Vartolomej bi da menja odluke Vaseljenskog sabora: Predlaže da svi hrišćani Vaskrs slave istog datuma

Vaseljenski patrijarh Vartolomej pozvao je sve hrišćane da zajedno, istog datuma, proslavljaju Vaskrs.

Patrijarh je izrazio nadu da bi dogovor o zajedničkom datumu mogao biti postignut već sledeće godine, kada će Uskrs biti proslavljen 20. aprila, i po gregorijanskom i po julijanskom kalendaru.

Patrijarh Kiril: Vaseljenska patrijaršija postala je oruđe u borbi protiv pravoslavlja

"Molimo Gospoda da Uskršnja proslava sledeće godine 20. aprila na oba kalendara neće biti samo slučajna pojava, već pre početak jedinstvenog datuma za njegovo poštovanje i od strane istočne i zapadne hrišćanske crkve", poručio je Vartolomej, prenosi "Katolik kalčr".

On je naveo da je ova težnja posebno značajna, pošto se 2025. godine obeležava 1700. godišnjica Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji, koji je, između ostalog, formulisao pravila za određivanje datuma Uskrsa.

"Među njegovim ključnim raspravama bilo je pitanje uspostavljanja zajedničkog vremenskog okvira za uskršnje svečanosti. Optimisti smo jer postoji dobra volja obe strane. Jer, zaista, odvojeno slaviti jedinstveni događaj jednog Vaskrsenja jedinoga Gospoda je skandal!", poručio je vaseljenski patrijarh.

Vartolomej je već ranije rekao da će dogovor o zajedničkom datumu Uskrsa biti važna tema za pripremu 1700. godišnjice Nikejskog sabora.

Uskrs je ove godine pao 31. marta po gregorijanskom kalendaru, a po julijanskom kalendaru obeležava se 5. maja.

Kako se određuje kad se proslavlja Vaskrs

Vaskrs je najvažniji i najstariji hrišćanski praznik. To je pokretni praznik koji ne menja dan, ali menja datum. Svake godine se slavi nedeljom i od datuma praznovanja Vaskrsa zavisi i kada će početi Vaskršnji post, ali i kada se slave drugi praznici: Cveti, Spasovdan, Duhovi... Najranije može da bude 4. aprila/21. marta, a najkasnije 8. maja/25. aprila,  po novom/starom (julijanskom) kalendaru.

Hrišćani su Vaskrs slavili još od apostolskih vremena, ali od samog početka nejedinstveno: hrišćani iz judejstva su ga slavili sa jevrejskim praznikom Pashe – 14. dana jevrejskog meseca nisana, u bilo koji dan sedmice da je taj praznik pao, a ostali hrišćani, koji su bili poreklom iz grčko-rimskog sveta, u prvu nedelju posle tog datuma.

Da bi svi hrišćani slavili Vaskrs u isti dan, na Prvom vaseljenskom saboru 325. koji je održan u Nikeji blizu Carigrada, doneta je odluka da svi hrišćani slave Vaskrs istoga dana i to prve nedelje posle punog meseca, posle prolećne ravnodnevnice (ekvinocijuma) i posle jevrejskog praznika Pashe.

U to vreme, u rimskom carstvu je bio u upotrebi tzv. julijanski kalendar, iako ga sabor izričito nije pominjao. Za određivanje tačnog datuma Vaskrsa svake godine i obaveštavanje drugih crkava o tome, bila je zadužena Aleksandrijska patrijaršija zato što je u Aleksandriji postojala duga astronomska i matematička tradicija.

Vaseljenski patrijarh pozvao pravoslavne crkve da priznaju PCU i podrže Ukrajince

Ubrzo, radi praktičnijeg obaveštavanja drugih crkava o datumu praznovanju Vaskrsa, nastale su tzv. Pashalne tablice po kojima se unapred određen datum praznovanja Vaskrsa na duži period. Taj period se naziva indikt(ion) i traje 532 godine. Kada se završi jedan indikt, sledi drugi indikt, pa se opet ponavlja redosled praznovanja Vaskrsa po datumima indikta.

Inače, proslavljanje ovog jevrejskog praznika traje 7 dana i Jevreji ga slave u spomen na izlazak iz egipatskog ropstva i prelazak preko Crvenog mora. Vaskrs se u bogoslužbenim pesmama pravoslavne Crkve naziva nova Pasha jer Vaskrsenje Hristovo predstavlja prolazak ili prelaz iz smrti u život. Zbog toga, na primer, Grci Vaskrs nazivaju Pasha.

Načelno, datum proslave Vaskrsa i danas se određuje prema pravilu Nikejskog sabora. Međutim, mnogobrojne promene koje su nastale u istoriji, kao što su: Veliki raskol 1054.godine, gregorijanska reforma kalendara u 16. veku i druge, dovele su do razlika u proračunima između istočne, Pravoslavne crkve sa jedne strane, i crkava na Zapadu (Rimokatolička, Protestantska, Anglikanska) sa druge strane, tako da se Vaskrs ne proslavlja istoga datuma, mada se i to ponekad događa.

Tako na primer, događa se da, crkve na Zapadu ponekad slave Vaskrs pre ili tokom praznovanja jevrejske Pashe, što se u pravoslavnoj tradiciji smatra neprihvatljivim.

Danas, sve pravoslavne Crkve slave Vaskrs istoga datuma, osim pravoslavne Crkve u Finskoj, koja proslavlja Vaskrs kada i crkve na Zapadu.