Neizvesna sudbina američkih "ospreja": Letelice sa tiltrotor pogonom označene kao neupotrebljive

Ministarstvo odbrane SAD je nedavno obavilo ispitivanja kako bi utvrdilo probleme prisutne na transportnim letelicama sa "tiltrotor" konfiguracijom - V-22 "osprej", konkretno mornaričke verzije CMV-22B.

Na osnovu dobijenih rezultata zaključeno je da letelice u sastavu američke ratne mornarice "nisu operativno sposobne".

Avion američke vojske sa osam osoba pao u okean u blizini japanskog ostrva

Ovo zapravo nije nikakva novost, budući da su svi V-22 u vojsci SAD prizemljeni nakon nesreće iz novembra 2023. godine, kada je u blizini Japana u padu jednog "ospreja" poginulo osam pripadnika američkog vazduhoplovstva.

Čak i pre ovog događaja, poznato je da je mornarička verzija "ospreja" imala tehničke probleme koji su sprečavali maksimalnu eksploataciju letelice. Tako je sudbina američkih vazduhoplova sa "tiltrotor" konfiguracijom, koji su do skoro označavani kao "superiorni", postala neizvesna.

Šta je tiltrotor pogon i koje su njegove prednosti?

Kao što samo ime govori, letelice sa "tiltrotorima" imaju mogućnost promene položaja svojih rotora, pa tako mogu poletati vertikalno, poput helikoptera, a nakon uzletanja naginju rotore kako bi dobili "avionski" pogon.

Nakon toga aeroprofil fiksiranih krila preuzima kontrolu nad letenjem i omogućava kretanje unapred uz pomoć pogona nagnutih rotora. Na taj način se velikoj transportnoj letelici omogućava da poleti kao helikopter, ali da zadrži veliku brzinu, plafon leta i dolet koji su donekle uporedivi sa karakteristikama teretnih aviona sposobnim za poletanje sa nosača aviona.

Stoga je brzina od oko 500 km/č glavna prednost "ospreja" u odnosu na helikoptere, naročito transportne, čija brzina uglavnom ne prelazi 300 km/č.

Pored toga, Vojska SAD je do sada isticala da je "ospreju" potrebno znatno manje vremena za poletanje i početak vazdušne misije, kao i da njegovi rotori proizvodnje manje buke i pružaju mogućnost krstarenja na većim visinama nego što je slučaj sa helikopterima.

Ipak, "tiltrotor" pogon je zbog toga dosta kompleksnijim, zbog čega letelice sa ovom konfiguracijom zahtevaju veće gondole za motore i dodatne uzgonske površine. Sve ovo usložnjava i proces održavanja i popravke letelica sa opisanom konfiguracijom.

Tehnički problemi mornaričkih "ospreja"

Kao što je već pomenuto mornarička verzija CMV-22B je do sada imala niz tehničkih problema sa različitim komponentama, dok je samo sistem za zaštitu od leda uzročnik za 44 odsto od ukupnog broja otkazanih misija, navodi se u godišnjem izveštaju Pentagonove kancelarije Direktora za operativno testiranje i evaluaciju, za 2023. godinu.

Dodatni problem je i nemogućnost regulacije pritiska u kabini i transportnom odeljku, što uzrokuje nedostatak kiseonika za posadu i trupe i prisiljava pilota da leti na manjim visinama. Let na manjim visinama automatski znači suočavanje sa lošim vremenskim uslovima i manji dolet, zbog veće gustine, odnosno otpora vazduha.

Američka vojska prizemljuje svoju flotu aviona V-22 "osprej"

Manji dolet može znatno otežati misije, naročito one koje se izvode iznad mora, jer piloti imaju manje mesta na koje mogu sleteti sa tolikom letelicom.

Interesantno je da je mornarička verzija "ospreja", uprkos tome što se V-22 još od 2007. godine nalazi u operativnoj upotrebi američke vojske, tek u februaru 2023. dobila pozitivnu ocenu za "početnu operativnu sposobnost". Kako se navodi iz Pentagona, ocena je zaslužena samo jer je CMV-22B samo delimično ispunio propisane zahteve.

Na osnovu javno dostupnih podataka, poznato je da je od prvog leta 1989. godine do danas zabeleženo 16 incidenata i nesreća, u kojima je poginulo ukupno 62 američkih vojnika. Nakon najskorije nesreće od 29. novembra i prizemljavanja koje je usledilo početkom decembra ostaje upitno kada i da li će "ospreji" ponovno biti vraćeni u operativnu upotrebu.