Srbija i Republika Srpska danas obeležavaju Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, koji je ustanovljen kao praznik u znak sećanja na proboj Solunskog fronta, 15. septembra 1918. godine.
Zaključkom Vlade Srbije od 11. septembra 2020. dan proboja Solunskog fronta, 15. septembar, obeležava se kao Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, a istovetnu odluku dan ranije donela je Vlada Republike Srpske.
Probojem Solunskog fronta koji su izveli Srbi ostvarena je ključna promena u ratnim prilikama Prvog svetskog rata. Time je započeo slom Centralnih sila, odnosno snaga Nemačke, Austrougarske, i drugih kao Bugarske i Turske, što će dovesti do okončanja Prvog svetskog rata, najvećeg i najrazornijeg koji je svet do tada video.
Brzo napredovanje Srba pošto je front probijen, prinudilo je na kapitulaciju prvo Bugarsku, potom i Austrougarsku, da bi kapitulacijom Nemačke svetski rat bio okončan.
Srpska vojska je tada po oslobođenju prostora Kraljevine Srbije, oslobodila i prostore dotadašnje Austrougarske nastanjene Srbima, kao i druge južnoslovenske narode, što je rezultiralo stvaranjem zajedničke države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je 1929. preimenovana u Kraljevinu Jugoslaviju.
Ne samo da su Srbi iznenađujućim probojem fronta i neočekivanim prodorom na sever zapravo odlučili svetski rat, nego su ostvarili i konačno ujedinjenje, čemu su vekovima težile generacije predaka.
Bio je to jedan najvećih uspeha u istoriji Srba.
Front je probijen razbijanjem bugarsko-nemačkih snaga koje su držale taj deo borbene linije. Potom, pošto je prodor Srba nastavljen velikom brzinom, na iznenađenje saveznika, usledila je prvo kapitulacija Bugarske, zatim Austrougarske, da bi potpisivanje primirja sa Nemačkom 11. novembra, označilo konačni poraz Centralnih sila u Prvom svetskom ratu.
Nemački car Vilhelm Drugi obraćajući se tada bugarskom vladaru Ferdinandu, naglasio je da je sramno što je, po njegovim rečima, 60.000 Srba, odlučilo ishod rata.
Sa savezničke strane, na Solunskom frontu nalazile su se srpske, francuske, britanske, italijanske trupe, uz nešto Grka. Na suprotnoj strani nalazile su se nemačke, bugarske i austrougarske trupe, pri čemu su Bugari bili najbrojniji.
Proboj je ostvaren od 15. do 17. septembra 1918. na frontu dveju bugarskih divizija.
Beograd je oslobođen već 1. novembra. Usledilo je dalje napredovanje srpske vojske, na sever s ciljem oslobođenja Vojvodine, kao i na zapad, put Karavanki, Rijeke, Dalmacije, Prekmurja. Austrougarska je kapitulirala 4. novembra.
General Petar Bojović unapređen je u čin vojvode, zbog uspešnog rukovođenja probojem i ofanzivom.
Pobede srpske vojske krunisane su odlukama Srba iz do tada neoslobođenih krajeva da se prisajedine Srbiji, tako se Vojvodina prisajedinila Srbiji 25. novembra 1918. pri čemu je Srem na Skupštini u Rumi odluku o pripajanju Kraljevini Srbiji doneo već prethodnog dana. Crna Gora je istovetnu odluku donela 26. novembra.
Usledilo je proglašenje ujedinjenja 1. decembra 1918. godine kada je regent Aleksandar Karađorđević, u palati Krsmanović na Terazijama u Beogradu, proglasio stvaranje Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, kako je glasio prvobitni naziv.
Svečani prijemi u zemlji, Srpskoj i dijaspori
Današnji praznik obeležava se svečanim prijemima u predsedništvu Srbije i Republike Srpske, ali i u dijaspori.
Povodom Dana srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, predsednik Srbije Aleksandar Vučić primio je danas u Predsedništvu Srbije učenike i nastavnike osnovnih škola i predsednike opština iz Republike Srpske i Crne Gore povodom.
Predsednik Republike Srpske Milorad Dodik, takođe organizuje u Banjaluci svečani prijem kojem će prisustvovati zvaničnici Republike Srpske.
Na početku svečanog prijema intonirane su himne Republike Srpske i Srbije.
Prethodno su okupljeni građani pozdravili su aplauzom predsednika Republike Srpske kojem je raport ispred Palate Republike predao komandir počasne jedinice Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske.
Plato ispred Palate Republike okićen je srpskim trobojkama a građani su razvili zastavu duž ulice koja vodi do ulaza u Palatu.
Takođe, praznik se obeležava i u zgradi Konzulata Srbije u Minhenu u Saveznoj Republici Nemačkoj, što će biti drugi put da se praznik obeležava i van granica Srbije i Republike Srpske.
Svečanosti će, pored velikog broja građana, prisustvovati ministar bez portfelja zadužen za koordinaciju aktivnosti i mera u oblasti odnosa sa dijasporom Đorđe Milićević.
Zvaničnici šalju čestitke, Vučević: Ovo je praznik svih Srba
Premijer Srbije Miloš Vučević čestitao je svim Srbima Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave.
"Ovo je praznik svih Srba, gde god da su. Ovo je dan u kojem se zavetujemo da ćemo čuvati i braniti svoju otadžbinu, i da ćemo svoju zastavu - srpsku trobojku, ponosni nositi po čitavom svetu!", poručio je predsednik Vlade Srbije na svom zvaničnom Instagram profilu.
On je dodao da ćemo uvek slaviti svoje praznike i braniti svoje svetinje.
Predsednica Pokrajinske vlade Maja Gojković čestitala je danas narodu Srbije i Republike Srpske Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, uz poruku da su "jedinstvo, sloga i okupljanje oko zajedničkog napretka ideali kojima moramo da stremimo kao narod".
"Izuzetno me raduje što su sve češće prilike kada Srbi, jedinstveno, kao čitav narod, praznikuju i proslavljaju uspomenu na velika dela naših predaka. Godišnjica proboja Solunskog fronta ostaje večiti spomenar na divjunake i nauk svima nama danas, kao i onima koji dolaze, da su jedinstvo, sloga i okupljanje oko zajedničkog napretka ideali kojima moramo da stremimo kao narod", navela je Gojković.