Agenti stranog uticaja: Šta sve predviđa zakon o transparentnosti nevladinih organizacija u RS

Nevladine organizacije koje finansiraju strani subjekti, a koje se bave političkim delovanjem ili političkim aktivnostima, uticajem na javno mnjenje, kao i one koje narušavaju integritet i Ustav Republike Srpske su definisani kao "agenti stranog uticaja" Zakonom o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija Republike Srpske.

Ovaj zakon u javnosti je poznat i kao "zakon o stranim agentima", a predlog je objavljen na zvaničnoj stranici Ministarstva pravde Republike Srpske. Zakon je danas na dnevnom redu Devete redovne sednice Narodne skupštine Republike Srpske, gde će poslanicima biti predloženo usvajanje akta.

"Ovim zakonom uspostavlja se poseban Registar neprofitnih organizacija osnovanih u Republici Srpskoj koje finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti (u daljem tekstu: Registar), političko delovanje i političke aktivnosti neprofitnih organizacija koje ih određuje kao agente stranog uticaja, uređuju uslovi i način obezbeđenja javnosti rada, te propisuju druga pitanja u vezi sa radom tih organizacija", piše u dokumentu objavljenom na sajtu ministarstva.

Pod tačkom 1. objašnjeno je da se pod neprofitnim organizacijama iz člana 1. ovog zakona podrazumevaju se udruženja i fondacije, kao i strane i međunarodne nevladine organizacije osnovane i registrovane u Republici Srpskoj "koje u celosti ili delimično finansiraju druge države, njihovi organi ili njihovi ovlašćeni zastupnici, međunarodne i strane organizacije, strani državljani ili registrovane nevladine organizacije koje se finansiraju iz inostranstva".

Agent stranog uticaja, u smislu ovog zakona, jeste neprofitna organizacija koju finansijski ili na drugi način pomažu strani subjekti, a koja se bavi političkim delovanjem ili političkim aktivnostima propisanim članom 3. ovog zakona, kao i drugim aktivnostima koje se odnose na političko organizovanje i delovanje usmereno na ugrožavanje demokratije, narušavanje integriteta Republike Srpske, kršenje Ustavom Republike Srpske zajamčenih sloboda i prava i raspirivanje nacionalne, rasne ili verske mržnje i netrpeljivosti.

Prema članu 3. političko delovanje neprofitnih organizacija podrazumeva učešće u predizbornoj kampanji političkih stranaka i kandidata, prikupljanje sredstava za političke stranke i kandidate, finansiranje kandidata, odnosno političkih stranaka i sprovođenje političke aktivnosti u svrhu ostvarivanja uticaja na formiranje javnog mnjenja radi postizanja političkih ciljeva.

Zakon propisuje i da politička aktivnost označava "svaku aktivnost prema organima, institucijama ili izabranim predstavnicima Republike Srpske ili predstavnicima Republike Srpske u institucijama Bosne i Hercegovine u smislu formulisanja politike, političkog ili javnog interesa Republike Srpske".

Neprofitnim organizacijama nije dozvoljeno političko delovanje niti obavljanje političke aktivnosti u smislu stava 1. i 2. ovog člana.

Političkim delovanjem ne smatra se delovanje u oblasti nauke, kulture, socijalne i zdravstvene zaštite, sporta, zaštite potrošača, zaštite prava nacionalnih manjina i lica sa invaliditetom, zaštite životne sredine, borbe protiv korupcije, filantropije, volonterstva i informisanja, kao i delovanje u okviru Ustavom Republike Srpske zagarantovanih sloboda i prava.

Materijali neprofitnih organizacija koji se objavljuju putem elektronskih medija, informacionih i telekomunikacionih mreža ili se na drugi način distribuišu moraju imati oznaku neprofitne organizacije, a NVO obavezna je da podnese prijavu Ministarstvu u roku od 15 od dana prijema finansijskih sredstava ili druge vrste pomoći od stranog subjekta.

NVO koja je upisana u Registar obavezna je da Ministarstvu dostavi polugodišnji i godišnji finansijski izveštaj sa naznakom uplatioca, visine doznačenih sredstava, vrste i iznosa naknade i prihoda izraženih u novcu ili drugoj vrednosti, kao i izveštaj o utrošku sredstava.

Zakonom je odlučeno da nadležno ministarstvo dostavlja Poreskoj upravi Republike Srpske finansijski izveštaj radi kontrole finansijskog poslovanja. Nadzor nad zakonitošću rada neprofitne organizacije vršiće nadležni inspekcijski organ.