Svet
Godinu dana od početka ukrajinske letnje ofanzive: Šta je Kijev hteo, a šta dobio?
Komanda Oružanih snaga Ukrajine, tada predvođena generalom Valerijem Zalužnim, planirala je da preseče kopnenu vezu, tj. koridor koji povezuje DNR i LNR sa poluostrvom Krim
Na današnji dan, pre tačno godinu dana, ukrajinske oružane snage pokrenule su dugo najavljivanu letnju ofanzivu – na Zapadu i u Ukrajini označenu kao "kontraofanzivu", a koja je prema mišljenju mnogih vojnih stručnjaka ali i vrha ukrajinske vojske, trebalo da stavi tačku na sukob u ovoj zemlji.
Naime, komanda Oružanih snaga Ukrajine, tada predvođena generalom Valerijem Zalužnim, planirala je da preseče kopnenu vezu, tj. koridor koji povezuje DNR i LNR, i samu Rusku Federaciju sa poluostrvom Krim.
Da bi se ovo postiglo, letnja ofanziva morala je da rezultira zauzimanjem bar jednog od tri ključna grada pod kontrolom ruske vojske u Zaporoškoj oblasti, odnosno južnom delu DNR, a to su: Melitopolj, Berdjansk i Marijupolj.
Ključni pravci napada, dobici i gubici ukrajinske vojske
Još tokom prvih nedelja letnje ofanzive iskristalisala su se dva ključna pravca napada – jedan iz Orehova, koji je preko Robotina trebalo da ide ka Tokmaku, odakle bi bilo moguće nastaviti ka Melitopolju i/ili Berdjansku i drugi iz pravca Velike Novosjolke, takođe ka Berdjansku i/ili Marijupolju.
Istovremeno žestoke borbe vodile su se i u okolini Artjomovska (Bahmuta), tačnije oko sela Klešejevka i Andrejevka.
Uz to, ukrajinske izviđačko-diverzantske jedinice su tokom čitavog leta sprovodile sporadična iskrcavanja svojih pripadnika na levu obalu Dnjepra u Hersonskoj oblasti pod kontrolom Rusije. Cilj ove (neuspele) operacije bilo je stvaranje niza manjih mostobrana, kako bi se ruska vojska primorala na premeštanje dela rezervi u ovo područje.
Po završetku ofanzive, ukrajinska vojska je uspela da zauzme svega 14 sela duž čitave linije fronta i to: Blagodatnoje, Neskučnoje, Storoževoje, Lobkovoje, Levadnoje, Novodarovku, Makarovku, Pjatihatki, Rovnopolj, Staromajorsko, Urožajne, Robotino, Andrejevku i Klešejevku.
Od svih navedenih naselja, po intenzitetu borbi, posebno se istaklo Robotino (kog su mnogi označili kao Borodino 21. veka), u kom su ukrajinske snage izgubile na stotine oklopnih vozila i pretrpele ogromne gubitke u živoj sili.
Robotino je postalo poznato i kao prvo mesto u kom su upotrebljeni, a potom i uništeni tenkovi "leopard 2" nemačke i borbena vozila pešadije M2 "bredli" američke proizvodnje, donirani Ukrajini iz zapadnih zemalja. Ovi oklopnjaci su se nalazili u upotrebi 47. mehanizovane brigade ukrajinske vojske, obučavanoj od strane NATO instruktora, a koja je krajem prošle godine "leoparde" zamenila za "abramse".
Za navedenih 14 sela, Kijev je žrtvovao na desetine hiljada vojnika i više od hiljadu oklopnih vozila svih vrsta, uključujući "leoparde", "mardere", "bredlije", AMH-10RC, brojne artiljerijske i sisteme PVO.
Najgore od svega, po Ukrajinu, je to što su, prema procenama američkog Instituta za proučavanje rata, njene snage od početka 2023. do kraja septembra (dakle računajući i najaktivniji period ofanzive) zauzele oko 370 kvadratnih kilometara, dok su ruske trupe u istom periodu oslobodile čak 860, dakle 490 kvadratnih kilometara više.
Stoga je uprkos angažovanju velikog broja jedinica obučavanih po NATO standardima i opremljenih naoružanjem iz zemalja članica Alijanse, Ukrajina ostala "u minusu" čak i u domenu teritorije.
Tajna efikasnosti ruske odbrane – "Surovikinova linija"
Glavni razlog zbog koga je ukrajinska letnja ofanziva dala, blago rečeno, skromne rezultate jeste odlična pripremljenost ruske vojske, koja se ogleda u liniji odbrane konstruisanoj između Vasiljevke u Zaporoškoj oblasti i Volnovahe na jugu DNR.
U pitanju je sada već čuvena "Surovikinova linija", koja se sastojala iz niza minskih polja sa protivpešadijskim i protivtenkovskim minama, tenkovskih zapreka poput "zmajevih zuba" i bodljikave žice i sistema pešadijskih i tenkovskih rovova.
Čitavu liniju odbrane i kretanje neprijateljskih snaga u njenoj blizini, konstantno su pokrivale helikopterske posade na Ka-52 i Mi-28 Vazudšno-kosmičkih snaga Rusije, kao i artiljerci i izviđači na isturenim položajima, opremljeni protivoklopnim sistemima.
Tako je i načelnik Generalštaba britanske vojske admiral Toni Radakin izjavio da su ruska minska polja "jača, nego što se očekivalo".
Krajnji ishod i posledice ukrajinske ofanzive
Iako je već u jesen 2023. godine postalo jasno da je ukrajinska vojska daleko od ostvarivanja zacrtanih ciljeva i da su 14 gorepomenutih sela najviše što Kijev može ostvariti, pravi epilog letnje ofanzive mogao se videti tek početkom 2024.
Kao što je već poznato, nakon okončanja ofanzive, zapadne zemlje neko vreme nisu slale vojnu pomoć Ukrajini (bar ne u značajnim količinama), a pretpostavlja se da su upravo katastrofalan rezultat ukrajinske operacije i posledično smanjivanje vere u "pobedu Ukrajine", bili među glavnim uzrocima odlaganja pomoći.
Zbog toga, ukrajinska vojska se nekoliko meseci suočavala sa nedostatkom municije (uglavnom artiljerijske) i sistema PVO, što je otežalo njen položaj usled sve većeg napredovanja ruske vojske.
Tako su Oružane snage Ruske Federacije, prema podacima Instituta za proučavanje rata, od početka 2024. do 31. maja oslobodile oko 752 kvadratnih kilometara. Vredno pomena je i oslobođenje Avdejevke koje se dogodilo 17. februara, nakon čega su ruske trupe ostvarile napredovanje od 15 do 20 km po dubini ukrajinske teritorije, oslobodivši pritom čitav niz naselja.
Pored napredovanja na Avdejevskom pravcu, ruska vojska je od početka godine uspela da vrati pod kontrolu deo naselja koje su Ukrajinci zauzeli tokom ofanzive – konkretno Robotino, Klešejevku i Andrejevku, dok se borbe trenutno vode u centru Staromajorskog i Urožajna. Istovremeno, zabeleženo je i napredovanje u LNR i Harkovskoj oblasti, kako na Kupjanskom pravcu, tako i u severoistočnim delovima ovog područja.
