Rusija
Sovjetske "ajkule": Klasa podmornica kojoj SAD nisu mogle da pariraju
Sovjetske "ajkule" dizajnirane su kao odgovor na američke podmornice klase "ohajo"
Tokom Hladnog rata Sovjetski Savez i SAD su u sklopu trke u naoružanju razvili neka od najubojitih sredstava, poput interkontinentalnih balističkih raketa, kao i platforme za njihov transport i lansiranje. U ovome su posebnu ulogu imale podmornice, a jedna od njih se posebno istakla po svojoj veličini i kapacitetu za smeštaj naoružanja.
U pitanju su sovjetske podmornice na nuklearni pogon treće generacije, klase "ajkula" (projekat 941), poznate i pod NATO oznakom "tajfun". Prema pisanju "Nešenl interesta" radi se o plovilima kojima američke podmornice nikada nisu mogle da pariraju u domenu veličine, deplasmana i ogromne količine interkontinentalnih balističkih rakete koje su nosile.
Razvojni put sovjetskih "ajkula"
Prema prvobitnom planu tadašnja Ratna mornarica Sovjetskog Saveza je za svoje potrebe naručila sedam podmornica klase "ajkula", od čega je šest izgrađeno i to u brodogradilištu "Sevmaš". Svih šest plovila uvedeno je u operativnu upotrebu Severne flote tokom osamdesetih godina.
Sa deplasmanom od 48.000 t, dužinom 175 m, širinom 23 m i gazom trupa od 12 m, podmornice klase "ajkula" bile su najveće ikada izgrađene. U plovilima je konstruisano više komora sa normalnim atmosferskim pritiskom, a zbog više unutrašnjih trupova projekat 941 važi za najširu klasu podmornica.
Pogonski sklop sastojao se od jednog para nuklearnih reaktora OK-650, dve parne turbine jačine 50.000 ks i četiri turbogeneratora jačine 3.200 kV, što je omogućavalo plovidbu brzinom od 22,2 čvora na površini, odnosno 27 čvorova ispod vode.
Svaka podmornica imala je 19 odeljaka, uključujući i ojačani unutrašnji trup u kome je smeštena kontrolna soba, kao i odeljak sa elektronskom opremom koji se nalazi iznad glavnog trupa i iza lansirnih cevi. Prema pojedinim izvorima, unutar podmornica postojale su saune i bazen malih dimenzija za članove posade, prenosi "Nešenl interest".
Posada se sastojala od 160 mornara, kojima su podmornice klase "ajkula" bile jedina kuća tokom plovidbi u trajanju više od 120 dana, a dešavalo se da plovila u toku tog perioda ni jednom ne izrone na površinu.
Sovjetske "ajkule" dizajnirane su kao odgovor na američke podmornice klase "ohajo" - osposobljene za nošenje i lansiranje do 192 nuklearne bojeve glave snage po 100 kilotona.
Stoga su podmornice projekta 941, opremljene lansirnim sistemom D-19 pomoću kog su mogle da lansiraju ukupno 20 balističkih raketa RSM-52 sa po 10 MIRV (Multiple Independently Targetable Reentry Vehicle) nuklearnih bojevih glava, snage po 100 do 200 kilotona.
Dmitrij Donski i proces rashodovanja
Glavna podmornica u klasi nosila je naziv po čuvenom ruskom knezu - Dmitriju Donskom, poznatom po tome što je predvodio ruske trupe u bici protiv Zlatne horde na Kulikovom polju. Početna oznaka prve i glavne podmornice bila je TK-208, i sa njom je uvedena u operativnu upotrebu 1981. godine, gde je ostala sve do početka remonta 1990. godine.
Nakon popravke i obnavljanja opreme, TK-208 je vraćena u službu 2002. godine kada je i dobila ime "Dmitrij Donski", a pretpostavlja se da je posle toga učestvovala u ispitivanjima novih interkontinentalnih balističkih raketa "bulava".
Iako je bila najstarija u svojoj klasi, podmornica je u upotrebi ostala najduže, pa je rashodovana tek u februaru 2023. godine, tačnije nakon više od 40 godina službe u Severnoj floti.
Preostalih pet izgrađenih podmornica klase "ajkula" povučene su iz upotrebe u periodu od 1996. do 2013. godine, dok sedmo plovilo nikada nije konstruisano. Nakon rashodovanja "Dmitrija Donskog", doneta je odluka da jedna od novih podmornica klase "borej" bude nazvana upravo po čuvenom ruskom knezu, a njeno uvođenje u operativnu upotrebu Severne flote očekuje se 2026. godine.
