Rusija
Jevgenij Vučetič: Ruski vajar srpskog porekla i autor najpoznatije ruske statue
Autor monumentalne skulpture "Majka otadžbina zove!" podignute u čast pobede u Staljingradskoj bici poreklom je bio Srbin sa prostora današnje Crne Gore
Jevgenij Vučetič jedan je od najpoznatijih sovjetskih vajara i autor najveće i najznačajnije statue u Rusiji, "Majka otadžbina zove!", podignute u čast pobede u Staljingradskoj bici. Ipak, malo je poznato da je ovaj vajar rođen u današnjoj Ukrajini imao srpsko poreklo.
Jevgenij Viktorovič Vučetič rođen je 1908. godine u Jekatarinoslavlju (današnjem Dnjipropetrovsku), na jugu Ruskog Carstva. Njegov otac Viktor poreklom je bio Srbin, najverovatnije iz Bjelopavlovića u Crnoj Gori, dok je majka Ana imala francusko poreklo. Viktor Vučetič je bio blizak belogardejcima, ali je uspeo da izbegne progon nakon Ruskog građanskog rata i sa porodicom se nastanio u Rostovu, gde je mladi Jevgenij otkrio svoj talenat za umetnost, a pre svega vajarstvo.
Obrazovanje je sticao prvo u Rostovskoj umetničkoj školi, a nakon toga i na Lenjingradskom univerzitetu likovnih umetnosti. U Moskvu dolazi kao dvadesetsedmogodišnjak 1935. godine, gde ubrzo postaje aktivan u nekoliko umetničkih organizacija i učestvuje na različitim izložbama i konkursima. Na jednom prestižnom umetničkom festivalu u Parizu 1937. osvaja zlatnu medalju za skulpturu "Kliment Vorošilov na konju", a u tom periodu radi i na ukrašavanju hotela "Moskva" i biblioteke "V. I. Lenjin", najveće u čitavoj Rusiji.
Vučetič je tokom 1940. godine postavljen na čelo eksperimentalnog umetničkog tima koji je radio na projektu "Palate Sovjeta", nikada ostvarene zamisli sovjetskog rukovodstva da izgradi monumentalnu građevinu na mestu srušene Katedrale Hrista Spasitelja u Moskvi. Taj projekat obustavila je u junu 1941. godine nemačka invazija na Sovjetski Savez, a rad na njemu nikada nije nastavljen.
Sam Jevgenij Vučetič dobrovoljno se prijavio za učešće u Otadžbinskom ratu, gde je učestvovao u borbama nedaleko od Moskve i brzo napredovao do čina potpukovnika. Sa fronta odlazi nakon što je ranjen, a u martu 1943. godine postao je član Ateljea vojnih umetnosti u Moskvi, gde se posvetio izradi bista ruskih generala iz perioda Napoleonovih ratova: Suvorova, Kutuzova, Davidova i Bagrationa. Upravo je u tom ateljeu Vučetič formirao svoj vajarski stil koji će ga krasiti do kraja svoje umetničke karijere.
U posleratnom periodu, Vučetič se posvećuje vajanju herojskog lika branilaca otadžbine, kao i skulpturalnom prikazivanju uloge sovjetskog naroda u najvećem ratu koji je Rusiju pogodio u njenoj dugoj istoriji. Posebnu slavu stekao je izradom monumentalnih statua koje su u Sovjetskom Savezu često građene na mestima velikih pobeda u Otadžbinskom ratu.
Najpoznatija od ovih statua je "Majka otadžbina zove!", u Volgogradu, nekadašnjem Staljingradu, u čast sovjetske pobede u najpoznatijoj bici Drugog svetskog rata. Ta monumentalna statua, visoka 85 metara, u trenutku izgradnje 1967. godine bila je najveća na svetu. Kada je Nikita Hruščov naručivao njenu izgradnju, specijalno je zahtevao da ona bude viša od kipa slobode u Njujorku. I bila je, i to dvostruko.
Sama statua se nalazi na brdu Mamejev kurgan, na kom su se vodile najžešće borbe između crvenoarmejaca i nacista, i predstavlja centralni deo spomen-ansambla "Herojima Staljingradske bitke". Reč je o prvoj statui u Sovjetskom savezu napravljenoj od armiranog betona, a sam položaj tela "Majke otadžbine" prestavljao je veliki izazov kako za Vučetiča, tako i za inženjera Nikolaja Nikitina. Veruje se daje Vučetič na izradi projekta i same skulpture radio punih 15 godina.
Pored skulpture u Volgogradu, Vučetič je autor i bronzanog spomenika "Ratnik-oslobodilac" u Berlinu, koji u jednoj ruci drži spušteni mač, a u drugoj nemačku devojčicu koju je spasao. Taj spomenik izrađen je po uzoru na sovjetskog vojnika Nikolaja Masalova, koji je spasao život jednoj nemačkoj devojčici tokom borbe za Berlin aprila 1945. godine.
Vučetič je bio autor i drugih poznatih skulptura, poput spomenika "Gvozdeni Feliks", posvećenom prvom rukovodiocu sovjetske tajne policije "Čeke" Feliksu Dzeržinskom. Za svoje zasluge on je 1951. godine dobio počasno zvanje narodnog umetnika RSFRS, a za svoju ulogu u ratu odlikovan je ordenom Otadžbinskog rata drugog reda.
On je u svojoj kući u Moskvi napravio atelje, u kom se još uvek mogu pronaći makete njegovih završenih i nezavršenih umetničkih radova. Preminuo je 1974. godine u šezdeset petoj godini.
