Srbija i Balkan
Kako su Mađarska i Srbija pobedile istoriju: Lični odnosi Vučića i Orbana ili nešto mnogo više?
Mnogi poboljšanje odnosa Srbije i Mađarske svode samo na lični odnos Vučića i Orbana, a da li je ispravno tako posmatrati odnose dve zemlje?
Srbija i Mađarska su mahom bile na različitim stranama istorije. Upravo ta prošlost opterećivala je odnose dve zemlje. Poslednjih desetak godina to se promenilo, pa bi se moglo reći da su Srbija i Mađarska prevazišle svoju istoriju i sada imaju najbolje odnose ikada. Šta je doprinelo tome?
Prema poslednjem popisu sprovedenom krajem prošle godine, u Srbiji živi više od 184.000 Mađara i oni su posle Srba, najbrojnija nacija u zemlji. Ipak, ta brojnost Mađara nije jedini razlog političkog približavanja Srbije i Mađarske. Ona je naglo porasla poslednjih godina, posebno od 2022.
Prva zajednička sednica vlada Srbije i Mađarske održana je 2014. godine, a nepunih devet godina kasnije osnovan je strateški savet za saradnju.
Poslednjih godinu dana, Budimpešta je zbog svog stava da ne uvodi sankcije Rusiji zbog sukoba u Ukrajini, dospela u specifičan položaj u Evropskoj uniji. U takvoj situaciji našla je saveznika u Srbiji, koja takođe odoleva pritisku Zapada da promeni svoj odnos prema Moskvi.
Uprkos tome što je priznala nezavisnost tzv. Kosova, Mađarska je u aprilu u Komitetu ministara Saveta Evrope glasala protiv članstva Prištine u toj organizaciji.
Ipak, najvažnija tačka saradnje Mađarske i Srbije je energetika. Srbija je zbog nedostatka skladišta u zemlji, zahvaljujući dogovoru sa Mađarskom, protekle zime gas skladištila u toj zemlji.
Sa druge strane, nakon odluke Brisela da zatvori naftovod JANAF kao deo sankcija Rusiji, Mađarska i Srbija su dogovorile priključivanje na naftovod "Družba".
Osim na polju energetike, da Beograd i Budimpešta budu još bliži omogućiće brza pruga koja bi trebalo da bude gotova do 2025. godine.
Kao najavu te investicije, predsednik Srbije Aleksandar Vučić i mađarski premijer Viktor Orban provozali su se vozom do Novog Sada. Bila je to samo jedna situacija u kojoj smo imali priliku da dvojicu državnika vidimo u neformalnom izdanju.
Vučić je Orbanu prošle godine uručio Orden na velikoj ogrlici uz reči da je mađarski državnik bio uz Srbiju u teškim trenucima.
Zbog toga, kao i što Vučić Orbana često naziva svojim prijateljem i prijateljem Srbije, odnos Srbije i Mađarske često mnogi tumače kao posledicu čisto ličnog odnosa dva državnika.
Da li su nikad bolji odnosi Srbije i Mađarske posledica samo ličnog odnosa Vučića i Orbana ili nečeg više?
I Orban i Vučić na meti kritika iz Brisela
Svoditi dobre odnose Mađarske i Srbije samo na odnos Vučića i Orbana je pogrešno, kaže poslanica Saveza vojvođanskih Mađara Elvira Kovač za RT Balkan.
"Podsećam da je zapravo do upoznavanja predsednika Srbije i premijera Mađarske došlo zahvaljujući Ištvanu Pastoru. Naravno da posle toliko godina i zajedničkih sastanaka, uvidevši konkretne benefite i značaj i ekonomske saradnje i ulaganja, to je sada prešlo u partnerstvo i prijateljstvo", kaže Kovač.
Kovač napominje da i Vučić i Orban trpe kritike i napade iz Brisela i određenih zemalja koji ne razumeju Mađarsku i njihovo vođenje politike, a ni Aleksandar Vučić "nije među nekima popularan".
Susretima Vučića i Orbana često prisustvuje predsednik Republike Srpske Milorad Dodik, još jedan državnik koji je trn u oku Briselu.
Odnosi Srbije i Mađarske poslednjih desetak godina su na najvišem nivou ikada, što potvrđuju česte sednice vlada dve zemlje, kao i konkretni sporazumi imajući u vidu da je ekonomska saradnja ono što je najvažnije za građane obe zemlje.
Savez vojvođanskih Mađara je u vladajućoj koaliciji i iz te pozicije ima mogućnost da utiče na državnu politiku Srbije. Kovač kaže da je to značajno.
"Cilj svih nas je da svi građani Srbije, samim tim i vojvođanski Mađari koji su državljani Srbije bolje žive", napominje naša sagovornica.
Odnosi poboljšani zahvaljujući većem zalaganju Mađarske
I naučni saradnik u Institutu za političke studije u Beogradu Dušan Dostanić kaže za RT Balkan da se dobri odnosi Mađarske i Srbije ne mogu svoditi na lični odnos Vučića i Orbana.
"Mislim da bi svođenje na njihov lični odnos bilo pogrešno pojednostavljivanje i povlađivanje jednoj pogrešnoj klimi kod nas, koja politiku shvata kao lični odnos između državnika", ocenjuje Dostanić.
Naš sagovornik smatra da su dobri odnosi posledica zalaganja pre svega Mađarske, zato što je ona u svojoj spoljnopolitičkoj situaciji pod pritiscima koji dolaze iz Brisela, pokrenula inicijativu saradnje zemalja koje su takođe u nezavidnoj poziciji što se tiče Brisela.
"U tom svetlu treba gledati saradnju u okviru Višegradske grupe, na prvom mestu sa Poljskom i solidarnost sa njom. Mađarski odnosi ne mogu samo da se vrte oko te osovine Budimešta-Varšava. Mađarskoj su potrebni drugi saveznici, pre svega u regionu i tu je prepoznata Srbija kao potencijalni saveznik. Pogotovo zato što mađarska stranka u Srbiji, koja je deo vladajuće koalicije, ima dobre odnose sa Fidesom", napominje Dostanić.
Mađari na Srbiju gledaju kao na deo konzervativnih zemalja, kaže naš sagovornik, uz ogradu da je pitanje koliko je trenutna vlast u Srbiji zaista konzervativna. U tom smislu ističe poziciju Mađarske koja, kao i Srbija, nije uvela sankcije Rusiji, pa se zato Beograd nameće kao prirodan partner.
"U ovom trenutku interesi između Mađarske i Srbije se dosta poklapaju i Mađarska mnogo radi na tom zbližavanju. U Mađarskoj su američki konzervativci česti gosti, tako da postoji jedna inicijativa. Sve dok ova vlast bude ona koja će odlučivati šta je mađarski interes, postojaće interes za saradnju sa Srbijom. U slučaju promene u Budimpešti, u meri u kojoj se bude približila Briselu, naravno da će opadati specifična težina Srbije i srpski značaj za Budimpeštu", zaključuje Dostanić.
Kao potvrda dobrih odnosa danas je potpisano više sporazuma za jačanje saradnje dve zemlje.
Formirano je 10 radnih grupa zaduženih za saradnju dve zemlje u različitim oblastima, među kojima i one koje se odnose na izgradnju naftovoda između Novog Sada i Mađarske, trgovinu gasom, kao i jedinstvenu naplatu putarina.
