Srbija i Balkan
Da li Zapadni Balkan može da proizvodi municiju za Ukrajinu?
Interesantno je da Zelenski uprkos pomoći koju mu pružaju neke od najvećih svetskih kompanija za proizvodnju naoružanja, uključujući američke gigante poput "Lokid martina" i "Nortrop gramana", sada želi da pokrene zajedničku proizvodnju sa zemljama čija vojna industrija ili ne postoji ili proizvodi veoma skroman asortiman vojne opreme
Tokom Regionalnog samita o Planu rasta za Zapadni Balkan i ekonomskom približavanju, koji se 28. i 29. februara održao u Tirani, predsednik Ukrajine Vladimir Zelenski pozvao je lidere balkanskih država da zajedno proizvode naoružanje i organizuju forum odbrambene industrije u Kijevu ili jednoj od balkanskih prestonica.
Ukrajinski predsednik se zahvalio za dosadašnju političku, humanitarnu i vojnu podršku koju su mu pružile pojedine države Zapadnog Balkana i Moldavija, te naglasio da "iako u Ukrajini posluje 500 odbrambenih kompanija to nije dovoljno da se pobedi Vladimir Putin".
Interesantno je da Zelenski uprkos pomoći koju mu pružaju neke od najvećih svetskih kompanija za proizvodnju naoružanja i vojne opreme, uključujući američke gigante poput "Lokid martina" i "Nortrop gramana", sada želi da pokrene zajedničku proizvodnju sa zemljama čija vojna industrija, osim naravno Srbije, ili ne postoji ili proizvodi veoma skroman asortiman vojne opreme.
Albanija i Hrvatska – sve što Ukrajini nije neophodno
Država domaćin samita ima vojnu industriju sa veoma malim kapacitetima, pa tako njenu okosnicu čini preduzeće MEICO (Military Export Import Company) - zaduženo za "upravljanje" preostalim zalihama vojne opreme nasleđene iz perioda saradnje sa Sovjetskim Savezom i kasnije prodaju viška naoružanja drugim državama radi ostvarivanja prihoda za albansku državu.
Osim MEICO-a, u Albaniji postoji još nekoliko kompanija odbrambenog sekotra, među kojima su najpoznatije: "KM Polićan - bavi se proizvodnjom municije za pištolje u kalibru 9 mm, a nekada je proizvodila minobacačku municiju, granate, mine i municiju za naoružanje u kalibru 12,7 i 14,5 mm; "UM Gramš" - ova kompanija se bavila proizvodnjom pušaka u kalibru 7,62h39 mm; "ULP MEDECINE" - bavi se proizvodnjom dinamita i eksplozivnih naprava.
Sa druge strane, Hrvatska ima znatno veći broj kompanija, oko 50, koje se bave proizvodnjom različitih sredstava za potrebe oružanih snaga, a neke od najvećih su:
"Đuro Đaković" – kompanija poznata po tome što je tokom postojanja SFRJ učestvovala u proizvodnji osnovnog borbenog tenka M-84, a koja se i danas, između ostalog, bavi održavanjem i modernizacijom borbenih vozila poput finske "patrie" i preostalih M-84; "DOK-ING" – kompanija zadužena za proizvodnju višenamenskih besposadnih platformi, vozila i robotizovanih sistema, primarno namenjenih za razminiranje; i "HS Produkt" – kompanija koja se bavi proizvodnjom pešadijskog naoružanja.
Što se tiče ostatka, odnosno većeg dela kompanija, one se uglavnom bave brodogradnjom, izradom lične zaštitne opreme, elektronskih i drugih komponenti.
Dakle kao i u slučaju Albanije, nijedna kompanija hrvatske odbrambene industrije nema kapacitete za proizvodnju artiljerijske i raketne municije (koja je Ukrajini trenutnu najpotrebnija), oklopnih vozila, dronova, aviona, helikoptera i naoružanja većeg kalibra.
Stoga se jedini značajniji vid podrške koju su Hrvati poslali svojoj ukrajinskoj braći ogleda u pomenutim platformama za razminiranje, kompanije "DOK-ING".
Bosna i Hercegovina poslednja evropska slamka spasa za Ukrajinu?
Budući da Crna Gora i Makedonija imaju kapacitete samo za proizvodnju pešadijskog naoružanja, potonja i za manju količinu ručnih raketnih bacača poput "zolje", "ose" i "stršljena", a da odbrambena industrija tzv. Kosova ne postoji, dok je moldavska sposobna samo za održavanje postojećih sredstava, kao poslednja moguća opcija ostaje BiH.
Naime, Bosna i Hercegovina zahvaljujući nasledstvu iz SFRJ i dalje raspolaže velikim brojem fabrika i pogona za proizvodnju raznovrsnog naoružanja i vojne opreme.
Od 16 kompanija, ne računajući manji broj iz Republike Srpske, za Ukrajinu bi najznačajnija bila saradnja sa "PRETIS DD" iz Vogošće koja se bavi proizvodnjom: minobacačke municije u kalibrima od 60 do 120 mm, projektila za topove u kalibru 76 i 90 mm, artiljerijskih granata za topove i haubice u kalibru 105, 122, 130, 152 i 155 mm, zatim raketne municije u kalibru 122 mm, 128 mm i 262 mm.
Pored pomenute, za režim u Kijevu bi od velikog značaja bila zajednička proizvodnja sa "BNT TMiH" iz Novog Travnika – kompanija koja se bavi proizvodnjom bestrzajnih topova, minobacača, topova, haubica i višecevnih raketnih sistema, kao i sa kompanijama "BINAS DD Bugojno" i "UNIS GINEKS DD Goražde" koje proizvode upaljače, osigurače, kapisle i druge komponente za artiljerijsku municiju.
Međutim, uprkos kapacitetima BiH upitno je da li je ostvarivanje zvanične saradnje i zajedničke proizvodnje sa Ukrajinom moguće, zbog načina donošenja odluka u ovoj državi, odnosno gotovo sigurnog protivljenja srpskog člana predsedništva i čitavog političkog rukovodstva Republike Srpske.
Srbija – žrtva američke obmane
Na kraju, jasno je da od svih balkanskih zemalja čiji su predstavnici prisustvovali samitu sa ukrajinskim predsednikom, Srbija ima odbrambenu industriju sa najvećim kapacitetima za proizvodnju gotovo svih vrsta naoružanja i naravno municije koja je Zelenskom preko potrebna.
Stoga ne treba isključiti mogućnost da je ukrajinski lider imao to u vidu prilikom svog poziva na zajedničku proizvodnju. Ipak, zbog izuzetno dobrih odnosa Ruske Federacije i Srbije izvesno je da Beograd neće učestvovati u ovoj saradnji zemalja Zapadnog Balkana i Moldavije sa Ukrajinom, ako do nje uopšte dođe.
Sa druge strane, poznato je da srpsko oružje, tačnije artiljerijsku i raketnu municiju, ukrajinska vojska već uveliko koristi, a poslednji zabeleženi slučaj upotrebe raketa iz "Krušika" dogodio se baš 15. februara - na Sretenje i Dan državnosti Srbije – kada su ukrajinske snage izvršile napad na civilne objekte u Belgorodu, u kome je stradalo lokalno stanovništvo.
Na osnovu tada objavljenih fotografija dokumenata, čiju autentičnost nije moguće potvrditi, pojavile su se informacije da su kompanije domaće odbrambene industrije, rakete u kalibru 122 mm prodale jednoj američkoj kompaniji, koja je trebalo da bude krajnji korisnik.
Zbog toga je sasvim sigurno da je upravo ta kompanija, uprkos međunarodnoj zabrani izvoza uvezenog naoružanja i protivljenju, tačnije mimo znanja Srbije, prodala ove rakete ukrajinskoj strani u nastojanju da naruši odnose Beograda i Moskve i pokuša da našu državu nasilno svrsta na stranu Kijeva.
