Anđeoska krila Sankt Peterburga: Zanimljiva istorija "anđela čuvara" severne ruske prestonice

Za čitavu istoriju postojanja Sankt Peterburga, ruska severna prestonica ni jednom nije bila okupirana od strane protivničkih snaga, a verovanje naroda u zaštitničke moći jednog od glavnih simbola grada raslo je sa svakim danom sve više i više. I pored brojnih nedaća koje su zadesile čuvenog "anđela čuvara" koji čvrsto drži krst, ova monumentalna figura simbol je božije zaštite grada na Nevi i njegovog naroda.

Prvi "anđeo čuvar" nastao još u vreme Petra I

Istorija peterburškog "angđela čuvara", kako mnogi nazivaju figuru koja krasi sam vrh Petropavlovskog sabora, potiče još iz 1724. godine, kada je na tek sagrađenom saboru ustanovljena prva zlatna figura koju je projektovao arhitekta Domeniko Trezini. Inspiracijom za model anđela poslužila je figura na kuli u holandskom gradiću Mastriht koja je nastala sredinom 17. veka, koju je Trezini značajno modifikovao, a zatim poručio holandskom majstoru Hermanu Van Bolesu njenu izradu.

Drugi anđeo nastao po odluci Katarine II

Trezinijev "anđeo čuvar" čuvao je severnu prestonicu sve do kataklizmične nepogode koja je zadesila grad 1756. godine, kada je udar munje potpuno uništio figuru anđela. Po naredbi Katarine II, arhitekte su dobile zadatak da gradu vrate zaštitnika, a projekti koji su izrađeni ipak nisu oduševili imperatorku: tada je ona odlučila da se izradi figura koja će biti ista kao i prethodna, s obzirom da ni jedan drugi predlog nije bio ni približno dobar.

Arhitekte su se našle u "nebranom grožđu" onog trenutka kada su shvatili da nacrta po kojima je rađen prvi anđeo više nema. Vreme je prolazilo, a izrada "anđela čuvara" nije odmakla ni malo, sve dok se u projekat nije uključio F. Ekgart koji je izradio drveni model anđela. Od tog trenutka, udruženi, majstori su počeli izlivanje figure koja je konačno na leto 1774. godine postavljena nazad na vrh Petropavlovskog sabora.

Drugog anđela zamenio je i treći

Samo tri godine kasnije, 1777., Sankt Peterburg zadesila je još jedna elementarna nepogoda tokom koje je u uraganu figura anđela izgubila svoja krila. Okupljeni sa ciljem rešavanja problema, arhitekte su zajedno sa majstorima većali na koji način se firura može popraviti, a kada rešenje nisu našli, odlučeno je da se treći "anđeo čuvar" izradi tako da bude lakši, i postavi tako da težište bude u osi sa osnovom na koju je postavljen. Projektovanje je pripalo arhitekti Antoniju Rinaldiju, a nakon samo godinu dana Sankt Peterburg je ponovo dobio svog zaštitnika.

Bez obzira na izmene u projektu i izradi zaštitnika Sankt Peterburga, 1829. godine figuru anđela ponovo je oštetio jak vetar, a krst koji je držao anđeo se nakrivio. Za remont simbola grada bilo je potrebno postavljanje skela, koje su u tom trenutku bile ogroman trošak za koji uprava grada nije imala sredstava. U pomoć je tada pritekao seljak Petar Teluškin iz Jaroslavske gubernije koji je važio za jednog od najkrupnijih i najjačih momaka okruga - bez ikakvih skela, samo uz pomoć kanapa, on se popeo na vrh sabora i popravio osnovu i krila anđela. Zbog herojskog podviga, njegovo ime zauvek je ušlo u istoriju Petropavlovskog sabora.

A trećeg - i četvrti

Skoro tri decenije kasnije, 1857. godine, anđeo je skinut sa vrha sabora kako bi se drvena konstrukcija na koju je bio postavljen zamenila čeličnom. Posao je poručen jednom od najistaknutijih inženjera tog doba, čuvenom Dmitriju Žuravskom, koji je ne samo izradio metalnu osnovu, nego i njenu visinu povećao sa 112 na 122,5 metara. Tokom radova majstori su uočili nepravilnost koja je morala biti ispravljena pre vraćanja anđela na vrh sabora - sistem fiksiranja anđela na postolje apsolutno nije odgovaralo novoprojektovanom (trećem) anđelu, a upravo to je bio razlog njegovog oštećenja u uraganu 1829. godine. Dve godine napornog rada konačno su urodile plodom i u novembru 1857. godine novi, četvrti po redu "anđeo čuvar", remek delo skulptora Roberta Zalemana ponovo je zauzeo svoje počasno mesto na vrhu Petropavlovskog sabora.

"Anđeo čuvar", Veliki otadžbinski rat i restauracije simbola Sankt Peterburga

Početak Velikog otadžbinskog rata koji je zadesio Rusiju predstavljao je veliku pretnju za svetog zaštitnika grada, a dovitljivi stanovnici tada su došli na ideju da jednom i oni zaštite svog "anđela čuvara" u znak zahvalnosti za sve godine njegove "službe" gradu i narodu. Sama ideja maskiranja zlatnog simbola grada podrazumevala je farbanje špica sabora maskirnom bojom i pokrivanje anđela posebno izrađenom mrežom kako oni ne bi privlačili pažnju neprijateljskih bombardera.

Sredinu 20. veka obeležila je prva redovna restauracija peterburškog simbola, tokom koje je zamenjen deo pozlate, a za potpunu restauraciju anđela sredstava ipak nije bilo dovoljno. Tako delimično restauriran, anđeo je krasio vrh Peterburškog sabora još punih 30 godina tokom kojih je pozlata počela da bledi, a mehanizam koji je držao figuru zarđao i počeo da predstavlja pretnju da se tragična istorija ponovi i grad ponovo ostane bez zaštitnika. Početkom devedesetih odlučeno je da se figura skine, a narednih nekoliko godina anđeo je proveo u brojnim radionicama kako bi se svi nedostaci nastali sa vremenom otklonili, a simbol grada zasijao ponovo. Radovi na restauraciji završeni su 1995. godine a anđeo je svečano postavljen na svoje mesto uz pomoć helikoptera.

Dvanaest godina kasnije, 2003. godine, usledila je još jedna restauracija u susret tristotog rođendana Sankt Peterburga, nakon koje je anđeo "uzleteo" ponovo na vrh sabora, potpuno restauriran i u punom sjaju. Naučnici koji su radili na projektu restauracije mehanizma i figure imali su jedinstvenu priliku da svojim rukama dotaknu veliku istoriju i primene savremene proizvodne tehnologije na zahtevnom, ali veoma interesantnom zadatku.