Nakon što je u najvećim srpskim marketima otkriveno da je od 25 uzoraka meda u čak 22 dodavan šećer u različitim procentima, veterinarska inspekcija Ministarstva poljoprivrede naložila je vanrednu kontrolu proizvodnje i prometa meda u zemlji i saopštilo da rezultate analize autentičnosti meda treba uzeti sa rezervom jer laboratorija u kojoj je istraživanje rađeno "nije ovlašćena da vrši službene kontrole".
Inicijator prvog ovakvog ispitivanja tržišta iza koga stoje Klaster "Ujedinjeni za kvalitet" i "Pokret potrošača za kvalitet hrane" bio je inženjer prehrambene tehnologije Ivan Smajlović koji kaže da njegova metoda EIM-IRMS, iako za naše ministarstvo nije dovoljno dobra, predstavlja univerzalno analitičko rešenje koje je prihvatilo i podržalo više od 200 tehničkih eksperata iz 48 država članica OIV-a (Međunarodne organizacije za vino i vinovu lozu), gde je Republika Srbija članica još od davne 1926. godine.
EIM-IRMS metoda (Ethanol Isotope Measurement – Isotope Ratio Mass Spectrometry) koju je on patentirao, naime služi za detekciju ilegalnih praksi prilikom spravljanja rakije, vina, meda, voćnih sokova, voćnih nektara i srodnih proizvoda, kao i svežeg mleka.
"Metodu koja se koristi za ispitivanje autentičnosti meda je akreditovalo Akreditaciono telo Srbije (ATS) i ona je tako osvedočena od strane najeminentnijih evropskih stručnjaka sa višegodišnjim radnim iskustvom na izotopskim ispitivanjima hrane. Validirana je u četiri strane laboratorije, za šta postoje relevantni potpisani i pečatirani izveštaji zvaničnih institucija, od Kineskog nacionalnog kontrolnog tela, RUDN instituta u Moskvi, Atomki instituta u Debrecinu u Mađarskoj, Kornel univerziteta u Itaki itd. Metoda predstavlja rezultat mog prethodnog, skoro decenijskog naučno-istraživačkog rada", objašnjava Smajlović.
Tehnolog naglašava da je EIM-IRMS metod zvanična metodologija Republike Srbije i da je sastavni deo Pravilnika o metodama za ispitivanje kvaliteta vina za utvrđivanje nelegalnih proizvođačkih praksi u proizvodnji vina.
"To se radi detekcijom dodatka šećera u procesu proizvodnje vina (čaptalizacija) i detekcijom botaničkog porekla etanola iz vina, kao i detekcijom dodatka vode u toku procesa proizvode - pre, tokom ili nakon alkoholne fermentacije u finalno vino", navodi sagovornik RT Balkana.
Naglašava da je ujedno i jedini specijalizovani stručnjak u zemlji sa licencom Ministarstva poljoprivrede koja mu omogućava da izdaje stručno mišljenje na temu izotopskih ispitivanja, što je viši nivo u odnosu na izjavu o usaglašenosti.
Šećer u medu
Med je prirodni proizvod i ne sme da sadrži tragove industrijskih šećernih sirupa, koji se dodaju direktnim mešanjem sirupa sa medom, ili indirektno prihranom pčela preko košnica. Prema Pravilniku o kvalitetu meda i drugih proizvoda od pčela ne sme da sadrži ni bilo kakve organske ili neorganske elemente nesvojstvene medu.
Smajlović objašnjava da je EIM-IRMS u stanju da detektuje i jedno i drugo.
"U medu EIM-IRMS može da detektuje prisustvo industrijskih šećernih sirupa različitog porekla, od C4 biljaka – kukuruz i šećerna trska, kao i od C3 industrijskih biljaka, šećerne repe, pšenice, krompira, pirinča, žita i dr., kao i njihove mešavine. Dozvoljeno je da saharoza bude u medu, ali mora biti poreklom iz cvetnog nektara, a ne iz šećernog sirupa. Do sada poreklo te saharoze nije moglo biti razlikovano, jer enzimi pretvaraju saharozu u nektaru do glukoze i fruktoze, i nakon obavljenog procesa pčela odlaže nektar u saće", objašnjava tehnolog.
Prema njegovim rečima, s obzirom na to da je procenat falsifikata meda na tržištu vrlo visok, to zahteva dodatno angažovanje na terenu i suzbijanje ekonomskih prevara na tržištu.
EIM-IRMS tehnikom od skoro može da se i u Srbiji dobiti analitičku informaciju o prisustvu svih mogućih industrijskih sirupa u medu i to jeftinije i brže u odnosu na vrlo skupe instrumentalne tehnike koje se koriste u zapadnim državama Evrope za utvrđivanje autentičnosti meda.
"Uporednim studijama svih ovih metoda sa jedne strane i EIM-IRMS sa druge strane, rezultati dobijeni sa EIM tehnikom pokazali su usaglašenost sa rezultatima dobijenih drugim navedenim metodama, za šta naša "ANA LAB" laboratorija ima validnu dokumentaciju", objašnjava stručnjak za tehnologiju hrane.