Bespilotna letelica "sirijus": Novitet ruske vojne industrije

Bespilotne letelice "sirijus", poznate i pod nazivom "inohodec-RU", dizajnirala je i proizvodi kompanija "Kronštadt". Radi se o savremenijoj i naprednijoj varijanti besposadnog vazduhoplova "orion" ("inohodec") i pripada istoimenoj porodici letelica. Maketa ove besposadne platforme u punoj veličini prvi put je prikazana javnosti prilikom Međunarodnog avio-kosmičkog salona (MAKS) 2019. godine.

Dve godine kasnije, tokom Međunarodnog vojno-tehničkog foruma "Armija 2021", Ministarstvo odbrane Ruske Federacije potpisalo je ugovor sa "Kronštadtom" o nabavci tih bespilotnih letelica. Prvi let obavljen je u februaru 2023. godine i trenutno se sprovode različita ispitivanja i testovi, nakon čega će "sirijus" biti uveden u operativnu upotrebu kopnenih snaga ruske vojske.

Osnovna namena "sirijusa" su borbeno-izviđačke misije i patroliranje u vazdušnom prostoru, međutim pored vojnih zadataka može se koristiti i u civilne svrhe npr. za osmatranje klimatskih uslova, kontrolu požara, topografsko mapiranje, geografska merenja, prenošenje radio signala i transport tereta. Takođe, Ratna mornarica Ruske Federacije radi na osposobljavanju ovih vazduhoplova za protivpodmorničko ratovanje.

Karakteristike, oprema i naoružanje

"Sirijus" je jedna od najvećih bespilotnih letelica ruske proizvodnje, imajući u vidu činjenicu da je dugačak devet metara, raspon krila mu je 23, visina 3,3 metra, a maksimalna poletna masa oko 2,5 tone.

Konstruisan je poput konvencionalnih vazduhoplova, tj. poseduje tanki izduženi trup sa vertikalnim repom i pravougaonim krilima, koji u kombinaciji sa kompozitnim materijalima korišćenim pri izradi, smanjuju mogućnost uočavanja "sirijusa" pomoću radarskih sistema.

Karakteristika po kojoj se najviše izdvaja od ostalih jednomotornih vazduhoplova iz porodice "orion", je pogon na dva turboelisna motora koji omogućava brzinu krstarenja od 180 kilometara na čas, maksimalni domet od 3.000 km i plafon leta do 7.000 m. Međutim kada je u pitanju autonomija leta, još ne postoje pouzdani podaci, iako različiti dostupni izvori navode brojke između 24 i 40 sati.

Radi uspešnog izvršavanja različitih zadataka "sirijus" poseduje uređaje integrisane u sistem veze za prenos podataka, navigaciju i identifikaciju (OSNOD), namenjen za kodiranje i dekodiranje, prenos velike količine podataka i navođenje vazduhoplova u slučaju ometanja ili prestanka rada GLONASS-a (globalni navigacijski satelitski sistem).

OSNOD omogućava upravljanje letelicom u realnom vremenu na velikim razdaljinama i to ne samo operaterima na zemlji, već i pilotima borbenih aviona poput višenamenskog Su-57 pete generacije. Pomenuti sistem pruža zaštitu od ometanja i konstatno kriptovanje poruka, što znatno otežava presretanje komunikacije između različitih borbenih platformi. "Sirijus" je opremljen i radarom sa sintetičkim otvorom (blendom) koji služi za osmatranje, odnosno identifikaciju neprijateljskih ciljeva i aktivnosti na zemlji, čak i u uslovima velike gustine oblaka i slabe vidljivosti.

Nosivost ove bespilotne letelice je oko 450 kg, pri čemu 300 kg može biti montirano na spoljnim podvesnim tačkama predviđenim za različite vrste naoružanja. U zavisnosti od zadatka i vrste cilja po kom treba izvršiti udar, postoji opcija opremanja "sirijusa" sa više tipova avio bombi poput: vođenih ("pametnih") KAB-100, razornih FAB-100, termobaričnih ODAB-500PMV i kasetnih RBK-500U.

Osim navedenog, ostavljena je i mogućnost ugradnje protivoklopnih vođenih raketa Vihor-1, koje su do sada koristili helikopteri poput Ka-52 i Ka-50 i frontovski bombarderi Su-25.

Značaj i potencijalna upotreba

Kao što je pomenuto, izviđačko-borbena bespilotna letelica "sirijus" još prolazi kroz različita testiranja i do sada nije korišćena ni u jednom oružanom sukobu, a deluje da bi u operativnu upotrebu mogla biti uvedena već krajem 2023, odnosno početkom 2024. godine. Tome u prilog govori i činjenica da su se tokom Specijalne vojne operacije slični vazduhoplovi, poput njegovog prethodnika "oriona"(Inohodec), pokazali kao izuzetno efikasni prilikom izviđačkih misija, korekcije vatre i udara po neprijateljskim ciljevima.

Iz opisanih tehničko-taktičkih karakteristika može se zaključiti da je "sirijus" opremljen za obavljanje kako defanzivnih tako i ofanzivnih operacija. Zahvaljujući radaru sa sintetičkim otvorom i velikoj autonomiji leta, ova letelica ima sposobnost da u skoro svakom trenutku nadgleda pozicioniranje i kretanje kopnenih snaga protivnika, što znatno smanjuje verovatnoću iznenadnih napada i kontranapada. Takođe, širok spektar avio bombi, omogućava udare po ciljevima na različitim dometima i to bez oslanjanja na druga vazduhoplovna ili zemaljska sredstva ratne tehnike.

Ipak, osobina koja "sirijus" čini jednom od najnaprednijih letelica u svojoj klasi je umreženost u gorepomenuti sistem veze za prenos podataka, navigaciju i identifikaciju (OSNOD), što doprinosi sadejstvu sa različitim vazdušnim platformama poput Su-35, Su-34 i Su-30.

Putem OSNOD-a piloti nabrojanih višenamenskih borbenih aviona, pored preuzimanja kontrole nad "sirijusom", imaju i mogućnost delegiranja zadataka poput nadgledanja kopna, radi olakšavanja sopstvenog osmatranja vazdušnog prostora. Dodatno, avio bombe montirane na bespilotnu letelicu, predstavljaju dopunsko naoružanje koje piloti aviona mogu koristiti u zavisnosti od potrebe.

Uz sve navedeno, ostaje i opcija eventualne upotrebe "sirijusa" kao mamca za otkrivanje sistema PVO u dubini neprijateljske teritorije, od strane pilota aviona Su-35 naoružanih protivradrskim raketama Kh-31.

Međutim, iako smanjuje rizik od gubitka ljudskog života pritom nanoseći ogromnu štetu protivniku, ovakav način ratovanja je jako skup posebno kada se uzme u obzir činjenica da je do sada proizvedeno nekoliko primeraka ovih letelica. Sa druge strane, imajući u vidu učinkovitost besposadnih vazduhoplova tokom trajanja Specijalne vojne operacije, sve ukazuje na to da će Ruska Federacija ubrzati razvoj "sirijusa" i intenzivirati njegovu proizvodnju nakon ispunjavanja svih tehničko-taktičkih zahteva.