Srbija i Balkan

Ono što svet ne želi da vidi: Masakri u srpskim selima oko Srebrenice (MAPA)

Jasuši Akaši je još 2011. potvrdio da su "kad je počeo Mladićev napad na Srebrenicu tamo bile stacionirane muslimanske trupe",  a da je "njihov komandant (Naser Orić) nekoliko meseci pre napada otišao u Sarajevo i nije se vratio"
Ono što svet ne želi da vidi: Masakri u srpskim selima oko Srebrenice (MAPA)© РТ Балкан / Зоран Шапоњић

Zločinu u Srebrenici i Potočarima jula 1995. godine, gde će danas, na 29 godišnjicu biti održana komemoracija, kojoj će prisustvovati desetine ambasadora iz zapadnog i islamskog sveta i o kojoj će naširoko izveštavati najveći mediji zapadne hemisfere, prethodili su stravični zločini i masakri u desetinama i desetinama srpskih sela. U leto i jesen 1992. godine i u zimu 1993, zločine su počinile muslimanske snage iz Srebrenice, kojima je u to vreme komandovao Naser Orić i koji je pred haškim sudom oslobođen komandne odgovornosti. 

Sutra, 12. jula, na Petrovdan, na groblju u selu Zalazje, samo par kilometara od Srebrenice, biće obeležena godišnjica masakra 69 meštana iz ovog sela, kao i Sasa i Zagona, koje su snage Nasera Orića pobile 1992. godine. 

O ovom i zločinima u selima Gniona, Oparci, Rupovo Brdo, Rakovići, Loznica, Brežani, Magašići, Ježeštica, Podravanje, Bjelovac, Kravica, Skelani, u drugim u opštinama Srebrenica, Bratunac, Milići, Vlasenica, godinama i decenijama već u pomenutim zapadnim medijima nema ni slova. Sutra na Zalazju neće biti ni jednog jedinog zapadnog ambasadora iz Sarajeva.

Možda i zbog toga što su, uzalud svedoče preživeli Srbi, iza velike većine ovih zločina u kojima su pobijene stotine i stotine Srba stajale vojne i paravojne snage upravo iz Srebrenice. Malo je koja srpska kuća u tom delu istočne BiH ostala, a da posle tih zločina nije u crno zavijena, gde su ljudi na najmonstruoznije načine gubili čitave porodice. 

U Memorandumu o ratnim zločinima i zločinu genocida u istočnoj Bosni (opštine Bratunac, Srebrenica, Skelani) protiv Srba od aprila 1992. do aprila 1993, čiji je autor Milivoje Ivanišević, navedeno je da je u tom periodu napadnuto i spaljeno blizu 100 naselja sa srpskom populacijom. 

Ivanišević je uradio Studiju o ratnim zločinima i zločinu genocida u istočnoj Bosni, koja je na inicijativu tadašnjeg predsednika SR Jugoslavije Dobrice Ćosića preimenovana u Memorandum jugoslovenske vlade i upućena na više adresa, pored ostalog u UN, Stejt department, agenciji CIA, u kome su pobrojane desetine i desetine zločina nad Srbima u toj regiji. Taj dokument kasnije nije na pomenutim adresama imao većeg odjeka. 

"Cilj terora nad Srbima je razotkriven i isti je kao i tokom prethodnih ratova – da se proteraju Srbi iz ovih regiona – i zato iza svakog napada na srpska sela ostaju samo razaranje, spaljeni objekti, opljačkana i uništena imovina, uništeni spomenici, groblja i crkve", navedeno je u pomenutom dokumentu. 

U dokumentu dalje stoji i da je čak i pre jeseni 1992. godine, oblast Srebrenice bila potpuno etnički očišćena od Srba i da su u toj oblasti uništena i spaljena sela Blažijevići (u selu do rata živela 133 stanovnika srpske nacionalnosti), Babuljice (52), Božići (152), Brežani (271), Brezovica (64), Bujakovići  (166), Čičevci (180), Gaj (187), Gladovići (538), Gostilj (113), Kostolomci (234), Krnjići (114), Međe (130), Obadi (684), Orahovica (334), Osredak (195), Podravanje (413), Postolje (107), Pribidoli (207), Pribojevići (124), Radoševići (201), Ratkovići (338), Toplica (254), Biogor (99), Žabokvica (598). 

Slično se desilo i u opštini Bratunac, gde su skoro potpuno uništena sela Banjevići (u selu je do rata živelo 38 Srba), Biljača (17), Bjelovac (238), Blječeva (71), Boljevići  (415), Brana Bačići (236), Fakovići (115), Branča (152), Jaketići (102), Ježeštica (502), Kravica (353), Lipenovići (235), Loznica (132), Magašići (353), Mlečva (196), Mratinci (218), Opravdići (434), Sikirić (201), Stanatovići (206), Tegare (222), Vitkovići (200), Vraneševići  (211), Zagoni (480), Žlijebac (377).

I kraći popis najvećih zločina nad Srbima u okolini Srebrenice, od maja 1992. do januara 1993, rečito govori o razmerama zločina čiji su, kako se navodi u pomenutom Memorandumu Vlade SRJ, "kolektivni počinioci muslimanske vojne ili paravojne jedinice".

"Kako god da ih nazovemo, ali u svakom slučaju to su formacije i grupe koje su se sastojale pretežno od seljana iz okolnih muslimanskih sela i, u znatno manjem broju, došljaka i plaćenika iz zemlje ili inostranstva", navedeno je  u Memorandumu.

Jezivi niz zločina počeo je na Đurđevdan 1992. godine, kada su snage iz Srebrenice napale sela Gniona i Blječeva i ubile pet starijih osoba.  

Krajem maja, u selu Sandići, iz zasede, ubijen je prvi čovek bratunačke policije Milutin Milošević. Telo Miloševića nađeno je u masovnoj grobnici u Sandićima, za ubistvo u sudu BiH vođen je postupak protiv Nasera Orića, tada komandanta Štaba združenih oružanih snaga regije Srebrenica, kasnije komandanta 28. divizije tzv. Armije BiH čije je sedište sve do jula 1995. godine bilo u Srebrenici. Po navodima optužnice, Orić je tukao i maltretirao Miloševića, a onda ispalio rafal u njega.

U  selu Rupovo Brdo, opština Milići, 10. juna te godine petoro Srba je ubijeno, troje je nestalo.

Selo Ratkovići, opština Srebrenica, u kome je pre rata živelo 340 Srba, a danas je skoro pusto, napadnuto je 21. juna 1992. godine od strane snaga iz susednog, bošnjačkog sela Osmača. Sve kuće u selu, štale, objekti su zapaljeni. Živana Prodanovića zarobili  su Orićevi vojnici, a rafal u njega, kako stoji u optužnici BiH tužilaštva, ispalio je Izet Arifović, vojnik 28. divizije. U Rakovićima ubijeno je 20 osoba, pet žena i tri muškarca starije dobi. 

Sedam dana kasnije, u ovom selu, zaseok Brađevina, zaklan je Stojan Stevanović, na obdukciji, na njegovom telu registrovano je još 17 ubodnih rana. Za ubistvo je vođen sudski proces, dvojica pripadnika tzv. Armije BiH usled nedostatka dokaza su oslobođeni.

Selo Loznica, opština Bratunac, na meti je bilo 28. juna 1992. godine, tada i kasnije ubijena je četvrtina meštana, selo je danas napušteno, tek poneka kuća je obnovljena. Na Vidovdan 1992. u selu je ubijen 31 civil.

U Brežanima kraj Srebrenice 30. juna 1992. godine, ubijeno je 32 meštana. Većinski srpsko selo napadnuto je iz pravca Osmača, Vidoja Lazića napadači su razapeli na stablu kruške, tu je i nađen. Mileva Rankić tog dana ostala je bez sinova Miroslava (21) i dve godine starijeg Dragoslava kao i bez muža Milisava. Neki od zločinaca brzo su identifikovani, niko od njih do danas nije odgovarao.

Zalazje na brdu iznad Srebrenice napadnuto je na Petrovdan, seosku slavu. U ovom i u selima Zagoni i Biljača ubijeno je 69 meštana. Sudiji Slobodanu Iliću koji je zarobljen, Naser Orić izvadio je oči, svedočili su kasnije neki očevici. Telo sudije nađeno je 2010. na deponiji smeća kraj Srebrenice, uz tela još desetorice srpskih vojnika sa Zalazja. Neka tela tada zarobljenih Srba u Zalazju još nisu nađena.

U Magašićima, 20. jula 1992. godine, tzv. Armija BiH ubila je osmoro meštana, među njima šest žena, jedna od njih, 17 godina stara, bila je u poodmakloj trudnoći.

U selu Hranča, 25. jula te godine ubijeno je sedmoro Srba, ranjeno 22 meštana.

Krajem jula u Donjoj Kamenici, opština Zvornik, zverski je ubijen Slobodan Stojanović, 12. godina star.  Telo je kasnije nađeno u masovnoj grobnici.

Početkom avgusta, u Ježeštici kraj Bratunca, snage iz Srebrenice ubile su osmoro ljudi, Anđeljku Mlađenoviću odsečena je glava, odneta u Srebrenicu i nikad nije nađena. Petar Mlađenović ostao je tada bez dvojice braće i majke. 

Podravanje, opština Milići, srpsko selo, napadnuto je 24. septembra, ubijeno je 33 Srba,  Porodica Marinković skoro je zatrta.

Bjelovc i Sikirić kraj Bratunca, na udaru snaga Nasera Orića bili su 14. decembra 1992. godine, ubijeno je 59 osoba. Slavki Matić ubijene su obe ćerke i suprug. Brani Vučetiću ubijeni su otac i 17-godišnji brat, nešto ranije i majka. Brano je sa komšinicom i njenom maloletnom decom odveden u logor u Srebrenici. Naser Orić optužen je za ubistvo fotografa Mitra Savića koga su u Bjelovcu zarobili pripadnici tzv. Armije BiH. Ubistvo, navedeno je u optužnici, potvrdio je njegov pratilac Sabahudin Muhić. 

Na Božić 1993, snage 28. divizije iz Srebrenice napale su Kravicu. Ubijeno je 49 meštana, među njima mnogo starih i dece. Za snagama 28. divizije išle su hiljade civila iz Srebrenice, u pljačku. Devet dana kasnije, u Skelanima, na Drini, ubijeno je 69 meštana. Ubijeni Aleksandar Dimitrijević imao je samo pet godina, a njegov brat Radisav 12. Dečaci su, po svedočenjima, ubijeni iz snajpera.

Sredinom aprila 1992. godine, rezolucijom SB UN, Srebrenica je proglašena za zaštićenu zonu Ujedinjenih nacija. Jasuši Akaši izaslanik generalnog sekretara UN za Balkan od januara 1994. do novembra 1995. u intervjuu za "Politiku" 2011. godine rekao je da je Srebrenica "u početku bila demilitarizovana", ali da su se "bosanske trupe kasnije vratile".

"Tako da su te zaštićene zone, ne samo Srebrenica postale baze za trupe bosanskih muslimana koje su se tu odmarale i reorganizovale. Tu im je stizalo oružje sa obližnjih aerodroma", rekao je tada Akaši, potvrđujući da su "kad je počeo Mladićev napad na Srebrenicu tamo bile stacionirane muslimanske trup", a da je "njihov komandant (Naser Orić) nekoliko meseci pre napada otišao u Sarajevo i nije se vratio".

Zločin u Srebrenici u međuvremenu je dobio i rezoluciju u GS UN. Zločini nad Srbima koje su počinile snage upravo iz Srebrenice, još nisu zavredeli ni minuta u velikoj većini zapadnih medija. O saosećanju, pijetetu, poštovanju prema srpskim žrtvama da se i ne govori. Jednostavno, bol belih i bol crnih marama za njih nisu iste.

image