"Ja sam Čajka. Kako me čujete?": Valentina Tereškova pre 60 godina letom u svemir ušla u istoriju

Svet kosmonautike nikada ne bi bio isti da se u istoriju nisu upisala dva legendarna imena - Jurij Gagarin, prvi čovek koji je poleteo u kosmos, i Valentina Tereškova, prva žena koja je bila u svemiru. Njihov doprinos kosmonautici i nauci nemerljiv je, a njihovi podvizi i dan danas govore o neosporivoj dominaciji ruskih tehnologija i nauke u odnosu na najveće konkurente, Amerikance.

Na današnji dan pre tačno 60 godina ruska heroina Valentina Tereškova ispisala je istoriju, a njeni lik i delo ostaće upamćeni po brojnim zanimljivostima.

Od tekstilne radnice do legende svetske kosmonautike

Legenda ruske i svetske kosmonautike rođena je 6. marta 1937. godine u Jaroslavskoj oblasti, u radničkoj porodici: njen otac bio je traktorista, a majka radila u fabrici tekstila. Sa 17 godina, Valentina se zaposlila u tekstilnoj fabrici u kojoj je radila i njena majka, tek ponekad ostavljajući slobodnog vremena za hobi koji je volela od malena - padobranstvo, a njena ljubav prema letenju bila je ta koja je opredelila njenu dalju karijeru.

Nakon uspešnog leta u svemir Jurija Gagarina 1961. godine, jedan od vodećih ljudi sovjetske kosmonautike, Sergej Koroljov, predložio je da se na spisku potencijalnih letača nađu i žene, koje bi kasnije, nakon brojnih priprema,  zapisale par novih redova u istoriju. Godinu dana kasnije, za program pripreme za let u kosmos odabrano je pet dobrovoljki, među kojima se našla i Valentina Tereškova. Svih pet devojaka odgovaralo je prethodno zadatim kriterijuma: imale su manje od 30 godina, bile niže od 170 centimetara i lakše od 70 kilograma.

"Ja sam Čajka. Kako me čujete? Prijem!"

Nakon nekoliko meseci intenzivnih priprema i obučavanja, 16. juna 1963. godine, Valentina Tereškova poletela je sa kosmodroma u Bajkonuru, i tako postala prva žena u istoriji koja je poletela u svemir pod kodiranim imenom Čajka. Nedugo nakon uspešnog poletanja, putem radio veze iz orbite začuo se ženski glas:"Ja sam Čajka. Kako me čujete? Prijem!"

I pored neočekivanih poteškoća prilikom poletanja i nesnosnih mučnina, Valentina Tereškova bila je "na visini zadatka", a njena velika misija je ispunjena: ona je Zemlju obletela čak 48 puta za 2 dana, 22 sata i 50 minuta koliko je provela u svemiru, u kosmički dnevnik zapisala sve uočene detalje, kao i reakcije tela na bestežinsko stanje i napravila brojne fotografije.

Slika Tereškove bila je tokom leta emitovana na svim kanalima televizije širom Sovjetskog Saveza, a radio veza uspostavljena je i između njene letelica i kabineta Hruščova.

Mlađa od najmlađeg američkog kosmonauta

U vreme svog leta u svemir, Valentina je bila čak deset godina mlađa od najmlađeg kosmonauta iz (konkurentskog) američkog programa Merkjuri 7, a samo jednim svojim letom oborila je i rekord po vremenu provedenom u svemiru svih američkih kosmonauta zajedno. Glavni deo Čajkine misije bilo je fotografisanje Zemlje iz svih uglova sa ciljem kasnijeg proučavanja atmosfere, a njen doprinos kosmonautici i nauci neosporiv je već decenijama.

Valentinin podvig krunisan je i zvanjem nacionalnog i međunarodnog uzora, a nakon istorijskog leta, Valentina je ostala u svemirskom programu na poziciji instruktora kosmonauta, prenoseći svoja znanja i iskustva mladim naraštajima željnim da svoju karijeru posvete kosmosu. Kasnije je, 1969. godine, diplomirala i na Vazduhoplovnoj inženjerskoj akademiji Žukovski i iznova se kvalifikovala za svemirske letove, ali nikada više nije otišla u kosmos, budući da sovjetski svemirski program nije bio spreman da nakon smrti legendarnog Jurija Gagarina rizikuje da izgubi još jednog heroja.