Predstavljamo glavnu zvezdu vojnog prikaza u Batajnici: Udarna bespilotna letelica CH-95

Prema rečima srpskog predsednika Aleksandra Vučića na batajničkom aerodromu će biti prikazano sve što u ovom momentu poseduje srpska vojska. Građani će moći da vide više od 1.500 jedinica savremenog naoružanja i borbene tehnike, koja se koristi, ili tek treba da uskoro uđe u operativnu upotrebu Vojske Srbije.

U krugu aerodroma će biti prikazano gotovo sto tenkova, 18 haubica "nora", desetine artiljerijskih oruđa, borbena vozila "miloš" i "lazar", raketni sistemi PVO srednjeg/velikog i kratkog dometa FK-3, "pancir" i PASARS. Ratno vazduhoplovstvo će, kako na nebu tako i na zemlji, prikazati avione MiG-29, "orlove", "super galebove", helikoptere H145M, Mi-17 i Mi-35M.

Ipak, možda i najveću pažnju stručne javnosti privlači predstavljanje najnovije akvizicije Vojske Srbije koja je stigla iz NR Kine - borbeno-izviđačka bespilotna letelica CH-95. Radi se o savremenom vazduhoplovnom sredstvu koje do sada nije prikazivano, tako da će u Batajnici imati svoju premijeru.

Izdržljivi lovac koji strpljivo vreba

CH-95 spada u klasu bespilotnih aparata koji lete na srednjim visinama i imaju sposobnost produženog leta. Prema tehničkim podacima koje je saopštio proizvođač, ova letelica je u stanju da u vazduhu provede skoro ceo dan. Za to vreme, ona može da prevali 4.000km što je zbilja više nego dovoljno za teritoriju Republike Srbije. Ove sposobnosti joj omogućava ekonomičan turboelisni motor sa 100 konjskih snaga, koji se nalazi u zadnjem delu letelice.

Sa ovim letnim karakteristikama CH-95 poseduje mogućnosti da u dužem vremenskom intervalu realizuje misije patroliranja i detaljnog izviđanja neprijateljskih pozicija, ostvari potpuniji uvid u organizaciju njegovog rasporeda na prednjem kraju fronta, ali i njegovoj dubini, kao i da širokom paletom visokopreciznog naoružanja izvede fatalne udare po različitim zemaljskim ciljevima neprijatelja, nanoseći mu velike gubitke.

Za daljinsko upravljanje bespilotnim letelicama CH-95 koristi se zemaljska komandna stanica. Visokokvalifikovani operater koji se nalazi u komandnoj stanici može da upravlja bespilotnom letelicom na daljini do 200km. Na toj daljini je moguće slanje podataka sa optoelektronske stanice bespilotne letelice, a za njihovo što kvalitetnije opserviranje u realnom vremenu moguće je umrežiti još jednu komandnu stanicu, posebno kada se istovremeno upravlja sa više letelica.

Na kartama koje se nalaze u prilogu su prikazane su maksimalne zone pokrivanja CH-95 sa jednom komandno-upravljačkom stanicom. Pošto letelica može da poleti samo sa uređenih površina koje imaju poletno-sletnu stazu, za mesta baziranja označeni su aerodrom Pukovnik - pilot Milenko Pavlović (Batajnica, Beograd) i aerodrom Morava, koji se nalazi u ataru mesta Lađevci, kod Kraljeva.

Pretpostavka je da u čisto izviđačkom modu bez spoljnog tereta letelica može da obleti nekoliko krugova krećući se po kružnici koja predstavlja zonu maksimalnog dometa daljinskog upravljanja. Za sada nije poznato da li se ova zona može raširiti postavljanjem mreže komandnih punktova širom Srbije koje vrše preuzimanje kontrole nad bespilotnom letelicom, ali se može smatrati da je u tehničkom smislu to izvodljivo rešenje.

U svojim borbeno-izviđačkim misijama CH-95 koristi savremenu dnevno-noćnu optoelektronsku stanicu sa termovizijskim kanalom, a ostavljena je i opcija za integraciju višenamenskog radara. Tu se nalazi i laserski daljinomer koji ima funkciju obeležavanja cilja, što je veoma važno kod gađanja visokopreciznom municijom koja se navodi pomoću laserskog snopa.

Širok asortiman ubojnog visokopreciznog naoružanja

Prema dostupnim tehničkim materijalima korisna nosivost borbeno-izviđačke bespilotne letelice CH-95 je u rasponu od 170-260kg. Smatra se da je njen dolet manji kada se nalazi u naoružanoj/udarnoj konfiguraciji za izvođenje napada po zemaljskim ciljevima. Zahvaljujući tome što ove letelice mogu da ostvare plafon leta i do 5.000 metara, one se nalaze van dosega lakih prenosivih PVO sistema koji se lansiraju sa ramena.

CH-95 u zavisnosti od verzije letelice ima dve do šest podvesnih tačaka za nošenje ubojnih sredstava. Za nju je razvijeno nekoliko tipova vođenih bombi i raketa, različitog tipa i gabarita.

Od naoružanja se izdvaja vođena raketa "plava strela" (BA-7) dometa sedam kilometara koja se na cilj navodi pomoću laserskog snopa (poluaktivna glava za navođenje). Teška je oko 46kg, a pretpostavlja se da je opremljena tandem-kumulativnom bojevom glavom za borbu protiv tenkova zaštićenih dinamičkim oklopom. Njome se mogu gađati fiksni i pokretni ciljevi, a modifikacije omogućavaju širi opseg primene kao što je uništenje utvrđenih objekata u sistemu neprijateljske odbrane.

Pored ove rakete CH-95 je u stanju da nosi raketno zrno opremljeno laserskom poluaktivnom glavom za navođenje dometa do osam kilometara. Raketa je teška oko 17kg, a kalibar bojeve glave je 90mm. Osnovna namena je borba protiv neprijateljske žive sile i oklopljenih borbenih sredstava, ali se može upotrebiti i protiv sporoletećih vazdušnih ciljeva. Opremljena je parčadno-razornom i kumulativnom bojevom glavom, a prilikom napada na oklopne ciljeve ima mogućnost da gađa njihovu gornju projekciju, gde je oklopna zaštita najranjivija.

Tu se nalazi i visokoprecizna bomba FT-7 (sličan princip koristi američki JDAM). Radi se o bombi mase 130kg koja se na cilj navodi inercijalno/satelitski. U zavisnosti od visine odakle se odbacuje bomba zavisi i njen efektivni domet. Prilikom upotrebe ove bombe rasklapaju se krilne površine koje joj omogućavaju produžen let, i udar po ciljevima koji se nalaze van zone PVO (samohodni raketni sistemi kratkog i srednjeg dometa).

Ipak treba istaći da je domet ove bombe značajno manji kada su upotrebljava sa bespilotnih letelica koje se kreću brzinom od 180-200km/č na visinama 4.500-5.000 metara, nego kod nadzvučnih borbenih aviona koji mogu da se popnu na visinu veću od 15.000 metara. FT-7 poseduje parčadno-razornu bojevu glavu mase 78kg.

CH-95 može da nosi i vazduhoplovne bombe malog gabarita FT-9, koje osim inercijalnog i satelitskog navođenja na cilj, mogu da se navode i pomoću lasera. Ova bomba je teška 42kg, a masa bojeve glave je 18kg. Za nju su razvijene varijante sa parčadno-razornom i kumulativnom bojevom glavom koja je efikasna protiv oklopnih borbenih vozila. Odlikuje je visoka preciznost. Ova bomba nema rasklopive krilne površine kao prethodna, ali zahvaljujući svojoj aerodinamičkoj šemi, ipak, može da "odjedri" do cilja udaljenog do pet kilometara, a u slučaju upotrebe borbenog aviona koji se kreće na velikoj visini i do 20km.

Vojska Srbije je prvi strani korisnik bespilotne letelice CH-95

Rad na bespilotnoj letelici CH-95 je započeo u prvoj dekadi 21. veka od kada je razvojem tehnologije prošao kroz nekoliko poboljšanja tehničko-taktičkih karakteristika izvorne verzije. Ovaj tip bespilotne letelice je razvijan za potrebe kineskog ratnog vazduhoplovstva za operacije izviđanja dok mu je kasnijim razvojem malogabaritne municije klase vazduh-zemlja, namena proširena i na udarne zadatke.

Za sada, ove letelice će u svojoj operativnoj upotrebi, osim kineske, imati još jedino srpska vojska. Procene su da je inicijalna potreba Vojske Srbije za ovim letelicama 9-12 jedinica ili tri nezavisna odeljenja sa po tri letelice koje mogu biti raspoređene grupno, ili na više aerodroma širom Srbije.

Nabavka ovih letelica ima funkciju multiplikatora vatrene moći srpskih vazduhoplovnih snaga, ali što je još važnije, stvara sposobnosti Vojske Srbije da bez direktnog izlaganja rizika po srpske pilote ostvari značajne efekte na bojnom polju. Daljom saradnjom između NR Kine i Srbije kada je u pitanju bespilotna avijacija koja uključuje i transfer tehnologije, Vojska Srbije može stvoriti respektabilnu flotu bespilotnih letelica različitog tipa.