Bolivar i Monroova doktrina

Povod za održavanje ove konferencije bila je dvestota godišnjica Monroove doktrine. Naime, američki predsednik Džems Monro održao je svoj čuveni govor u američkom kongresu 2. decembra 1823. godine, a sadržaj tog govora ostao je u istoriji zapamćen kao Monroova doktrina koja je postala osnov američke spoljne politike u narednih najmanje sto godina.

Njena suština sadrži se u krilatici "Amerika Amerikancima". Drugim rečima, evropskim silama se zabranjuje da se mešaju u američke poslove, pri čemu se misli na ceo američki kontinent, uključujući i Latinsku Ameriku.

Monro je u svom govoru, između ostalog, rekao da se u svim budućim pregovorima sa evropskim silama potvrdi princip koji štiti prava i interese Sjedinjenih Američkih Država, odnosno da se ima u vidu da je američki kontinent stekao suverenost, te da ne može da bude predmet neke potencijalne kolonizacije od strane bilo koje evropske zemlje.

Sa druge strane, Monro je istakao da Sjedinjene Države sa Evropom, sa kojom ih vezuje zajedničko poreklo, žele da imaju bliske odnose. Ali, Monro je i zapretio da bi bilo kakvo mešanje evropskih sila u američke stvari, bilo narušavanje prijateljskih odnosa i smatralo se za narušavanje bezbednosti Sjedinjenih Američkih Država:

"Ne možemo smatrati bilo kakvu intervenciju evropske sile u cilju ugnjetavanja ovih zemalja ili uspostavljanja bilo kakve kontrole nad njima drugačije, nego kao neprijateljsku manifestaciju prema Sjedinjenim Državama."

Ova doktrina važna je za države Latinske Amerike zato što su posredstvom nje našle u  interesnoj sferi Sjedinjenih Američkih Država.

U prvo vreme, međutim, nije tako delovalo. Činilo se da se Vašington zaista bori za suverenost, nezavisnost i slobodu američkog kontinenta. Uskoro se ispostavilo da tu ne postoji nikakvo osećanje prijateljstva prema drugim državama na kontinentu, nikakvog prava, niti pravičnosti.

Radilo se o tome da su Sjedinjene Države na osnovu ove doktrine i izolovanog geografskog položaja postale gospodar na ovom kontinentu koji je sebi dao za pravo da interveniše na bilo koji način, pa i vojno, ukoliko je to u njihovom interesu.

Imperijalističke ambicije Vašingtona tokom vremena su rasle. Tako je na primer na Kubi ustanovljena američka pomorska baza početkom dvadesetog veka koja i dan danas postoji, a najpoznatija je po zatvoru Gvantanamo – američki Goli otok, gde se bez bilo kakve odluke suda ili pravne istrage drže osumnjičeni za terorizam. Iako je zvanično raspušten, i dalje je aktivan.

Namere Sjedinjenih Država postale su jasne još 1904. godine kada je Ruzvelt pred Kongresom rekao da nijedna država ne treba da se plaši Sjedinjenih Američkih Država jer: "Sve što naša zemlja želi jeste da susedne zemlje vide kao stabilne, uredne i prosperitetne. Svaka zemlja čiji se narod dobro ponaša može računati na naše srdačno prijateljstvo. Ako nacija pokaže da zna kako da postupa sa razumnom efikasnošću i pristojnošću u socijalnim i političkim pitanjima, ako održava red i ispunjava svoje obaveze, ne treba da se plaši mešanja Sjedinjenih Država."

Paternalizam i patronizam pojavljuju se u ovde u očiglednoj simbiozi. Monroova doktrina preobrazila se u politiku batine i dolarske dominacije.

Sa druge strane, bolivarska doktrina podrazumevala je istinsko oslobađanje i dekolonizaciju američkog kontinenta. U godinama pre Monroovog govora u američkom kongresu, Bolivar je vodio oslobodilačke ratove u Južnoj Americi.

Sazvao je 1819. godine nacionalni kongres u gradu Angostura, na kojem je izneo ideju o ujedinjenju Venecuele i Ujedinjenih provincija Nove Granade u jedinstvenu državu. Posle uspešnog vojnog pohoda uspeo je da osnuje jednu veliku i potencijalno veoma moćnu državu (Ustav je donet 1821. godine) u budućnosti koja je izlazila i na Atlantski i na Tihi okean i postao njen prvi predsednik. Danas tu državu nazivamo Velika Kolumbija, a činile su je sadašnje države Venecuela (sa Esekibom), Ekvador, Kolumbija i Panama.

Na žalost ta država trajala je samo 12 godina (1819-1831). Posle Bolivarove smrti 1830. godine, uz veliku "pomoć" Engleza, podeljena je na federalne jedinice od kojih je bila i sastavljena.

Sam naziv "Velika Kolumbija" su smislili istoričari kako bi je razlikovali od savremene Kolumbije. Uprkos kratkom trajanju, samo postojanje Velike Kolumbije imalo je veliki značaj za oslobođenje južnoameričkih naroda i uspostavljanje novih država koje su postale nezavisne u odnosu na špansku krunu koja je tu bila prisutna više od tri veka.