Srbija i Balkan
Praistorija na istoku Srbije: Kad su poslednji lovci mezolita sreli prve neolitske zemljoradnike
Otkriće naseobine u pećini Pešterija blizu Zvonačke banje, značajno je zbog toga što nalazišta iz perioda 9000-6200 god. pre n.e. do sada nisu otkrivena van đerdapskog područja, objašnjava za RT Balkan arheolog prof. dr Dušan Mihailović
Smeštena u veoma nepristupačnom predelu u blizini Zvonačke banje na jugoistoku Srbije, pećina Pešterija svedok je davnog života ovog kraja, ali onog koji je toliko hiljada godina daleko od nas da spada u praistoriju – tačnije mezolit.
Posle dve godine istraživanja, koje su obavili arheolozi i studenti arheologije sa Filozofskog fakulteta u Beogradu, objavljeno je veliko otkriće: pronađena je naseobina iz doba mezolita koja datira iz istog perioda kad i Lepenski vir. Značaj otkrića privukao je pažnju i svetske naučne javnosti, nakon što je rad o ovom lokalitetu objavljen u međunarodnom časopisu.
Kako za RT Balkan objašnjava prof. dr Dušan Mihailović sa Odeljenja za arheologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu i jedan od članova tima arheologa, otkriće je značajno zbog toga što mezolitska nalazišta do sada nisu otkrivena van đerdapskog područja.
"Neki arheolozi već su počeli da sumnjaju da je unutrašnjost Balkana uopšte bila naseljena u tom periodu (9000-6200 god. pre n.e.). Sva nalazišta koja su bila otkrivena na Balkanu bila su koncentrisana ili u primorju (u jadransko-jonskoj regiji i u Egeji) ili u Đerdapu", ističe Mihailović.
Druga stvar koja je bitna je to što je nalazište Pešterija datovano u period kada je neolit već počeo da se širi na Balkanu, a njegove tragove iz perioda pre 6300-5900 god. pre n.e. imamo na nizu nalazišta na istoku i jugu Balkana (pa i u Srbiji), napominje naš sagovornik.
"To znači da su područje istočne Srbije u isto vreme naseljavali poslednji lovci i sakupljači i prvi zemljoradnici što već znamo po rezultatima istraživanja Lepenskog vira i drugih nalazišta u Đerdapu. Kao i u Đerdapu i u Ponišavlju imamo dokaze o kontaktima između mezolitskih i neolitskih zajednica", kaže profesor Mihailović.
On objašnjava da su u na ovom lokalitetu pronađeni kremeni i koštani artefakti i životinjske kosti koje svedoče o tome da su stanovnici Pešterije lovili životinje u neposrednoj blizini pećine (jelene, kozoroge itd.).
"Pronađena su i dva zuba virezuba (vrste šarana) od kojih su u Đerdapu pravili priveske koji su prišivani na odeću. To znamo po tome što su nalaženi u grobovima. Činjenica da smo te zube našli van prirodnog areala gde se virezubi javljaju svedoči o tome da je između mezolitskih zajednica u istočnoj Srbiji postojao kontakt, i da su razmenjivali simboličke predmete. S druge strane, o kontaktima sa neolitskim zajednicama u Ponišavlju ili u severozapadnoj Bugarskoj svedoče nalazi kremenih umetaka za srpove pomoću kojih su te zajednice sekle biljke (svakako i žitarice)", napominje arheolog.
Pronađeni predmeti, kako ističe naš sagovornik, govore o tome da je između 6500. i 5900. god. pre n.e. Gornje Ponišavlje naseljavalo mezolitsko stanovništvo.
"Te zajednice su verovatno takođe živele u rečnim dolinama a brdsko-planinske predele su posećivali zbog lova na kozoroge i druge životinje. Pešterija predstavlja jednu od tih lovačkih stanica", ističe Mihailović.
On dodaje da se iskopavanja započeta pre dve godine realizuju preko projekta NEEMO koji u okviru programa IDEJE finansira Fond za nauku Republike Srbije, a da tim koji je radio istraživanja broji između pet i sedam članova.
"Na pećinu nas je uputio dr Predrag Pejić, arheolog (sada u penziji) iz Muzeja Ponišavlja u Pirotu. Otkrili smo je prilikom rekognosciranja pećina u istočnoj Srbiji koja smo preduzeli 2011. godine u saradnji sa kolegom Stivenom Kunom sa Univerziteta Arizona u Tusonu. Istraživanja se nastavljaju. Ispod sloja u kome smo našli mezolitske ostatke naišli smo na ostatke iz ranijeg perioda", ističe prof. dr Dušan Mihailović.
