Vojska Srbije, tačnije 126. brigada za vazdušno osmatranje, javljanje i navođenje (VOJIN) dobila je novi radarski sistem velikog dometa "graund master", odnosno GM400, što predstavlja značajno unapređenje informacionih i prostornih mogućnosti naših oružanih snaga.
U pitanju je mobilni 3D osmatrački digitalni radar koji funkcioniše u S-opsegu, maksimalnog dometa 470 kilometara, što je instrumentalni domet za otkrivanje cilja veličine borbenog aviona. Radar može otkriti krstareću raketu na udaljenosti većoj od 250 km, dok je maksimalni domet po visini za sve ciljeve 30,5 kilometara.
Osim aviona i krstarećih raketa, GM400 se može koristiti za otkrivanje i praćenje helikoptera, besposadnih letelica i taktičkih balističkih raketa. Kako je za list "Politika", naveo pukovnik Jovica Kepčija, srpska vojska postala je prvi korisnik najmodernije verzije ovih radara sa oznakom GM403 alfa, zbog čega se sa sigurnošću može reći da raspolaže sa najsavremenijim radarima u regionu.
Trenutno se na položaju pomenute jedinice u Starim Banovcima nalaze dva radara GM400, od koji je jedan u operativnoj upotrebi, a drugi u fazi lokacijskog prijema. Pukovnik Kepčija je između ostalog najavio i da će Srbiji uskoro biti isporučeni radari srednjeg dometa "graund master 200", koje takođe proizvodi francuska kompanija "Tales".
Osobine i sposobnosti GM200
"Graund master 200" je višenamenski 3D taktički mobilni radar srednjeg dometa sa aktivnom faznom antenskom rešetkom, koji se uglavnom koristi kao komplementarno sredstvo osmatračkih radara velikog dometa u sistemu VOJIN. Naime, iako su radarski sistemi velikog dometa (kako samo ime kaže sposobni za otkrivanje i praćenje ciljeva na velikim udaljenostima), što je ključni faktor u zaštiti vazdušnog prostora, konfiguracija terena često dovodi do stvaranja "radarskih rupa".
Ovaj fenomen nastaje zbog velikog broja uzvišenja ili udubljenja, koji ometaju pretragu, zbog čega se radari srednjeg dometa koriste za popunjavanje tih "rupa". Osim toga, GM200 se može koristiti i u jedinicama za protivvazduhoplovna dejstva RViPVO i trupne PVO kopnene vojske, za prenos podataka i koordinaciju dejstva sredstava PVO.
Kako se navodi na sajtu proizvođača, GM200 nastao je na osnovi GM400, takođe radi u S-opsegu, ali je maksimalni instrumentalni domet 250 km u osmatračkom, odnosno 100 km u borbenom režimu. Uz pomoć ovog radara moguće je otkrivati ciljeve na malim i visinama većim od 24 km, koji se kreću brzinama od 15 do 1.200 m/s.
GM200 omogućava otkrivanje ciljeva u opsegu od 360 stepeni po pravcu, a brzina okretanja antene je 20 okretaja u minuti u osmatračkom, odnosno 40 okretaja u minuti u borbenom režimu. Ugao zahvata trodimenzionalnog skeniranja po elevaciji je od -7 do +70 stepeni.
Radar je može biti stacioniran, ali se uglavnom postavlja na kamion u konfiguraciji 8h8 sa svom integrisanom opremom unutar kontejnera postavljenog na šasiji vozila u kojoj se, pored dve kontrolne stanice, nalaze klima uređaj, pomoćni generator za snabdevanje električnom energijom i mehanizam za podizanje i spuštanje antene, koji se postavlja za manje od dva minuta.
Vreme neophodno za početak rada od zaposedanja položaja je 15 minuta, dok je za prelazak iz borbenog u marševski položaj, odnosno evakuaciju potrebno svega 10 minuta. Prosečno vreme između kvarova se procenjuje na oko 3.000 sati, a potrebno je oko 30 minuta da sistem nakon kvara ponovo postane operativan.
Jedna od glavnih prednosti GM200 pored mobilnosti jeste i mogućnost otkrivanja, praćenja i klasifikovanja više od hiljadu ciljeva istovremeno, među kojima su, pored većih pretnji poput aviona, helikoptera i krstarećih raketa, i manje bespilotne letelice, kao i rakete višecevnih lansera, artiljerijske i minobacačke granate.
Osim što može pratiti projektile relativno malih dimenzija, GM200 sposoban je za upozoravanje jedinica za protivvazduhoplovna dejstva i izračunavanje putanje ovih ciljeva, tačnije mesta lansiranja i udara.
Jačanje srpske PVO
Nabavka francuskih radara još jedan je u nizu poteza u sklopu modernizacije Vojske Srbije, naročito njenih sposobnosti u domenu protivvazduhoplovne odbrane, koje traje gotovo deceniju. Poznato je da pored radara dugog i srednjeg dometa, oružane snage naše države raspolažu i "Talesovim" radarima malog dometa "graund smarter 40" (GS40) koji rade u H-opsegu.
Maksimalni domet za otkrivanje ciljeva sa velikim radarskim odrazom je 150 km, vertikalni domet je do 10 km, a GS40 može istovremeno pratiti do 400 ciljeva i uglavnom se koristi za otkrivanje i praćenje malogabaritnih letelica i ima važnu ulogu u zaštiti kopnenih jedinica u marševskom položaju.
Podsećanja radi, Srbija je tokom proteklih nekoliko godina ugovorila nabavku različitih sistema PVO, od kojih je dobar deo već isporučen. Tu se pre svega misli na tri baterije ruskog sistema PVO kratkog dometa "pancir-s1" i "pancir-s1m", od čega je, zbog složene geopolitičke situacije i sankcija uvedenih Rusiji, isporučena samo jedna baterija i to prve varijante.
Oružanim snagama Republike Srbije isporučene su i dve od četiri poručene baterije kineskog sistema PVO srednjeg dometa FK-3, pa naša vojska sada raspolaže sa šest lansirnih vozila i dva radara H-200 ovog sistema. Za sada nije poznato kada će preostala sredstva biti isporučena, ali se može očekivati da će do kraja 2024. godine stići bar još jedna baterija.
Takođe, tokom posete statičkom prikazu sredstava naoružanja i vojne opreme Vojske Srbije na Topčideru 30. januara, predsednik Srbije najavio je da postoji opcija nabavke još jednog kineskog sistema PVO kratkog dometa - HKu-17.