Otkriveno drevno neolitsko naselje u kojim su upravljale žene

Izdvojeni su drevni genomi iz više od 130 skeleta iz 35 različitih porodičnih grobnica na lokalitetu Čatalhojuku, drevnom gradu koji se smatra jednim od najbolje očuvanih neolitskih naselja u južnoj Anadoliji u Turskoj. Ukupno je pronađeno oko 395 skeleta muškaraca i žena u grobnicama ispod podova gradskih kuća podignutih od nepečene opeke sušene na suncu, tzv. ćerpiča.

Tim genetičara, arheologa i bioloških antropologa je proteklih 12 godina koristio najsavremeniju tehnologiju za analizu DNK iz pronađenih skeleta. Članovi porodica u neolitskom Čatalhojuku su sahranjivani zajedno, tako da su istraživači mogli utvrditi da su genetske linije majki imale ključnu ulogu u povezivanju članova domaćinstva.

Takođe, gde god da je postojala genetska veza, ona je identifikovana preko ženske linije - ovo otkriće sugeriše da su muževi nakon braka dolazili u porodično domaćinstvo supruge, a ne obrnuto, kao što je slučaj u patrijarhatu, naveli su istraživači.

Pretpostavlja se da je grad bio naseljen više od 1.000 godina (od 9000. do 8000. godine pre nove ere), a bio je poznat po velikom broju pronađenih ženskih figurina, mogućim predstavnicama kulta Majke Boginje i drugim obeležjima matrijarhalnog društva. 

Matrijarhat ili samo žensko nasleđe

Nova analiza DNK iz drevnog naselja Čatalhojuk otkrila je neobičan obrazac u vezi sa međugeneracijskim odnosima, a to je da su porodične veze u kućnim sahranama uglavnom pratile majčinu liniju. To je značajno otkriće, jer se dosadašnja neolitska i bronzana arheološka nalazišta u Evropi češće povezuju s muškim nasleđem i patrilinearnim strukturama.

Posebno je upečatljivo da je, pored toga, u grobovima pronađen veći broj sahranjenih ženskih beba i dece, što nije uobičajen nalaz, a može ukazivati na značajniji društveni status žena u toj zajednici. Ove informacije su dobijene zahvaljujući analizama DNK, jer kod male dece i odojčadi biološki pol ne može pouzdano da se utvrdi samo na osnovu skeleta, sve do perioda nakon puberteta, prenosi "Lajv sajens".

Otkrića predstavljaju suprotnost slučajevima viđenim u neolitskoj Evropi, gde su muške linije bile u prvom planu. To pokreće intrigantna pitanja - kada, kako i zašto je došlo do tako dubokih promena u načinu na koji su društva bila organizovana?

Naučnici već rade na uporednim analizama drugih, starijih društava iz istog regiona. Ako slični obrasci budu uočeni i drugde, ovo otkriće bi moglo značiti da je Čatalhojuk bio deo šireg, ali slabo dokumentovanog modela ranog društvenog uređenja u kome su žene imale centralnu ulogu.