Srbija i Balkan
Šta piše u Hitlerovoj Direktivi 25: Jugoslaviju raskomadati, danonoćni napadi na Beograd
Ceo nemački okupacioni sistem zasnivao se na tri premise: kažnjavanje Srba, nagrađivanje Hrvata i nagrađivanje jugoslovenskih suseda delovima njene teritorije, to je izviralo i iz ovog Hitlerovog naređenja, kaže istoričar Milan Koljanin za RT Balkan
Republika Srbija kupila je original Direktive 25 Adolfa Hitlera, dokumenta koji je označio početak nemačkog napada na Jugoslaviju i u kojem se u osnovnim crtama daje plan vojne operacije. To je bio Hitlerov odgovor na demonstracije 27. marta 1941. i odbacivanje Trojnog pakta.
Dokument, koji ima 13 originala, kupljen je na međunarodnoj aukciji, Vlada Srbije nije saopštila cenu, a kako je za Tanjug objasnio direktor Muzeja žrtava genocida Dejan Ristić za njega se nadmetalo više od deset zainteresovanih strana. Predsednik Srbije Aleksandar Vučić otkrio je da je Direktiva 25 bila "u ko zna čijoj privatnoj kolekciji".
Slomiti Jugoslaviju pre napada na Sovjetski savez
Direktiva 25 svakako nije nepoznata istoričarima, a faksimil ove naredbe objavljen je u zbirci dokumenata "Aprilski rat" koju je izdao Vojno-istorijski institut u Beogradu 1987. godine, objašnjava za RT Balkan istoričar dr Milan Koljanin.
Na početku dokumenta navodi se da posle vojnog puča, Jugoslaviju treba smatrati neprijateljem i raskomadati je što je pre moguće.
Delovi njene teritorije obećavaju se Mađarskoj i Bugarskoj, dok će Hrvatska biti podržana zarad stvaranja unutrašnje političke zategnutosti.
Zatim slede pojedinosti kako će se odvijati vojna operacija u saradnji sa Italijanima koji su bili glavni saveznici, objašnjava Koljanin. On podseća da je napad na Jugoslaviju 6. aprila 1941. izveden paralelno s napadom na Grčku.
"Za Hitlera posle 27. marta nije bilo dileme da treba vojnim sredstvima uništiti Jugoslaviju, raskomadati je, ovladati jugoslovenskim i grčkim prostorom. I onda se okrenuti na istok protiv glavnog neprijatelja - Sovjetskog Saveza", kaže Koljanin.
Kazniti Srbe, nagraditi Hrvate
Od početka je bila namera Hitlera da uništi Jugoslaviju kao državu, da delove njene teritorije da susedima, da se iskoristi hrvatski nacionalistički pokret, pa je već 10. aprila 1941. proglašena velika hrvatska ustaška država na centralnom delu Jugoslavije, objašnjava naš sagovornik.
"U umanjenoj Srbiji uspostavljena je direktna nemačka vojna uprava. Od četiri divizije poslate u Jugoslaviju, tri su bile u Srbiji, a kasnije tokom gušenja ustanka u jesen 1941. su dovedene još dve nemačke operativne divizije. To govori da su Hitler i Nemci smatrali da su Srbija i Srbi nosioci jugoslovenske državne ideje i državnosti i da ih treba što više kazniti", naglašava Koljanin.
On dodaje da se, kolokvijalno govoreći, ceo nemački okupacioni sistem zasnivao na tri premise: kažnjavanje Srba, nagrađivanje Hrvata i nagrađivanje jugoslovenskih suseda delovima njene teritorije.
"To je izviralo i iz ovog Hitlerovog naređenja koje je kasnije operacionalizovano drugim naređenjima i postupcima posle kapitulacije jugoslovenske vojske", ističe Koljanin.
Sudbina Jugoslavije
Da li je Jugoslaviji bila zapečaćena sudbina, bez obzira na odbacivanje ili prihvatanje Trojnog pakta i da li bi bilo samo pitanje načina kako će se s njom završiti?
"Ulazimo u zonu pretpostavki, ali prema kasnijim izvorima, u nemačkim dugoročnim planovima nije bilo predviđeno da Jugoslavija opstane kao takva. A jasno je i da Hitler nije mnogo držao do svojih obećanja i potpisa", kaže naš sagovornik.
Koljanin dodaje da je Jugoslavija uništena kao država, uspostavljeni su okupacioni režimi koji su bili u skladu sa nemačkim vojnim i ekonomskim potrebama.
"Na primer, severno Kosovo i Metohija, sa Kosovskom Mitrovicom i rudnikom Trepča je pripalo nemačkoj okupacionoj zoni u Srbiji, Borski rudnik takođe, rudnike boksita u Hercegovini takođe su Nemci eksploatisali", nabraja Koljanin.
Osvetite vaše očeve
Uz Hitlerovu direktivu, išlo je i uputstvo, naredba 4. vazduhoplovne armije sa sedištem u Beču od 31. marta 1941, generala Aleksandra Lera koji je komandovao napadom na Beograd, dodaje Koljanin.
"U toj naredbi generala Lera možda ima više osvetničkih elemenata nego u Hitlerovoj direktivi jer tu se pominje kako treba razoriti Beograd uzastopnim napadima, srušiti pojedina skladišta snabdevanja, industrijska postrojenja... Taj osvetnički duh video se i kasnije u naredbama, recimo generala Franca Bemea tokom gušenja ustanka u Srbiji u septembru 1941. godine", naglašava Koljanin.
Kako napominje, u tim naredbama se govori nemačkim vojnicima da su osvetnici svojih očeva koji su tu ginuli, prolivali krv 1914. godine.
"Više od polovine sastava nemačkih okupacionih divizija bilo je sastavljeno od Austrijanaca koji su imali veoma jak antisrpski resantiman. Tako da se ono što se dogodilo 1914. na neki način ponovilo 1941. godine", ističe Koljanin.
Kompletan tekst Direktive 25
1. Vojni puč u Jugoslaviji izmenio je političku situaciju na Balkanu. Jugoslaviju treba smatrati neprijateljem i u slučaju da isprva da izjavu lojalnosti, pa je stoga treba raskomadati što je moguće pre.
2. Moja namera je da koncentričnom operacijom sa prostora Rijeka – Grac, s jedne strane, i sa prostora Sofije, s druge strane, upadnem u Jugoslaviju opštim pravcem prema Beogradu i uništim jugoslovensku vojsku, a da osim toga krajnji južni deo Jugoslavije odvojim od ostale teritorije i da ga uzmem u svoje ruke kao bazu za produženje nemačko-italijanske ofanzive protiv Grčke.
Brzo otvaranje saobraćaja na Dunavu i zauzimanje Borskih rudnika bakra važni su iz razloga vojne privrede.
Pokušaće se da se pridobiju Mađarska i Bugarska za saradnju u operacijama, stavljajući im u izgled vraćanje Banata i Makedonije.
Političkim obećanjima Hrvatima biće pooštrena unutrašnja politička zategnutost u Jugoslaviji.
3. U pojedinostima naređujem sledeće:
a) Čim bude bilo dovoljno snaga u pripravnosti i vremenske prilike to dopuste, treba uništiti jugoslovensku protivavionsku i Beograd i to u neprekidnim napadima iz vazduha danju i noću.
b) Operaciju "Marita" otpočeti po mogućstvu istovremeno – nikako ranije, zasad s ograničenim ciljem, zauzeti Solunski basen i iskrcati se na planinskom predelu Vodena. 18. armijski korpus može se pri tom širiti preko jugoslovenske teritorije.
Treba iskoristiti povoljne prilike radi sprečavanja planske izgradnje fronta između Olimpa i visinskog predela Vodena.
v) Za napade koji treba da uslede sa prostora oko Sofije u severozapadnom i sa prostora Ćustendil – Gornja Džumaja u zapadnom pravcu, mogu se upotrebiti sve u Bugarskoj i Rumuniji raspoložive snage, s tim da kao osiguranje naftonosnih područja Rumunije, pored protivavionskih snaga, treba da ostanu i snage u jačini oko jedne divizije.
Osiguranje na turskoj granici, za sada, ima da se prepusti Bugarima. Pozadi njih kao oslonac ponovo pripremiti jednu nemačku jedinicu, po mogućstvu tenkovsku diviziju.
g) Udar, upravljen sa opšteg pravcem od Graca prema jugoistoku, treba izvršiti čim za to budu prikupljene potrebne snage. Suvozemnoj vojsci se prepušta odluka da radi otvaranja granice treba prelaziti preko mađarske teritorije.
Osiguranje na jugoslovenskoj granici odmah pojačati.
Isto tako, kao i na bugarskoj granici, važne objekte zauzeti i pre početka opšteg napada, istovremeno sa vazdušnim napadom na Beograd.
d) Vazduhoplovstvo će sa dve napadne grupe potpomagati operacije 12. armije i operacije udarne grupe koja će se obrazovati na prostoru oko Graca i u tu svrhu stvaraće težište dejstva prema vremenskom razvoju operacija suvozemne (kopnene) vojske. Za razvoj snaga za napad može se iskoristiti i mađarska organizacija aerodromskog obezbeđenja.
Ispitati da li treba upotrebiti 10. vazduhoplovni korpus za akciju sa italijanske teritorije. Međutim, zaštitna pratnja transporta za Afriku mora ostati zagarantovana.
Produžiti sa pripremama za osvajanje ostrva Lemnos, ali zapovest za izvršenje izdaću lično.
Treba se postarati za dovoljnu protivavionsku odbranu Graca, Celovca, Beljaka i Leobna, kao i Beča.
4. Vrhovna komanda Vermahta sklopiće najpre načelne sporazume sa Italijom.
Suvozemna vojska predvideće štabove za vezu pri italijanskoj 2. armiji i sa Mađarima.
Ovlašćuje se vazduhoplovstvo da se o razgraničenju operativnih vazdušnih prostora u odnosu na italijanske i mađarske vazduh. jedinice već sada sporazume sa vrhovnim komandama dotičnih država. Snabdevanje mađarske organizacije aerodromskog obezbeđenja može da otpočne odmah.
5. Gospoda vrhovni komandanti izvestiće me preko Vrhovne komande Vermahta o nameravanom vođenju operacija i o pitanjima u vezi s time.
Adolf Hitler
