Mađarski premijer Viktor Orban bio je veoma predusretljiv prema nemačkim investitorima ranije u svojoj karijeri, ali se ovakvo stanje stvari u poslednje vreme drastično promenilo.
Kako navodi "Špigl", ovaj trend je počeo sa Orbanovom najavom da se veći deo mađarske industrije mora naći u mađarskim rukama, nakon čega su zakonodavci u Budimpešti doneli niz propisa koji su otežali poslovanje stranih kompanija.
Metoda koju koristi Orbanova vlada za ostvarivanje ovog cilja sada je dobro poznata vlasnicima nemačkih kompanija, piše nemački nedeljnik.
Prvo, neželjeni investitori bivaju sputani birokratskim ograničenjima i uslovima, da bi zatim dobili ponude za preuzimanje (dela) vlasništva od mađarskih preduzetnika, za koje nemački list tvrdi da su neretko bliski mađarskom premijeru.
Iako se retko koja od nemačkih kompanija usuđuje da javno protestuje zbog nastojanja mađarske vlade da osnaži domaće proizvođače, generalni direktor izdavača školskih udžbenika "Klet" iz Štutgarta (prisutan i u Srbiji) Filip Hausman istakao je da Budimpešta želi da strane kompanije budu u "nepovoljnom položaju" u sektorima gde mađarska vlada želi da stvori nacionalne korporativne "teškaše".
"Neke nemačke kompanije se više ne osećaju dobrodošlo u toj zemlji", istakao je Hausman, ukazavši da sigurnost njihovih investicija "više nije zagarantovana."
Povratak mađarskog građevinskog sektora u ruke Mađara
U slučaju građevinskih kompanija i proizvođača cementa, tu je i propis kojim se stranom preduzeću dodaje 90 odsto "dodatnog rudarskog nameta", a za koji nemačke kompanije kažu za "Špigl" da im nanosi novčane gubitke sa svakim prodatim džakom cementa.
Još jedna uredba podrazumeva da podružnica stranih kompanija može izvoziti robu van zemlje samo uz posebnu dozvolu, a treća obavezuje kompanije da proizvode cement u mađarskim kamenolomima prema državnim specifikacijama.
"Špigl" dodaje da je Orbanov ministar građevinarstva Janoš Lazar pre nekoliko nedelja objavio nacrt Zakona o građevinarstvu, kojim bi se, kako navodi nemački list, ta "industrija konačno stavila pod komandu države."
Ukoliko ovaj pravni akt stupi na snagu početkom jula kako je najavljeno, vlasti mogu gotovo po volji da diktiraju obim proizvodnje i cene stranim proizvođačima cementa. Većina materijala bi morala da se isporuči novoj mreži nacionalnih trgovaca građevinskim materijalima koji bi dominirali tržištem. Ako bi strani vlasnici hteli da se odreknu svojih preduzeća, država bi imala pravo preče kupovine.
Sledeći primer građevinske industrije, "Špigl" slučajem nemačkih kompanija "Hajdelberg materijals" i "Švenk cement" ilustruje kako mađarske kompanije već sada koriste ove okolnosti kako bi preuzele poslove od stranih preduzeća.
Te dve firme su, piše nemački list, nedavno dobile pismo od neimenovanog mađarskog preduzetnika u kome on navodi da je vlasnik "grupe kompanija koje se intenzivno razvijaju", te da želi da otkupi udeo vlasništva u njihovoj mađarskoj podružnici.
Imajući u vidu nepovoljnu poslovnu poziciju dveju nemačkih kompanija, pismo mađarskog preduzetnika se svodi na "ponudu koju one neće moći da odbiju" u stilu don Vita Korleonea, kako to vidi nemački list.
"Očigledno je da vlada želi da izvrši pritisak na strane proizvođače cementa da prodaju svoje kompanije", žali se jedan menadžer "Hajdelberg materijalsa" "Špiglu".
Reakcije EU
Orbanova vlada je uspela da ne antagonizuje nemačke investitore u celosti, piše "Špigl", zato što se strategija osnaživanja domaćih preduzeća primenjuje samo u ograničenom broju izabranih sektora, dok se u oblastima gde to Mađarskoj ide u prilog, kao što je automobilska industrija, poslovanje nemačkih teškaša odvija neometano.
Ipak, strategija vlade u Budimpešti nije prošla neopaženo u EU.
"Sve dok Orban istrajava u svojim napadima na strane kompanije, novac iz evropskih fondova neće poteći u Mađarsku", citira "Špigl" šeficu Komiteta za budžetsku kontrolu Evropskog parlamenta i Nemicu Moniku Holmajer, prethodno podsetivši da EU trenutno uskraćuje Mađarskoj pristup fondu za oporavak od pandemije u vrednosti od 5,8 milijardi evra, a da bi mogla zamrznuti i 7,5 milijardi strukturne pomoći zbog mađarske prakse biranja izvođača javnih radova.
"Neizvesno je ko će pobediti. Nova antiorbanovska alijansa u evropskoj politici ili blagoglagoljiva poslovna udruženja", zaključuje "Špigl".