Dan stradanja vojvode Vuka: Činilo se da je sa njim umrla čitava Srbija

Danas je, naročito mlađima, slabo poznato ime vojvode Vuka. Još je manje poznato da je vojvoda Vuk, pravim imenom Vojin Popović, bio potpukovnik srpske vojske.

Savremenici su ga opisivali kao "junaka koji vredi više nego cela divizija". Kako je zabeležio istoričar Slaviša Pavlović u knjizi "Ratnici Crne ruke": "Na dan Vukove pogibije svima se činilo da je sa njim umrla čitava Srbija."

Učestvovao je u borbama sa Turcima u Makedoniji, u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu.

Poginuo je u borbi sa Bugarima, severozapadno od sela Grunište, u jurišu na Staravinski vis, 29. novembra 1916. godine, u 35. godini.

O Vukovoj pogibiji svedoči njegov saborac Milorad Milosavljević Burda: "Već ranjen u levu ruku, spustio se u zaklon, a tada ga je drugi metak pogodio pravo u srce."

Proboj Solunskog fronta: Blistava srpska pobeda koja je odlučila ishod Prvog svetskog rata

Vojvoda Vuk je bio školovan oficir, završio je Vojnu akademiju. Godine 1905, kada su prve čete se krenule za Staru Srbiju, među njima je bio i potporučnik Popović.

Jedan događaj, više nego drugi, uticao je da izabere vojni poziv. Posle požara u Pašinom konaku u Sjenici, mnoge Srbe Turci su uhapsili, bičevali i mučili. O tom događaju Vuk je kasnije rekao: "Bio bih u borbi blaži, da mi danonoćno pred očima ne lebdi slika mog oca, golgotska i strašna, kako ga, vezanog, muče Turci."

Čuvena je bila Vukova naredba: "Tražim od svojih četnika da me nikad ne lažu, da se ne šale da što ukradu, da ne traže od ove sirotinje da im nešto kuva, bez mog odobrenja. Sve što se za četu uzima, ja moram znati i to se mora platiti."

Kako se vojvode Vuka kasnije prisećao jugoslovenski general Ilija Trifunović i njegov ratni drug: "Besporočan u privatnom životu, ozbiljan preko svake mere, sređen i potpuno uravnotežen, Vuk nije trpeo raskalašan život i ispade."

O njegovoj ličnoj hrabrosti svedočio je jedan od njegovih vojnika: "Vojvoda se nikada nije saginjao kada bi mu zrno fijuknulo pored glave, a kada bi neko od nas sagnuo glavu znao je da nas prekori: `Šta se saginješ, nisi ti jabuka, da u tebe gađaju Turci...`"

Ratna epopeja vojvode Vuka

Prve bitke u kojima je učestvovao bile su protiv Turaka na Čelopeku i Kozjaku. U balkanskim ratovima učestvovao je u Kumanovskoj bici, gde je već prvog dana Vukov odred, zajedno sa Sedmim pešadijskim pukom, odbio napad glavnine turske vojske.

Nastupao je i kao prethodnica Konjičke divizije, pod komandom kneza Arsena Karađorđevića, najodlikovanijeg oficira u istoriji Srbije. Borio se u klancima planine Babune, posle čega je oslobođen Veles.

U Prvom svetskom ratu, njegov odred pridodat je Dunavskoj diviziji, da održi front u Mačvi. Kao komandant Jadarskog četničkog odreda, učestvovao je u Cerskoj bici. Vojvoda Vuk je tih dana izdao naredbu: "Neprijatelj na našem delu fronta ne sme da se odmara."

Srbija pamti: Održane ceremonije odavanja počasti herojima Velikog rata (FOTO)

Narednih dana borbe su se vodile prsa u prsa, bajonetima i noževima. Oficir 8. austrijskog korpusa je izvestio pretpostavljene: "Naišao sam na otpor komita, koji se kao munja pojave, pa isto tako munjevito iščeznu..."

Usledile su bitke na Gučevu, Mačkovom kamenu i na Kolubari. U borbi na Adi Kurjačici, u septembru 1914. godine, teško je ranjen.

Zajedno sa srpskom vojskom se povukao preko Albanije. Prva jedinica koja je krenula u borbu na Solunskom frontu bio je odred vojvode Vuka.

Kako je zabeležio Pavlović: "Borbe su trajale svakodnevno... U bici na Kajmakčalanu presudnu ulogu odigrali su četnici, koji nisu imali makaze već su golim rukama kidali žicu. Gubici su bili veliki, gotovo trećina odreda je izbačena iz stroja."

Kada je poginuo na Kajmakčalanu, u jurišu na Staravinski vis, to nije bila "smrt Srbije", ali jeste njegovog Dobrovoljačkog odreda, koji je u početku imao 2.200 ljudi, da bi kasnije spao na svega 450. Preživeli vojnici su potom prekomandovani u druge jedinice.

Sećanje na vojvodu Vuka

Vojvoda Vuk je posle Prvog svetskog rata postao veoma popularan. O njemu je pisala štampa, izdavane su razglednice sa njegovom slikom, a deca su se igrala "četnika i komita".

Danas se o njemu pišu knjige, poput "Vojvoda Vuk, ratnička legenda" u izdanju novosadskog "Prometeja".

Kao član organizacije "Ujedinjenje ili smrt", poznatije kao "Crna ruka", bio je čuvar njenog arhiva. Odlikovan je velikim brojem odlikovanja.

Vuk je bio sahranjen na vojničkom groblju u Zejtinliku, a u septembru 1923. njegovi posmrtni ostaci su preneti na Novo groblje u Beogradu.

Vojvodi su podignuti spomenici u parku na Topličinom vencu u Beogradu, koja je delo vajara Đorđa Jovanovića, i u Nišu.

Jedna ulica u beogradskoj opštini Palilula nosi ime vojvode Vuka.