Morska neman iz Kine: "Tip 055", najmoćniji razarač na svetu

Ratna mornarica Narodnooslobodilačke armije Kine je pomorska sila sa najvećim brojem plovila na svetu, a pored kvantiteta, kineski brodograditelji su tokom protekle decenije znatno unapredili i kvalitet svojih proizvoda. Među najsavremenijim pomorskim platformama, posebno se ističu brodovi klase "tip 055", poznate i po NATO oznaci "renhaj", koje mnogi izvori kako sa Istoka, tako i sa Zapada opisuju kao najmoćnije razarače na svetu.

Interesantno je da zbog pojedinih tehničko-taktičkih karakteristika SAD pogrešno klasifikuju ove brodove kao krstarice, iako je njihova primarna namena obezbeđivanje i pružanje vatrene podrške nosačima aviona i drugim većim plovilima, što ih nedvosmisleno čini razaračima.

Konstrukcija prvog broda klase "tip 055", poznatog kao "Nančang", započeta je 2014. godine, a u operativnu upotrebu uveden je u januaru 2020. godine. Do sada je izgrađeno ukupno osam plovila, od kojih je pored pomenutog šest uvedeno u upotrebu tokom 2021. i 2022. godine, dok se na osmom primerku, označenom kao "Sjanjang", trenutno obavljaju pomorska ispitivanja. Pretpostavlja se da su još dva u fazi izgradnje, a svi brodovi konstruisani su i porinuti na brodogradilištima Jiangnan u Šangaju i Daljan u istoimenom gradu.

"Stelt" dizajn, pogon, savremeni radari i sistemi za elektronsko ratovanje

Prilikom dizajniranja klase "tip 055", akcenat je stavljen na smanjivanje radarskog, infracrvenog i akustičnog odraza. Ovo je postignuto zahvaljujući specijalno izrađenom jarbolu, helikopterskom hangaru i komandnom mostu, integrisanim sa trupom broda, kao i zaklanjanjem sidrišta, lanaca i druge opreme smeštene u prednjem delu gornje palube. Upravo zahvaljujući navedenim osobinama, brodovi ove klase dužine 180 m, najveće širine 20 m, sa gazom trupa od 6,6 m, deplasmanom između 12.000 i 13.000 t i 300 članova posade, mogu se okarakterisati kao "stelt" plovila.

Pogon razarača zasniva se na principu COGAG (Combined Gas and Gas, COGAG) i sastoji se od četiri pomorske gasne turbine KuC-280, pri čemu svaka ima snagu od 28.000 kilovata, pa ukupna snaga iznosi 112.000 kilovata. Turbine pokreću dva elisna vratila sa upravljivim propelerima i omogućavaju maksimalnu brzinu plovidbe od 30 čvorova, dok se najveći domet od oko 5.000 nautičkih milja, tj. 9.300 kilometara može ostvariti pri brzini krstarenja od 18 čovrova,.

Brodovi su opremljeni radarskim sistemom "tip 346B", poznat i pod nazivima "morska zvezda" i "zmajevo oko", sa aktivnom faznom antenskom rešetkom, koji radi na frenkvencijama S-banda i C-banda i nalazi se sa spoljašnje strane komandnog mosta. Dodatni radar koji radi na frenkvencijama H-banda smešten je na jarbolu i zbog idealne lokacije, budući da nema nikakvih prepreka u vidokrugu, koristi se za precizno praćenje manjih, bržih i "nevidljivih" ciljeva, kao i za navođenje raketa.

Pored navedenih uređaja, razarači imaju i prednje trupne, zadnje vučne i podvodne sonare sa mogućnošću prilagođavanja dubine, navigacione radare, kao i sisteme za elektronsko ratovanje/elektronske protivmere instalirane na nadgradnji i bočnim stranama hangara.

Ovi sistemi služe za sprovođenje elektronskih napada, kao i otkrivanje, praćenje, odnosno klasifikaciju neprijateljskih radara i drugih predajnika, radi njihovog kasnijeg ometanja upotrebom ometača.

Jedini potencijalni nedostatak u domenu elektronske opreme klase "tip 055", ogleda se u nepostojanju većih kupola za komunikacione sisteme na velikim dometima. Iako su brodovi opremljeni manjim uređajima satelitske komunikacije, nedostatak pomenutih sistema može predstavljati ozbiljan problem prilikom angažovanja ovih plovila na morskim površinama daleko od kineskog kopna.

Krstareće rakete, pramčani top, torpeda i sredstva PVO – šta sve čini vatrenu moć klase "tip 055"?

Imajući u vidu činjenicu da se radi o brodovima koji su deo borbenih grupa za pratnju i podršku kineskih nosača aviona, razarači klase "tip 055" opremljeni su velikom količinom raznovrsnog naoružanja.

Najveću pažnju od njih svakako zavređuju dva univerzalna sistema za vertikalno lansiranje sa ukupno 112 lansirnih cevi, postavljeni na pramcu ispred komandnog mosta i u zadnjem delu broda ispred helikopterskog hangara. Pramčani sistem sastoji se od 64 lansirne cevi, raspoređenih u konfiguraciji 8h8, dok se krmeni sastoji od 48 lansirnih cevi, u konfiguraciji 6h8.

Budući da je reč o univerzalnim lanserima, pomoću ovih sistema može se lansirati više vrsta protivvazduhoplovnih, protivbrodskih, protivpodmorničkih raketa i torpeda sa raketnim pogonom. U domenu PVO, lanseri mogu koristiti rakete: HHKu-9 dometa 250 km po daljini, odnosno 50 km po visini; HHKu-16 dometa 40 km do daljini, odnosno 18 km po visini; i DK-10 dometa 50 km po daljini, 20 km po visini, primarno namenjene za izvoz.

Kada je u pitanju segment protivbrodske borbe, postoji opcija naoružavanja razarača različitim krstarećim raketama sa vertikalnim lansiranjem i to: JJ-18a dometa 290 nautičkih milja (540 km), sa bojevom glavom koja teži između 140 i 300 kg; JJ-100 dometa 800 km, uz mogućnost nošenja nuklearne ili konvencionalne bojeve glave težine 500 kg; i JJ-83 dometa 120 km, sa visoko-eksplozivnom fragmentirajućom bojevom glavom težine 190 kg. Na kraju, za dejstvo po neprijateljskim podmornicama ovi sistemi mogu lansirati Ju-8 torpeda sa raketnim pogonom.

Prednost univerzalnih lansera ogleda se ne samo u korišćenu raketa sa različitom namenom, već i u mogućstvu upotrebe raketa sa "vrućim" i "hladnim" vertikalnim lansiranjem. Naime, osnovna razlika između ova dva tipa je što se kod raketa sa "vrućim" lansiranjem glavni pogonski motor aktivira dok se ona nalazi u lanseru; a u slučaju "hladnog" lansiranja, raketa se prvo izbacuje iz lansera, uz pomoć dodataka kao što su generatori sa kompresovanim gasovima, nakon čega sledi paljenje motora rakete.

Pored sistema za vertikalno lansiranje, razarači su opremljeni i: pramčanim brodskim topom H/PJ-45 u kalibru 130 mm, koji je nastao obrnutim inženjeringom ruskog AK-130 sa dve cevi; lanserima torpeda prečnika 324 mm, za protivpodmorničko ratovanje na malim dometima; protivvazduhoplovnim topom kratkog dometa H/PJ-11 sa 11 cevi, u kalibru 30h165 mm, pozicioniranim ispred komandnog mosta; i sredstvom PVO kratkog dometa HHKu-10, sa 24 lansirne cevi, ugrađenim na krovu helikopterskog hangara. Pored sopstvenog naoružanja, brodovi klase "tip 055" se u protivpodmorničkoj borbi, mogu osloniti i na dva helikoptera, Z-9 ili Z-20F, koji su smešteni u hangaru.

Takođe, ovi razarači imaju i sredstva za protivmere u vidu dispensera mamaca, instaliranih na bočnim stranama krmenog dela nadgradnje, namenjenih za izbacivanje: infracrvenih mamaca, patrona punih pleve za zaslepljivanje radara, aktivnih varalica opremljenih malim ometačima i protivpodmorničkih raketa za dejstvo pri malim dubinama.

Iz svega navedenog potpuno je jasno zbog čega se baš razarači klase "tip 055" smatraju najmoćnijima na svetu, a zbog njihove primarne namene njihov dalji razvoj ne treba dovoditi u pitanje. Naime, kineskim nosačima aviona neophodna je prateća flota, odnosno borbena grupa za podršku, kako bi iskoristili svoj pun potencijal u borbi za dominaciju svetskim morima. Stoga je posle dužeg vremena NR Kina preusmerila prioritet proizvodnje sa nosača na druga pomoćna plovila, među kojima i "tip 055", pa u doglednoj budućnosti možemo očekivati intenziviranje izgradnje i uvođenje dodatnih razarača u operativnu upotrebu.