Povodom inicijative prištinskih institucija i ministra kulture Hajrula Čekua da Ministarstvo kulture tzv. Kosova izvrši procenu i sanira štetu u manastiru Banjska načinjenu u toku nedavnih sukoba, Eparhija raško-prizrenska poručila je da je u pitanju politički čin koji ima za cilj stavljanje verske i kulturne baštine SPC na KiM pod političku kontrolu kosovskih institucija.
U saopštenju se ističe da se Eparhija Raško-prizrenska već godinama suočava sa kontinuiranim negiranjem crkvenog i duhovnog identiteta SPC-a na Kosovu i Metohiji, u čemu u poslednje vreme prednjači upravo pomenuti ministar.
"Srpskoj pravoslavnoj crkvi na Kosovu i Metohiji se od tih istih institucija negiraju osnovna verska prava, što se najbolje vidi u slučaju neizvršavanja odluke Ustavnog suda 'Kosova' o zemlji manastira Visoki Dečani, koja nije upisana u opštinski katastar već sedam godina, uprkos stalnim apelima međunarodnih predstavnika i uglednih međunarodnih organizacija koje se bave verskim pravima i zaštitom kulturne baštine", navodi eparhija.
Ovu inicijativu eparhija pre svega vidi kao politički čin koji ima za cilj ne samo stavljanje verske i kulturne baštine SPC na Kosovu i Metohiji pod političku kontrolu kosovskih institucija, već i kao korak ka daljoj degradaciji osnovnih verskih sloboda i prava i kulturnoj aproprijaciji srpskih crkava i manastira.
"Eparhija Raško-prizrenska je sposobna da samostalno da angažuje nezavisne eksperte koji bi procenili nastalu štetu, kako bi sopstvenim sredstvima i sredstvima naših dobrotvora obnovila ono što je oštećeno, kao što je činila i u slučaju drugih crkava i manastira koji su pretrpeli oštećenja ili bili skoro uništeni od strane albanskih ekstremista u poslednjih dvadesetak godina", ističe se u saopštenju.
Navodi se da eparhija već godinama radi, uz pomoć domaćih i međunarodnih dobrotvora, na obnovi i zaštiti svojih svetinja, manastira Banjska, koji je jedna od najvažnijih zadužbina Svetog kralja Stefana Milutina iz 14. veka.
"Duboko smo razočarani izjavama ministra kulture Hajrula Čekua, koji je u svojim javnim izjavama na mreži Iks ponovo odbio da navede pravo ime naše crkve, izostavljajući i da se radi o manastiru Srpske pravoslavne crkve, u kome se inače redovno služe službe, u kome živi monaško bratstvo i gde dolaze brojni poklonici radi molitve", poručuje se u tekstu.
Na ovaj način ne samo da se ponovo prisvaja kulturna baština SPC i negira njen identitet, već ispada i da je bitnije to što je manastir pre hiljadu godina bio ranohrišćanska svetinja, nego da se radi o živom manastiru, što govori o pravom odnosu kosovskih institucija prema našoj kulturnoj baštini.
"Manastir Banjska nije samo kulturno istorijski-spomenik, o kome se naša crkva i država već godinama istrajno brinu, već pre svega svetinja SPC, koja je od velikog značaja za duhovni život našeg vernog naroda, posebno na severu Kosova. Gospodin Čeku u svojoj objavi govori o ranohrišćanskoj crkvi, iako se zna da je manastir Banjska od 14. veka jedna od najznačajnijih svetinja SPC i grobna crkva svetog kralja Milutina, koja je poslednjih godina značajno obnovljena", navodi se u saopštenju.
Dodaje sa da Crkvi kosovske institucije uporno odbijaju pristup jednom broju verskih objekata, gde vernici i sveštenstvo ne mogu da pristupe, što je takođe protivno ne samo međunarodnim standardima o verskim slobodama, već i kosovskim zakonima, koje bi te institucije prve morale da poštuju.
"Kosovske institucije trenutno rade i na usvajanju zakona sa namerom da se ukinu neka od poslednjih prava koja su ostala Srpskoj pravoslavnoj crkvi od tzv. Ahtisarijevog plana, iako se radi o pravima koja su međunarodno garantovana. U takvoj neprihvatljivoj situaciji, naša Eparhija nije voljna da prihvati mešanje kosovskih institucija u život naše crkve i preuzimanje zaštite manastira Banjska", napominje se u saopštenju.
Ministar kulture privremenih prištinskih institucija Hajrula Čeku izjavio je juče da vlasti u Prištini čekaju stvaranje neophodnih uslova za procenu štete načinjene u nedelju na manastiru Banjska, kako bi sanirali pričinjena fizička oštećenja. On je rekao da će procenu uraditi stručni tim, kao i da imaju sve potrebne alate za sanaciju, prenosi Ekonomija onlajn.
"Po onome što smo videli, šteta nije mala u fizičkoj strukturi ovog manastira. Ministarstvo kulture već ima potrebna finansijska sredstva za sanacijske intervencije u manastiru Banjska, pored restauracija koje smo ove godine uradili u pravoslavnim crkvama na Kosovu", naveo je Čeku.