetinjski podsavez 1931. godine).
No, dominacija Hajduka bila je i posledica velikog broja sjajnih igrača koji su krasili taj region. To se najbolje videlo na utakmici reprezentacije Jugoslavije iz septembra 1924. godine, kada su desetorica igrača Hajduka nastupila u startnoj postavi protiv Čehoslovačke.
U porazu 2:0 nije igrao samo golman Otmar Gacari, a tadašnji selektor Dušan Zinaja rekao je da bi i on kompletirao 11 igrača Hajduka u dresu Jugoslavije - da nije bio Italijan. Štaviše, na meču Hajduka protiv S.A.Š.K. nastupila su petorica igrača koji će biti deo te istorijske utakmice protiv Čehoslovačke.
Prvo kolo državnog prvenstva: S.A.Š.K. - Hajduk 4:3, 2. septembar 1923.
Utakmica S.A.Š.K. i Hajduka je igrana u Sarajevu, gde se okupilo oko 3.500 ljudi, a nakon mnoštva uzbuđenja koja su do danas ostala zabeležena, domaći tim je slavio 4:3.
Ništa nije nagoveštavalo takav ishod. Hajduk je posle 33 minuta vodio 3:0, a treći pogodak bio je delo Jaroslava Bohate, polutke iz čeških Vršovica.
Pre i tokom Prvog svetskog rata, Bohata je nosio dres Slavije iz Praga, gde je 1913. postao šampion prvenstva češkog fudbalskog saveza (unutar Austrougarske). Nastupio je jednom i u dresu reprezentacije Čehoslovačke, 1922. protiv Italije.
Uz njega, Hajduk je u timu imao i potonje velikane splitskog fudbala, poput Vinka Radića, temperamentnog i brzonogog krila koje će celu karijeru provesti u dresu "majstora s mora".
Radić će biti jedan od ključnih igrača na Hajdukovom putu ka državnim titulama 1927. i 1929. godine, doprinosivši kako golovima tako i direktnim napadima ka golu rivala koji su i njegove saigrače uporno vukli napred.
Ovaj meč u Sarajevu, jedini za Bohatu u jugoslovenskom prvenstvu, ipak nije dobro prošao po ekipu sa splitske "Poljane kralja Petra".
Prvi skandal u prvenstvu - kad sudija iz Zagreba ošteti Splićane
Zaostatak Sarajlija je prvo smanjio Jakupec, pre nego što je glavnu ulogu preuzeo sudija Janko Justin.
Ovaj Zagrepčanin bio je junak prvog sudijskog skandala jugoslovenskog šampionata - preteča svih onih sudija o kojima će se danima i nedeljama raspredati po medijima.
Justin, nekadašnji igrač H.A.Š.K., pokazao je na penal u 60. minutu, kada su se dvojica igrača sudarila. Mnogi su smatrali da je samo trebalo da pokaže na gol-aut, ali je svirao penal koji je Josip Plaček iskoristio da smanji na 2:3. Bio je to samo početak.
Najkontroverzniji pogodak prvenstva dogodio se u 73. minutu.
Jakupec, napadač S.A.Š.K, uhvatio je loptu rukama pre nego što ju je spustio saigraču Ferdinandu Gecu, legendi sarajevskog fudbala. Igrači Hajduka bili su u neverici, zastali, čekajući da sudija svira prekršaj, ali to se nije dogodilo. Gec je bez problema pored zaprepašćene odbrane Splićana uspeo da izjednači na 3:3.
Izbezumljeni kapiten Hajduka Mirko Bonačić ubrzo potom je postigao autogol za 4:3, kojim je S.A.Š.K. stigao do pobede, a novine su naširoko pisale o katastrofalnom suđenju koje je obeležilo meč u Sarajevu.
Prednjačili su u tome Splićani, naravno, ali i zagrebačke "Novosti" su imale šta da kažu. Isticali su da je sudija Justin sam odlučio utakmicu, dopustivši "dva potpuno nekorektna gola", kao i da je dozvolio "nerazumljivu i po život opasnu surovost igrača S.A.Š.K".
Toliko je Justin loše odradio posao da ga je i sarajevska "Večernja pošta" kritikovala. Pisali su da je "Zagreb spremio jednog od svojih najnesposobnijih sudija", da je "prevideo niz ofsajda i igranja rukom", kao i da je sa "nekoliko zaista nepravednih odluka revoltirao igrače Hajduka".
Već dan posle utakmice, iz Splita je na adresu Saveza stigla žalba da se utakmica poništi i odigra nova. Iz Zagreba nikada nisu dobili odgovor, pa je S.A.Š.K. uspeo što i Jugoslavija i Građanski - da upiše pobedu u svojoj prvoj, istorijskoj utakmici državnog prvenstva.
Čitajte u nedelju: četvrti deo, "Fudbalske legende Beograda i Sarajeva".
