Srbija i Balkan
Državna delegacija prvi put u logoru Nežider u Austriji: Mesto stradanja srpskih intelektualaca
Kroz ovaj logor je u periodu 1914−1918. godine prošlo više od 17.000 interniraca, među kojima su bili i Sima Pandurović, Milutin Milanković, Jelisaveta Načić
Državna delegacija i Odbor za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije prvi put su obišli logor Nežider u Austriji, položili vence i poklonili se senima stradalih među kojima je najviše Srba, preneo je RTS.
Ovaj austrougarski logor za internirane civile tokom Prvog svetskog rata bio je jedan od najvećih te vrste. Nastao u zgradama i konjušnicama stare husarske kasarne, vremenom je dograđivan, tako da se u njega moglo smestiti oko 15.000 interniraca.
Služio je prevashodno za internirane civile iz Kraljevine Srbije, u znatno manjoj meri iz Kraljevine Crne Gore i nekih delova Austrougarske monarhije u kojima su živeli slovenski narodi poput Rusa i Poljaka.
Kroz ovaj logor je u periodu 1914−1918. godine prošlo više od 17.000 interniraca, od kojih je usled loših stambenih i zdravstvenih uslova i povremenih epidemija zaraznih bolesti njih oko 4.800 u njemu zauvek ostavilo živote.
Preživeli iz logora Nežider svedoče o tome da je po dvadeset tela bacano u jednu raku, te da su pokojnici sahranjivani bez opela, kao životinje.
"Ima još nekoliko lokacija na prostoru nekadašnje Habzburške monarhije, dakle i na prostoru nekadašnje kraljevine Rumunije i Kraljevine Bugarske, gde su bili logori, čak i u Turskoj, gde su bili logori naših ratnih zarobljenika Srba", rekao je Zoran Antić iz Ministarstva za rad, zapošljavanje i socijalna pitanja.
Prvi internirci logora Nežider, od septembra 1914, bili su građani Kraljevine Srbije zatečeni u Austrougarskoj, a potom vojnici i civili sa okupiranih teritorija.
U logoru su, prema svedočenjima, bili tadašnji glumci, lekari, profesori, novinari, naučnici, advokati, sudije... Među njima pesnik Sima Pandurović, naučnik Milutin Milanković, novinar Krsta Cicvarić, slikar Marko Murat, arhitekta Jovan Ilkić, Jelisaveta Načić, o čemu se malo zna.
"Istoriografija se nije time dovoljno bavila, ovo je ujedno i apel na našu istoriografiju da se moramo tim pitanjima više baviti, zatim uključivati u škole, školske sisteme ovakve priče i ovakve lekcije", rekla je Vladana Ilić iz Udruženja zatočenika koncentracionog logora Mauthauzen.
Vojno groblje Rajfendorf deo je logora Mauthauzen iz Prvog svetskog rata. Kroz Rajendorf je prošlo je oko 40.000 Srba, Italijana, Rusa i pripadnika drugih naroda.
"Tu je uglavnom stanovništvo iz sadašnje Republike Srpske, kao što je Ašah na Dunavu koji je takođe bio vezan za žitelje Republike Srbije i Nežider je deo koji je bio vezan za centralnu Srbiju, blizu 300.000 naših sunarodnika je bilo na prostorima nekadašnje Austrougarske u tim istim logorima", rekao je Zoran Antić.
Takozvani elitni logor Nežider, u kome je bilo zatočeno mnogo srpskih intelektualaca, prestao je s radom 31. oktobra 1918. godine.
