Srbija i Balkan
Godišnjica operacije "Bljesak": Završetak etničkog čišćenja Srba iz Slavonije
Tokom napada hrvatskih snaga ubijene su 283 osobe srpske nacionalnosti, a proterano je najmanje 15.000 Srba
U ranim jutarnjim časovima 1. maja 1995. započeo je napad hrvatskih snaga na Srbe u Zapadnoj Slavoniji, poznat kao operacija "Bljesak" tokom koje su ubijene 283 osobe srpske nacionalnosti, a proterano je najmanje 15.000 Srba.
Vojno policijska akcija nazvana "Bljesak", kojom su hrvatske snage zaposele deo Zapadne Slavonije koji se nalazio u sastavu Republike Srpske Krajine, bila je zapravo završetak etničkog čišćenja Srba iz Slavonije koji je većim delom ostvaren tokom 1991. godine.
Decembra 1991. na prostoru Zapadne Slavonije etnički je očišćeno gotovo 190 sela. Srbi su prognani, njihova imanja opljačkana i uništena na teritorijama Grubišnog polja, Pakraca, Daruvara, Lipika, kada je oterano između 52.000 i 70.000 Srba.
Ovome je prethodilo etničko čišćenje Požeške kotline, što je izvedeno naredbom o evakuaciji 26 sela sa obronaka Papuka. Tada je oterano oko 6.000 Srba. U toj zoni tada su obrazovani i logori za Srbe "Pakračka poljana" i "Marino selo" gde su, između ostalih, dovođeni i Srbi prethodno zatočeni u Zagrebu.
Godine 1995. deo Zapadne Slavonije koji se nalazio u sastavu Republike Srpske Krajine bio je, formalno, zaštićena zona UN sektor "Zapad" UNPROFOR.
Četiri profesionalne brigade HV i više specijalnih formacija napali su u ranim jutarnjim satima 1. maja 1995. na južni i centralni deo zapadnoslavonskog dela Republike Srpske Krajine, i to paralelno od Novske prema Okučanima i jednim krakom prema Jasenovcu, i sa istoka iz pravca Nove Gradiške, prema Okučanima i put Stare Gradiške.
Očigledan prvi cilj bilo je presecanje i razbijanje snaga Srpske Vojske Krajine, odnosno njenog 18. korpusa, kako bi se nadalje izbilo na Savu kod Jasenovca, čime bi bila onemogućena eventualna pomoć iz Republike Srpske.
Osnovna namera nesumnjivo je bila odstranjivanje srpskog stanovništva sa prostora Zapadne Slavonije, kao sastavni deo planskog i sistematskog čišćenja Hrvatske od srpskog življa.
Po zvaničnim podacima, u akciji je učestvovalo oko 7.200 pripadnika hrvatskih snaga, profesionalnih pripadnika vojske i policije.
Sa druge strane, u sastavu tadašnjeg 18. korpusa Srpske vojske Krajine, u toj zoni, nalazilo se približno 4.000 lica, s minimalnim brojem profesionalaca, ogromnom većinom rezervisti.
Vojne operacije odvijale su se 1. i 2. maja, a manjim delom i tokom naredna dva dana.
Efekat je bio razbijanje srpskih oružanih formacija, a tamošnje srpsko stanovništvo je proterano.
Poginula su 42 pripadnika hrvatskih formacija, a ranjenih je bilo 162, prema podacima zvaničnog Zagreba.
Tokom akcije "Bljesak" ubijene su 283 osobe srpske nacionalnosti, a proterano je najmanje 15.000 Srba. Postoje i navodi da je proterano do 18.000 lica.
Podjednako tragično, dok je trajalo povlačenje naroda, zbeg Srba koji su se povlačili južno od Save, u Republiku Srpsku, gađan je i artiljerijom i vazduhoplovnim dejstvima.
Tog 1. i 2. maja 1995. tokom akcije "Bljesak" hrvatski avioni Mig-21 u dva navrata su gađali i Bosansku Gradišku, kada je poginulo nekoliko lica, među njima i dvoje dece. Takođe, artiljerija je sa prostora Hrvatske gađala srpska sela na suprotnoj obali Save u Republici Srpskoj. Više osoba je ubijeno i ranjeno.
Tokom zbega hrvatski vojnici su iz maljutki, montiranih na helikopterima, tukli srpske civile koji su na putu od Okučana pokušavali da se dokopaju suprotne obale Save. Zbeg je paralelo gađan artiljerijom i streljačkom vatrom, snajperima.
Potom su ostaci stradalih pokupljeni, a prostor opran šmrkovima. Prethodno, nikom od predstavnika međunarodnih organizacija nije dopušten pristup. Kada je predstavnik OUN Jasuši Akaši zatim doveden, svi tragovi su bili uklonjeni.
Približno 1.450 lica srpske nacionalnosti je uhapšeno. Odvedeni su u logore, u Varaždinu, Bjelovaru, Virovitici, Novoj Gradiški, Slavonskoj Požegi. Sudske presude koje su usledile, velikim delom su bile zasnovane na neosnovanim konstrukcijama.
Najveći broj Srba izbeglih iz Zapadne Slavonije tokom operacije "Bljesak" nije se nikada vratio. Veći deo je ostao na prostoru Republike Srpske, u BiH. Oko 1.500 osoba srpske nacionalnosti, većinom lica poodmaklih godina, vratilo se u Slavoniju.
Trupe OUN koje su se nalazile na prostoru Zapadne Slavonije u trenutku operacije, UNPROFOR, čiji je zadatak bila zaštita stanovništva, po početku napada povukle su se u svoje baze.
Tribunal za bivšu Jugoslaviju u Hagu, aprila 2011. proglasio je krivim generale HV Antu Gotovinu i Mladena Markača, zbog učešća u udruženom zločinačkom poduhvatu pod vođstvom predsednika Hrvatske Franje Tuđmana, čija je namera bila prisilno i trajno uklanjanje srpskog stanovništva za vreme i posle operacija "Bljesak" i "Oluja".
Dana 16. novembra 2012. godine, Žalbeno veće Tribunala oslobodilo ih je optužbi.
