Srbi obnavljaju Nemanjića gnezdo: RT Balkan u mestu rođenja Svetog Save

Čitavih osam vekova od vremena kada je usred Starog Rasa, na prostoru između Sopoćana, Petrove crkve kraj Novog Pazara i Đurđevih stupova na brdu iznad grada, Studenice pod Golijom, nicala i rasla prva srpska država, pored temelja starog hrama, u Deževi niče nova bogomolja. Srbi obnavljaju Nemanjića gnezdo.

Na par stotina metara od mesta gde je po predanju rođen Sveti Sava, neposredno pored ostataka saborne, dvorske crkve Nemanjića, u toku je izgradnja hrama posvećenog Svetom Savi, a pored hrama gradiće se i memorijalni centar posvećen srpskom svetitelju.

Gradnju su pod geslom "Srbi složno crkvu grade" pre desetak godina počeli meštani sa tadašnjim deževskim parohom protom Radoslavom Jankovićem.

Projekat je uradio Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu, kamen temeljac 2012. godine osveštao je, uz blagoslov vladike raško-prizrenskog Teodosija, vladika timočki Justin.

Izgradnja crkve u Deževi posvećene Svetom Savi pri kraju je.

Potrebno je još da se izgradi zvonara, zatim i drugi prateći objekti budućeg velikog duhovnog centra u ovom delu Srbije.

Da bi projekat bio priveden kraju, pojavila se, međutim, potreba da se reše imovinski odnosi, odnosno, da Eparhija kupi dve parcele u neposrednoj blizini hrama. Na jednoj parceli je velika kuća preko puta same crkve, druga parcela je sa druge strane crkve i međa od te parcele je bukvalno na ulazu kuće u kojoj živi deževski paroh, otac Ivan Jeremić.

Kuća i parcele nedavno su oglašeni na prodaju, Eparhija nije imala drugog rešenja, zatražena je pomoć dobrih ljudi da svojim prilozima omoguće da se imanja otkupe od vlasnika.

Tako je u Čikagu pre tri večeri pod nazivom "Za odbranu Kosova, u slavu Svetog Save", u velikoj sali Kulturno-sportskog centra "Nikola Tesla" pri crkvi Svetog Nikole, održan donatorski skup i na skupu je prikupljeno 56.000 dolara.

Skupu su prisustvovali episkop raško-prizrenski Teodosije i novogračaničko-srednjezapadnoamerički Longin.

Vladika Teodosije, kako je preneo "Srbijan tajms" istakao je važnost akcije, podsetio da je Eparhija raško-prizrenska u prethodnih godinu otkupila tri kuće i imanja pored tri velike svetinje na Kosovu i Metohiji, između ostalog i vajat pokraj crkve Bogorodice Ljeviške u Prizrenu.

Posle obraćanja vladike, Srbi iz Čikaga i okoline odazvali su se u velikom broju pozivu za pomoć.

Novi pravoslavni duhovni centar u Raškoj oblasti niče usred Deževe, na pet-šest kilometara od drevne Petrove crkve iz četvrtog veka, najstarijeg spomenika crkvene arhitekture u Srbiji u kojoj je po pravoslavnom obredu kršten Stefan Nemanja i kraj koje je 1196. godine na čuvenom saboru Nemanja predao presto sinu, Stefanu Prvovenčanom. Nisu daleko ni Đurđevi stupovi, jedna od najznačajnijih Nemanjinih zadužbina, ni Sopoćani ni Studenica.

U Deževi, kraj Deževske reke, svaki kamen i svaka stopa su istorija.

Negde u dolini, blizu sabornog Nemanjića hrama bili su Nemanjića dvori, stazama sela hodali su Nemanjini sinovi Vukan, Stefan i Rastko, ovde su rasli i drugi Nemanjići – Radoslav, Vladislav, Uroš, Dragutin i Milutin...

Na saboru u Deževi, kraj saborne crkve, kralj Dragutin 1282. godine odrekao se prestola u korist svog brata Milutina.

Ozbiljnija arheološka iskopavanja na levoj strani Deževske reke, nedaleko od današnjeg centra sela krenula su 80-ih godina prošlog veka. Otkriveni su zidovi stare crkve sa tragovima živopisa, nekropole sa nadgrobnim spomenicima iz 14 i 15 veka.

Oko Nemanjića crkve godinama i decenijama unazad, na Savindan okuplja se narod. Nedaleko od crkve, u deževskom zaseoku Miščići, na jednom bregu na kome je, po predanju bila kuća u kojoj je rođen Sveti Sava, kao beleg postavljen je metalni krst.

U međuvremenu mnogi su pomogli gradnju hrama u Deževi. Od ovdašnjih domaćina, pa sve do priloga iz Švajcarske, Austrije, Italije, Australije. Znatno je pomogla i država Srbija.

Domaćini iz Deževe uvereni su da bi upravo njihovo selo, nekad centar srpske države, trebalo da bude mesto srpskog hodočašća.

Jer, Deževa je veoma važno mesto u Srbiji, u nacionalnom, državotvornom, duhovnom, kulturnom smislu.