Srbija i Balkan
Kurti oduzme zemlju, izgradi bazu, pa zakaže javnu raspravu sa Srbima
U Leposaviću sutra, i u Zubinom Potoku 21. februara, vodiće se javna rasprava o eksproprijaciji parcela u Bistrici i Jasenoviku na kojima su već izgrađene policijske baze
Vlada tzv. Kosova, odnosno, Ministarstvo životne sredine, prostornog planiranja i infrastrukture, zakazali su za sutra, 15. februara u Leposaviću, odnosno za 21. februar u Zubinom Potoku, javnu raspravu o eksproprijaciji zemlje u selima tih opština.
Javna rasprava, koja je predviđena zakonima tzv. Kosova, odnosiće se na katastarska područja Bistrica, Dren, Lešak i Košutovo u opštini Leposavić, odnosno Brnjak, Zubin Potok, Banje i Gornji Jasenovik u opštini Zubin Potok.
Radi se o ukupno oko 140 hektara zemlje čiji su vlasnici ili Srbi starosedeoci u ovim selima ili privatne firme, ili se radi o društvenoj svojini. Zanimljivo je da je do zakazivanja javnih rasprava došlo ubrzo nakon poziva Evropske unije upućenog Vladi Kosova da se u procesu eksproprijacije "poštuju imovinska prava i procedure" predviđene zakonom.
"Važno je napomenuti da proces eksproprijacije, prema kosovskom zakonu, zahteva period za javne konsultacije i mogućnost za pogođene građane da osporavaju bilo koju odluku o eksproprijaciji na sudu pre nego što bilo koja odluka o eksproprijaciji postane konačna", naglasili su iz Kancelarije EU u odgovoru portalu "Kosev" u Kosovskoj Mitrovici.
Ko će moći na javnu raspravu?
Kako stoji u pozivu Vlade Kosova, donetom šest ili sedam dana posle reakcije iz EU, javna rasprava u Leposaviću i Zubinom Potoku održaće se u sali skupštine ovih opština a kako je predviđeno moći će da prisustvuju vlasnici parcela koje su predviđene za eksproprijaciju, oni koji imaju interes na toj imovini, advokati ili pravni zastupnici tih lica, kao i javni službenici opština.
Svi koji žele da učestvuju u javnoj raspravi, moraće da donesu dokumenta kojima će dokazati vlasništvo ili interes na imovini, a biće im, kako je navedeno, "pružena razumna mogućnost da izraze svoje usmeno mišljenje oko eksproprijacije parcela" čiji su vlasnici.
"Vlada je 2. februara 2023. odobrila odluku o daljem razmatranju zahteva za eksproprijaciju nepokretnosti od javnog interesa, koja je neophodna za realizaciju "infrastrukturnih projekata od javnog interesa" u katastarskim oblastima: Bistrica, Veliki Breg, Dren, Lešak i Košutovo u opštini Leposavić i na katastarskim područjima: Brnjak, selo Vanje i Gornji Jasenovik u opštini Zubin Potok", stoji u dokumentu Vlade Kosova koji je objavio portal "Kosovo onlajn".
Mašine stigle pre javne rasprave
Odluka o eksproprijaciji zemlje u selima Lešak i Dren u opštini Leposavić, koja će, pored ostalog, biti predmet javne rasprave, doneta je sredinom januara ove godine, a pre nepune dve nedelje, pre javne rasprave, u selo Dren stigle su građevinske mašine praćene snagama kosovske specijalne policije. Odmah su počeli radovi na proširenju seoskog puta koji vodi do parcela, istovremeno, počeli su protesti meštana ovog sela, koji su potpukovniku Vetonu Eljšaniju, komandantu policije Prištine, izneli tvrdnje da je njihova imovina oteta, da proces eksproprijacije nije izveden po zakonu i da imaju pravo na protest. Ti protesti traju već 14 dana, a u selu je organizovano i potpisivanje peticije kojom se od Vlade Kosova traži poništavanje odluke o eksproprijaciji zemlje u njihovom selu.
Radovi u Drenu obustavljeni su sledećeg dana kada su se iz sela povukli i pripadnici specijalne policije, i oni do danas nisu nastavljeni. Pored ostalog, meštani Drena, starosedeoci, vlasnici zemlje, ukazali su da se na jednoj od parcela koja je predviđena za eksproprijaciju nalaze i seosko groblje i crkva. Meštanima je pre obustave radova objašnjeno da će na više od 80 hektara, koliko je Vlada predvidela za eksproprijaciju u selima Dren i Lešak biti podignuta "stanica pogranične policije", i da specijalna policija koja obezbeđuje radove – "samo izvršava naređenja".
Usledila je nova odluka privremenih institucija u Prištini od 2. februara ove godine, kojom je od eksproprijacije izuzeta jedna parcela, upravo ona na kojoj se nalaze seosko groblje i crkva.
Srbi nemaju pristup parcelama
Ono što upada u oči je nesklad u datumima kada je reč o eksproprijaciji zemljišta.
Naime, Zakonom o eksproprijaciji na KiM predviđeno je da vlasnici zemlje, koja se oduzima, imaju rok od 10 dana za podnošenje pisanih žalbi, zatim imaju pravo na javnu raspravu u roku od 15 dana od donošenja odluke.
Organ koji vrši eksproprijaciju ima rok od 30 dana da donese preliminarnu odluku, dok se konačna odluka donosi 12 meseci posle preliminarne odluke.
Zanimljivo je da su na nekim parcelama, koje će biti predmet javne rasprave, zakazane 9. februara – već podignute policijske baze! Dakle, Srbi starosedeoci, vlasnici zemlje, pozvani su na javnu raspravu o eksproprijaciji zemlje kojoj odavno nemaju pristup i na kojoj su takođe odavno izgrađeni objekti, i na kojoj je policija.
Džaba što u zakonu, pored ostalog, stoji i da "ukoliko zainteresovana strana podnese tužbu, rok za konačnu odluku se produžava i teče od dana donošenja preliminarne odluke".
"Zakon o eksproprijaciji predviđa dug postupak, koji može da traje godinu dana, pa i duže, dok ovde imamo uzurpaciju zemljišta u svega 15 dana. Odluka Vlade je doneta netransparentno, bez upoznajući lokalno stanovništvo i privatne vlasnike sa tim javnim ciljem koji treba da bude dobro obrazložen i u vezi čega treba da bude održana javna rasprava. Ništa od toga nije ispoštovano. Privatni vlasnici će podneti tužbu Ustavnom sudu Kosova, a do konačne odluke nikakve radove ne bi trebalo izvoditi. Vlasnici imaju pravo da ostanu na svojoj imovini do isplate konačne naplate koja će biti utvrđena konačnom odlukom o eksproprijaciji. Poučeni iskustvom od prošle godine, u vezi sa eksproprijacijom zemljišta i izgradnje baze u Jarinju, mislim da pravo meštana neće biti ispoštovano", reči su Mladena Ćiprijanovića, diplomiranog pravnika iz sela Dren kod Leposavića.
11 parcela na pet hektara
Tako će predmet javne rasprave, koja će sutra biti održana u Leposaviću, biti i parcele u katastarskoj zoni Bistrica, odnosno u Jarinju na kojima je još prošle godine, na oko kilometar od administrativnog prelaza izgrađena baza specijalne policije. U toj bazu od tada su specijalci, oklopna vozila, a baza je ograđena visokim betonskim zidom tako da vlasnici zemlje, a radi se o 11 parcela na oko pet hektara, nemaju pristup svojim parcelama. Sve to, iako je proces oduzimanja, odnosno eksproprijacije zemlje, još daleko od okončanja.
"Javna rasprava se odnosi i na parcele koje su sada predmet eksproprijacije i na parcele na kojima su već izgrađeni objekti. Javna rasprava se odnosi na zemlju u katastarskoj zoni Bistrica na kojoj su već izgrađeni objekti. Baze su, znači, sagrađene a da pritom nisu sprovedene zakonom predviđene procedure. Pre donošenja konačne odluke, u Prištini su debelo prekršili sopstvene zakone i propise. Oni su trebalo pre donošenja konačne odluke, nakon svih pripremnih radnji da donesu preliminarnu odluku, to su procesi koji traju više meseci, više od godinu dana. Oni ne bi trebalo da ulaze u parcele, izvode građevinske radove, uvode mašine, pre nego što proces eksproprijacije bude konačan, ali, oni se ne pridržavaju toga. U Bistrici i Košutovu, oni su, dakle, uradili ono šta su hteli, a u Drenu i Lešku tek planiraju radove", kažu upućeni u opštini Leposavić.
Slična, odnosno ista situacija je, recimo, i u selu Gornji Jasenovik u opštini Zubin Potok gde je prošle godine na 38 parcela, odnosno na oko 15 hektara izgrađena baza specijalne policije, a parcele kojima vlasnici, Srbi starosedeoci, od tada nemaju pristup, tek sada su – predmet javne rasprave. Srbi iz Gornjeg Jasenovika u međuvremenu su podneli tužbe nadležnom sudu.
Radovi i "bez dozvole vlasnika imanja"
Inače, "kosovska Vlada" je 2. februara donela rešenje o izvršenju pripremnih radova za utvrđivanje "potencijalne podobnosti jedne ili više" parcela za ove katastarske zone, a s ciljem realizacije projekta, tj. izgradnje baze. Odlukom je predviđeno da se pripremni radovi za koje je ovlašćeno kosovsko Ministarstvo životne sredine, prostornog planiranja i infrastrukture, mogu obavljati "i bez dozvole vlasnika imanja".
Prema odluci privremenih organa u Prištini, vlasnici parcela na kojima se izvode pripremni radovi imaju pravo naknade za gubitak prava "za korišćenje ili uživanja imovine ili bilo kog njenog dela tokom obavljanja pripremnih radova". Vlasnici imaju "pravo na nadoknadu bilo koje druge štete na imovini usled pripremnih radova".
Njive i livade – "građevinsko zemljište"
Vlada tzv. Kosova objavila je i tabele parcela u opštinama Leposavić i Zubin Potok u kojima se sprovodi eksproprijacija. Radi se o blizu 140 hektara zemlje čiju su vlasnici, prema "starom stanju", privatna lica ili preduzeća, i navodi "novo stanje", gde se kao vlasnik navodi "Republika Kosovo". Takođe, prema "starom stanju", parcele koje se oduzimaju bile su "njive, pašnjaci, livade, dvorišta, itd", a sada su navedene kao "građevinsko zemljište".
Predsednik Privremenog organa opštine Leposavić, Zoran Todić, nedavno je u izjavi za "Kosev" ocenio da je Priština prekršila zakon koji se odnosi na eksproprijaciju, odnosno da nije ispoštovala predviđene procedure.
Todić je rekao "da 20 dana od donošenja nove odluke, odnosno 2. februara ne bi trebalo da se vrši nikakva aktivnost na lokaciji, a da 12 meseci ne bi smeo da se gradi nikakav objekat".
"Nakon sprovedenih davanja mogućnosti ljudima da iznesu svoje komentare, negodovanje ili prihvatanje, iako znamo da niko ne prihvata, Vlada donosi preliminarnu odluku, tek nakon 12 meseci oni mogu da donesu konačnu odluku pre završetka svih tih proceduralnih radova – vršenje geomehanička istraživanja, da li na tom brdu može da se gradi zbog same strukture zemljišta itd", rekao je Todić.
Inače, iako je kosovskim zakonima predviđena javna rasprava u slučaju eksproprijacije, javnih rasprava sve do najnovije odluke Vlade tzv. Kosova ni u Zubinom Potoku ni u Leposaviću, koliko se zna, nije bilo.
Konačna odluka o eksproprijaciji može, predviđa zakon na Kosovu, biti doneta 12 meseci, a rok teče 15 dana od datuma kada na snagu stupi preliminarno rešenje. Rok se produžava ako na preliminarno rešenje bude podneta tužba.
Oštećena čitava srpska zajednica
Advokat Nebojša Vlajić izjavio je danas za "Kosovo onlajn", a povodom javnih rasprava o eksproprijaciji da je "odlukom Vlade Kosova o eksproprijaciji zemljišta u opštinama Leposavić i Zubin Potok oštećena čitava srpska zajednica jer je odluka doneta mimo mišljenja građana, vlasnika zemljišta i svih pravnih normi".
"Očekujem da vlada te primedbe uzme u obzir na razmatranje jer ona do sada nije imala argumente druge strane već je apsolutno jednostrano i bez vođenja računa o interesima drugih donela ovu odluku. Nakon toga očekujem da vlada razmotri ispočetka ovu odluku i eventualno donese suprotnu u odnosu na ono što su nameravali da učine", rekao je Vlajić.
Advokat pojašnjava da odlukom o eksproprijaciji nisu obuhvaćeni samo vlasnici zemljišta već da su "oštećena čitava sela i grupe sela, oštećeno je stanovništvo u čitavoj opštini jer jednostavno se oduzima zemlja u opštini, menja se način života, dovodi se vojna ili policijska baza, jer još uvek ne znamo šta će tu da bude".
"Pitanje je da li će tu moći da se živi kao što se živelo ranije. Prema tome, čitava srpska zajednica je oštećena jer je sprovedena jedna odluka i sprovodi se mimo mišljenja građana, vlasnika zemljišta i svih pravnih normi. Što se tiče ukupno oštećenih iz opštine Leposavić tužbu je podnela 21 osoba, a upola manje iz opštine Zubin Potok", rekao je Vlajić.
