Naš izbor
Svet
Kako je kineski car Savi Vladislaviću poslao jelo na zlatnom tanjiru
U jednom trenutku, car je otvorio posudu koja je bila pred njim i posluzi naredio da iz nje uzmu jelo i odnesu ga Vladislaviću na omanjem zlatnom tanjiru. Veću neformalnu počast u Kini nije moguće doživeti
Kinezi će za nekoliko dana dočekati novu godinu po Kineskom lunarnom kalendaru. Prvi Srbin koji je u samom zabranjenom gradu prisustvovao proslavi novogodišnjih praznika u Kini bio je, a to je lako pogoditi, grof Sava Vladislavić.
Boraveći i radeći nekoliko godina u Pekingu, autor ovih redova zainteresovao se za kineske izvore koji svedoče o ruskoj diplomatskoj misiji grofa Save Vladislavića.
Teško do kineskih izvora
O boravku grofa Save Vladislavića u Kini danas znamo pretežno iz ruskih izvora, među koje spada i njegova "Tajna informacija o snazi i stanju kineske države", zatim iz monografije koju je sredinom prošlog veka objavio Jovan Dučić, naš poznati pesnik i Vladislavićev dalji rođak, kao i nekoliko zapaženih knjiga koje su se poslednjih godina pojavile na srpskom jeziku, među kojima je i uporedni srpski prevod sa originalom pomenutog Vladislavićevog izveštaja.
Kinezi ne gledaju sa naročitim simpatijama na misiju grofa Save Vladislavića, jer njeni rezultati nisu išli na ruku kineskom carstvu.
Otuda je posao njihovog pronalaženja i prikupljanja izazovniji, nego što bi se u prvi mah pomislilo.
Najprilježniji biograf života i dela Save Vladislavića, Jovan Dučić, u svojoj čuvenoj monografiji na nekoliko stranica pokušao je delimično da predoči kineske izvore, unapred se ograđujući zbog nedostatka vremena i mogućnosti da ih u potpunosti prikupi i obradi.
Uvid u atmosferu sa večere na kineskom dvoru
Ovaj tekst vodi nas tragom kineskog državnog dokumenta, do kog se došlo zahvaljujući Peng Jučau sa Kineskog univerziteta za strane studije u Pekingu.
Dokument nam dočarava uvid u atmosferu koja je vladala na carskoj večeri u Zabranjenom gradu, upriličenoj povodom Festivala lampiona 1727. godine.
Reč je o prazniku koji se obeležava 15. dana prvog meseca po Kineskom lunarnom kalendaru i predstavlja posljednji dan proslave Kineske nove godine, koja ove godine pada 29. januara.
U studiji posvećenoj ruskim misijama u Kini od 1618. do 1807. godine, koju je objavio Je Bejčuen, navodi se, naime, da je kineski vladar Jungdženg (1678 – 1735, vladao od 1723. godine do smrti) još ranije izrazio želju da priredi carsku večeru grofu Savi Vladislaviću.
Evo šta je, prema pomenutom dokumentu, tada rekao kineski car:
"Kada sednem za sto da jedem, sećam se izaslanika Save. On je putovao hiljadama kilometara u ime ruske carice i stigao u Kinu. Sava je na visokom službenom položaju, tako je inteligentan, želim da mu priredim carsku večeru."
Svoju nameru car Jungdženg ostvario je tokom Festivala lampiona. Na svečanoj večeri upriličenoj na kineskom dvoru u Pekingu, Sava je sedeo sa desne strane, nedaleko od cara.
U jednom trenutku, car je otvorio posudu koja je bila pred njim i posluzi naredio da iz nje uzmu jelo i odnesu ga Vladislaviću, na omanjem zlatnom tanjiru. Potom je car ustao i sam prineo Vladislaviću supu od mesa i okruglice "juensjao" koje se posebno pripremaju i poslužuju o Festivalu lampiona.
Bila je to najveća neformalna počast koju neko, čak i danas, u Kini može da doživi. Poruka ovog gesta je duboka i višeslojna u kineskoj kulturi. Ovim gestom, car je iskazao veliko poštovanje prema svom gostu, legitimisao je vrlo visoku poziciju grofa Vladislavića i stavio mu do znanja da je voljan da sa njim i ubuduće održava bliske odnose, ali i da te odnose poboljša.
"Blagoslov koji nijedan strani poslanik do sada nije dobio"
Osim toga, Sava je na dar od kineskog cara dobio šest posebno ukrašenih lampiona. Nakon večere i ispijanja čaja, predstavnici cara Jungdženga došli su do Save Vladislavića i saopštili mu da je vreme da se, uz poklonjenje, povuče sa večere.
"Ovo je blagoslov koji nijedan strani izaslanik u Pekingu do sada nije dobio", rekli su carski predstavnici Vladislaviću.
Sava u istorijskom negativu
Ostali kineski izvori, razume se, nisu tako blagonakloni prema Vladislaviću.
Tako u delu Letopisa dinastije Ćing, koji se odnosi na vremena vladavine careva Kangsija i ovde pomenutog Jungdženga, piše da je Sava Vladislavić tajno podmićivao francuskog misionara Ba Duominga i učenika Ma Ćija, čime je za sebe, kako se navodi, ostvario povoljnu poziciju u pregovorima sa kineskom stranom.
Neki kineski izvori pominju i da je Vladislavić podmićivao i podbunjivao nomadska plemena u pograničnom pojasu protiv kineske centralne vlade.
Pa ipak, njegova misija u Kini bila je uspešna. Dva carstva su Kjahtinskim sporazumom od 5. aprila 1728. godine zvanično razgraničena. Ovaj ugovor smatra se najvažnijim pravnim dokumentom Kine i Rusije do sredine 19. veka, a i danas predstavlja osnovu razgraničenja te dvije zemalje.
Današnja Kjahta u Sibiru u stvari je bivši Troickosavsk, azijski trgovački gradić na ruskoj granici u kom je Vladislavić bio podigao Hram Svetog Save Srpskog za koji se i danas zna.
