"Mali miloš": Vatrena podrška pešadijskim i specijalnim jedinicama

Tokom protekle dve decenije proces modernizacije mnogobrojnih oružanih snaga u svetu obeležilo je intenzivno uvođenje različitih robotizovanih besposadnih platformi u operativnu upotrebu.

Iako deluje da se najviše pažnje posvećuje bespilotnim letelicama i dronovima, jer se tako čuvaju životi članova posade, ali i nanose značajni gubici neprijatelju, svakako se vodi računa i o kopnenoj vojsci.

Stoga su zemlje poput Ruske Federacije, Sjedinjenih Američkih Država, Narodne Republike Kine, Velike Britanije i Indije razvile različita besposadna zemaljska vozila (Unmanned Ground Vehicle, UGV), većih i manjih dimenzija.

Među ovim državama je i Republika Srbija, koja se, pored besposadnih vazduhoplova, može pohvaliti i domaćom daljinski kontrolisanom besposadnom zemaljskom platformom "miloš", bolje poznatom po nadimku "mali miloš" kako bi se razlikovao od istoimenog borbenog oklopnog vozila M16.

Reč je o projektu Vojnotehničkog instituta (VTI) iz Beograda, u čijoj završnoj fazi i proizvodnji učestvuje i kompanija "Prva petoletka-namenska" iz Trstenika.

Razvoj "malog miloša" pokrenut je 2016. godine i to na osnovu iskustava i pozitivnih rezultata koje je ostvarila prva takva platforma domaće proizvodnje, poznata kao "milica".

Prvi primerak osnovne verzije "malog miloša" predstavljen je javnosti tokom međunarodnog sajma naoružanja i vojne opreme "Partner" 2017. godine. Procenjuje se da je do danas proizvedeno 15 primeraka, koji se nalazi u operativnoj upotrebi Vojske Srbije.

Tehičko-taktičke karakteristike "malog miloša"

Daljinski upravljana besposadna platforma (DUBP) "miloš" (ponekad označena i kao "miloš n", tj. "naoružani") prvenstveno je namenjena za pružanje neposredne vatrene podrške pešadijskim i specijalnim jedinicama pri uništavanju i onesposobljavanju, pojedinačnih i grupnih pešadijskih ciljeva na daljinama do 800 metara.

Sastoji se od gusenične šasije i borbene stanice (modul), a mala silueta i gotovo nečujan motor omogućavaju tiho kretanje i manju verovatnoću uočavanja tokom prilaska neprijatelju.

Dužina ovog DUBP-a iznosi 1.725 mm, širina 770 mm, visina 950 mm, dok je ukupna težina  620 kilograma. "Mali miloš" ima elektronski pogon, pa njegov "nečujni" motor napaja komplet baterija, za čiju dopunu se koristi punjač, a platforma je opremljena i sistemom za nadzor nivoa snage baterije i napona.

Maksimalna brzina kretanja je 7 kilometara na sat, uz mogućnost savladavanja nagiba od 57,7 odsto, bočnog nagiba od 46,6 procenata, vertikalnih prepreka visine do 200 mm i rovova (tj. kanala) širine do 250 mm. Takođe, "mali miloš" se može pokretati u opsegu od 360 stepeni po pravcu i to brzinama do 20 stepeni u sekundi, odnosno od -5 do +45 stepeni po elevaciji (samo borbeni modul), brzinama do 10 stepeni u sekundi.

Zbog malih dimenzija, može prolaziti kroz vrata standardne veličine (oko 800 mm) što ga čini sposobnim za obavljanje zadataka unutar građevina i olakšava proces transporta do željene lokacije, pomoću različitih vozila. Stepen balističke zaštite je ekvivalentan nivou 1 po standardu "STANAG 4569" i može izdržati pogotke municije u kalibru 7,62h51 mm i 5,56h45 mm.

Kao što se može zaključiti iz punog naziva ovog sredstva, upravljanje se vrši daljinski bežično sa bezbednog položaja i to putem fiksnog kontrolnog uređaja unutar komandnog vozila ili prenosnog uređaja, na maksimalnoj udaljenosti od dva kilometra, a radna autonomija je jedan sat.

Uređaj za upravljanje ima jednostavan program, sa integrisanim sistemom upravljanja vatrom, pa zahteva jednog operatera koji istovremeno kontroliše kretanje, osmatranje, nišanjenje i paljbu.

Borbena stanica naoružana je "Zastavinim" mitraljezom M86 sa elektrookidačem i kompletom od 500 metaka u kalibru 7,62h54R za dejstvo po ciljevima na razdaljinama do 800 m, kao i revolverskim bacačem granata M11 sa šest cevi i kompletom od šest granata u kalibru 40h46 mm, maksimalnog efektivnog dometa 375 metara.

Osim naoružanja, borbena stanica je opremljena i osmatračko-nišanskom spravom sa dnevnom CCD (Charge-Coupled Device, CCD) kamerom za otkrivanje ciljeva na udaljenostima do 1.000 m, termovizijskom kamerom za operacije u noćnim i uslovima smanjene vidljivosti sposobnom za oktrivanje ciljeva na udaljenostima do 450 m  i laserskim daljinomerom dometa 2.000 m.

Uz osnovno verziju DUBP "miloš" namenjene za uništavanje i onespsobljavanje neprijateljskih ciljeva, konstruisana je i logistička varijanta "miloš l", koja se koristi za transport hrane, vode, municije i evakuaciju ranjenika, u manjim odeljenjima. Ključna razlika modifikovane u odnosu na prethodno opisanu verziju, ogleda se u tome da je borbena stanica potpuno uklonjena, a umesto nje na guseničnoj šasiji ugrađen je odeljak za smeštaj pomenutih resursa i druge opreme, odnosno jednog ranjenika.

Dimenzije su ostale iste, težina je smanjena na 550 kg, uz nosivost od 250 kg, dok je brzina povećana na 10 km/h, a radna autonomija produžena na tri sata. Takođe, "miloš l" ima samo dve CCD kamere (prednju i zadnju) sa infracrvenim svetlom za noćnu vožnju, budući da mu nisu potrebne osmatračko-nišanske sprave.

Ostale varijante "malog miloša"

Pored opisane osnovne verzije i modifikacije namenjene za logistiku, postoje još tri varijante DUBP "miloš" i to: "miloš ultralaki", "miloš v1" i "miloš v2". Sve tri pomenute platforme su takođe namenjene za dejstvo po različitim metama, a razlike u odnosu na osnovnog "malog miloša" ogledaju se u dimenzijama, mobilnosti i naoružanju.

"Miloš ultralaki" odlikuje se po konstrukciji zasnovanoj na savremenim kompozitnim materijalima, zbog čega ima manji odraz u infracrvenom delu elektromagnetnog spektra, ali i manju ukupnu težinu od 250 kg. Dužina ove varijante DUBP je 1.630 mm, širina 770 mm, visina 800 mm, dok je maksimalna brzina kretanja 15 km/h.

Povećana je i maksimalna brzina pokretanja platforme po pravcu i borbene stanice elevaciji na 60 stepeni u sekundi, kao i radna autonomija na četiri sata. Naoružanje je isto kao i kod osnovne verzije, a osmatračko nišanska sprava sastoji se iz dnevne CCD kamere, termovizijske kamere i laserskog daljinomera.

"Miloš v1" predstavlja nešto veću varijantu, dužine 1.725 mm, širine 800 mm, visine 960 mm, ukupne težine 670 kilograma, sa maksimalnom brzinom kretanja 10 km/h. Povećane dimenzije i kilaža rezultat su ugradnje dodatnog naoružanja na borbenu stanicu, u vidu dva ručna raketna lansera M80 "zolja" u kalibru 64 mm, pored već postojećeg mitraljeza i bacača granata. Zbog toga je "miloš v1" osposobljen za dejstvo, ne samo po pešadijskim ciljevima, već i po utvrđenim objektima i lakooklopljenim vozilima. Maksimalna brzina pokretanja platforme po pravcu je 45 stepeni u sekundi, borbene stanice po elevaciji 25 stepeni u sekundi, dok radna autonomija iznosi tri sata.

"Miloš v2" je najveća verzija DUBP, dugačka 1.870 mm, široka 960 mm, visoka 950 mm, sa ukupnom težinom od 950 kilograma, radnom autonomijom od četiri sata i maksimalnom brzinom kretanja od 15 km/h.

Osim većih dimenzija ovu varijantu odlikuje i žiro-stabilisana borbena stanica, što omogućava preciznu paljbu dok je platforma u pokretu. Dodatno, "miloš v2" opremljen je razornijim naoružanjem budući da se na borbenom modulu nalaze teški mitraljez M87 u kalibru 12,7h108 mm, efektivnog dometa 1.500 m, kao i ručni raketni lanser M79 "osa" u kalibru 90 mm, dometa 350 m za vozila, odnosno 600 m za građevine.