Srbi odlaze, u planu izgradnja više stotina kuća za Albance: Menja li se etnička struktura severa KiM?

Prema najavama vlasti u Prištini, u opštinama Severna Mitrovica, Zubin Potok, Leposavić i Zvečan na severu Kosova i Metohije u planu je izgradnja 200 kuća koje će biti namenjene uglavnom Albancima, u manjem broju i Bošnjacima i Turcima, Aškalijama.

Izgradnju 200 kuća za "manjinske zajednice" na severu KiM pre desetak dana najavio je ministar administracije i lokalne samouprave u vladi tzv. Kosova Eljbert Krasnići. prema njegovim rečima, više od 100 kuća gradiće Ministarstvo lokalne samouprave, a ostatak jedna nevladina organizacija koja se bavi humanitarnim radom. Krasnići je dodao da je cilj izgradnje kuća davanje prava porodicama da "ostvare svoj san o životu u svojoj zemlji".

Vlada tzv. Kosova početkom aprila ove godine izdvojila je četiri miliona evra za izgradnju kuća za Albance u četiri opštine na severu KiM, a u dva navrata poslednjih meseci, prema objavljenim konkursima, za izgradnju albanskih kuća na Severu odvojeno je ukupno sedam miliona evra.

U opštinama severno od Ibra u kojima je više od 95 odsto Srba, u ovom trenutku gradi se najmanje 40 kuća za albanske porodice, a jedno takvo naselje gradi se u Brđanima iznad Severne Mitrovice. Radove na izgradnji ovih kuća više puta je obilazi ministar Eljbert Krasnići kao i tzv. kosovski premijer Aljbin Kurti. Ovako masovna gradnja kuća za albanske porodice u opštinama sa srpskom većinom pokrenuta je posle maja prošle godine i dolaska novih albanskih gradonačelnika u četiri opštine koji su na izborima koje su bojkotovali Srbi na te funkcije izabrani sa po par stotina glasova.

"Nas Srba u ovim opštinama je sve manje, nema dana da neka porodica ne ode i to je za sada nezaustavljiv proces. Sa druge strane gradi se sve više kuća za Albance, ide jedan konkurs za drugim, i to polako ali sigurno vodi ka promeni etničke strukture na ovim prostorima", kaže za RT Balkan jedan od Srba iz Severne Mitrovice koji zbog bezbednosti sebe i porodice nije želeo da mu objavimo ime.

"Dugoročno gledano, gradnja albanskih kuća, naselja svakako može da promeni etničku strukturu stanovništva na Severu i to je obrazac koji se ponavlja i koji je već viđen. Tako je, recimo, na Kosovu promenjena etnička struktura u naseljima u kojima su Srbi do Drugog svetskog rata činili većinu. Obrazac je kao preslikan iz 60-ih, 70-ih, 80-ih godina prošlog veka. Slično se dešavalo i ranije pa su tako 60-ih godina u selima oko Podujeva, gde su Srbi činili većinu, voljom tadašnje komunističke administracije u Prištini u određenom delu sela napravljene kuće za Albance. To je tada obrazloženo idejom bratstva i jedinstva da drugovi Albanci koji su došli iz Albanije nemaju gde da žive, mi ćemo im dozvoliti da žive sa nama, i to je u mnogome promenilo etničku strukturu u tim selima", kaže za RT Balkan Aleksandar Gudžić, istoričar iz Gračanice. 

Po njegovim rečima, kada na određeni prostor dođe 40, 50 porodica, onda postoji mogućnost incidenata, sukoba, i Srbi odlaze.

Sa druge strane, o stvaranju mogućnosti za održiv povratak Srba u opštine južno od Ibra, na svoja imanja i u svoje kuće, na KiM se ne govori.

"O procesu povratka danas više nema reči. Proces povratka koji teče od početka 2000-ih do danas je na nivou statističke greške. Iako je do povratka dolazilo, taj povratak bio je neodrživ. Imamo mnogo sela u kojima su nekad živeli Srbi a to su danas prazna mesta, sela duhova, praznih kuća koje propadaju. Zvanična Priština kao i međunarodna zajednica nisu pokazali želju da taj povratak učine održivim, a treba priznati da je za to delom, ranijih godina odgovorna i vlast u Beogradu jer nije učinjeno dovoljno da se pomogne taj povratak i da se taj povratak učini održivim konkretnim idejama i planovima", kaže Gudžić.

Sa druge strane, tzv. Kosovska policije prekinula je pre desetak dana i praktično zabranila radove na putevima u naselju "Sunčana dolina" u opštini Zvečan. Iz policije tada je saopšteno da je su radovi prekinuti zbog toga što izvođač nema potrebne dozvole. Gradnja naselja "Sunčana dolina" iznad centra Zvečana počela je pre osam godine sredstvima Vlade Srbije, a prve srpske porodice, uglavnom sa više dece kao i socijalno ugrožena lica uselile su se ove godine.

Sa druge strane, vlasti tzv. Kosova izgradnju naselja od početka smatraju "nelegalnim projektom", odnosno da se naselje podiže bez dozvola vlasti u Prištini, a iz Kurtijevog Samoopredeljenja više puta je ponovljeno da se radi o pokušaju "kolonizacije Kosova". 

"Ovo je novi vid pritiska na Srbe u četiri opštine na severu. I ovim potezom Kurti i njegova vlast hoće da pokažu da je ovo njihova zemlja, da mi Srbi nemamo ovde šta da tražimo. Gradnja kuća za Albance sredstvima vlade u Prištini svakako će doprineti da se još neke porodice opredele da odu, dok sa druge strane, novca za izgradnju, opremanje kuća za Srbe nema, kao što nema ništa ni od povratka raseljenih Srba u svoje kuće i na svoja imanja u opštinama južno od Ibra", kaže naš sagovornik iz Severne Mitrovice.

Srbi u Severnoj Mitrovici podsećaju da je prošle godine u ovom gradu prilikom izgradnje pristupnog puta potrebnog za obnovu jedne albanske kuće, u ulici blizu hrama Svetog Dimitrija, buldožerima probijen put kroz staro srpsko groblje. Oskrnavljeno je više grobova a deo kostiju Srba sahranjenih na tom groblju završio je na deponiji u Severnoj Mitrovici.

Pre godinu dana, kosovski ministar Ljiburn Aljiju izjavio je da će u narednom periodu biti renovirane postojeće i izgrađene nove kuće za Albance na severu kao i da se radi o "lepoj vesti za Albance".

Juče je u strogom centru Severne Mitrovice otvoren prvi market čiji su vlasnici Albanci iz južnog dela gradu u objektu koji su do skora držali Srbi a novi vlasnici pozvali su Srbe da kupuju u njihovom objektu. Ranije letos Albanci su preuzeli i jedan od kultnih kafića na šetalištu, u toku je proces preuzimanja i drugih objekata u centru Mitrovice čiji su vlasnici Srbi.