Višecevni lanser raketa "polonez": Ponos beloruske vojne industrije

Razvoj modularnog samohodnog višecevnog lansera raketa "polonez", započet je 2014. godine od strane državnog spoljnotrgovinskog preduzeća "Belspecvneštehnika", a ova borbena platforma prvi put je predstavljena javnosti 2015. godine. Nakon uspešnog probnog dejstva i obavljanja brojnih ispitivanja, sistem je uvršten u operativnu upotrebu 336. raketno-artiljerijske brigade Oružanih snaga Belorusije, u julu 2016. godine.

Plan je da u bliskoj budućnosti "polonez" u potpunosti zameni višecevne lansere "uragan" sa raketama u kalibru 220 mm i "smerč" sa raketama u kalibru 300 mm, koji su postali preskupi za održavanje zbog starosti i istrošenosti lansirnih cevi.

Raketna komponenta

"Polonez" se sastoji od dva kontejnera (kutijasta lansera), sa po četiri rakete u kalibru 300 mm raspoređenih u ukupno osam cevi, koji su montirani na podvozje lansirnog vozila i mogu se usmeravati u spektru između +30 stepeni i -30 stepeni po azimutu, odnosno +20 stepeni do +58 stepeni po elevaciji. Interesantno je da su rakete ovog sistema nastale na osnovu municije za kineski višecevni lanser A200, pa stoga imaju istu težinu od 750 kg, težinu bojeve glave između 100 i 150 kg i domet od 50 do 200 km.  

Zbog velikog maksimalnog dometa, "polonez" može vršiti udare i po ciljevima iza neprijateljskih linija, a u stanju je da uništi živu silu na otvorenim i ukopanim položajima, oklopna vozila, komandna mesta, letelice stacionirane u vazuhoplovnim bazama, artiljerijska oruđa i sredstva PVO. U zavisnosti od toga po čemu treba izvršiti dejstvo, na raspolaganju su tri vrste bojevih glava: visoko-eksplozivna, visoko-eksplozivna fragmentirajuća i visoko-eksplozivna fragmentirajuća protivpešadijska.

Sistem poseduje opcije pojedinačne i plotunske vatre u trajanju od 50 sekundi, pri čemu svaka raketa može biti navođena zasebno, što omogućava udar po osam različitih ciljeva istovremeno. Navođenje se vrši pomoću inercijalnog i GPS navigacionog sistema, odstupanje od cilja kreće se između 30 i 50 metara, a maksimalna udarna površina iznosi 400 km2. Ubrzo nakon lansiranja, motor rakete na čvrsto gorivo se odvaja i u letu ostaje samo bojeva glava, što je zahvaljujući brzini od 700 m/s pri udaru, čini gotovo neprimetnom za sisteme PVO.

Šta sve čini bateriju „poloneza“?

Lansirno vozilo ovog sistema, zapravo je samohodni transporter MZKT-7930 "astrolog", kog pokreće motor sa turbopunjačem jačine 500 konjskih snaga, ima pogon 8h8 i razvija brzinu do 70 km/h. Nosivost transportera je 24,2 tone, opremljen je uređajem za rashlađivanje kabine, sredstvom za pumpanje guma i može se kretati po neasfaltiranom terenu. Sposoban je za kretanje po nagibu od 45%, bočnom nagibu od 30% i savladavanje vertikalnih prepreka visine do 0,6 m, rovova širine do 2 m i vodenih prepreka dubine do 1,4 m.

Posadu vozila čine vozač, operater (nišandžija) i komandir, koji lansiranje raketa obavljaju iz kabine ili iz drugog vozila putem daljinski upravljane stanice. Prelazak lansirnog vozila iz marševskog u borbeni položaj traje manje od osam minuta, a nakon dejstva, potrebno je oko dva minuta da vozilo napusti vatreni položaj radi izbegavanja protivbaterijskih udara.

Zahvaljujući opisanim performansama, dosegu vozila od 600 km i činjenici da kretanje van puteva ne predstavlja problem, ovaj višecevni lanser se može korisiti za artiljerijsku taktiku "udari i beži".

Jedna baterija "poloneza" sastoji se od navjiše osam lansirnih vozila, a za svako od njih obezbeđeno je po jedno pomoćno vozilo (isto MZKT-7930 "astrolog") za logistiku. Pomoćno vozilo nosi dva kontejnera sa ukupno osam raketa, koji se pomoću hidrauličnog krana postavljaju na lansirno vozilo nakon izvršenog dejstva.

Dakle, na ovoj platformi zastupljen je kontejnerski sistem popune, što znači da se menjaju čitavi kutijasti lanseri, a ne samo rakete, koje su fabrički zapakovane u njih. Popuna traje manje od 20 minuta i vrši se isključivo nakon napuštanja vatrenog položaja zbog opasnosti od protivbaterijske vatre.

Pored pomoćnih vozila, u bateriji je prisutno komandno vozilo tj. kamion MAZ-6317 sa vučom 6h6, kao i vozilo za tehničko održavanje i popravku. Takođe, svako lansirno vozilo može dejstvovati samostalno ukoliko potrebe borbenih zadataka to nalažu.

Postoji i opcija uključivanja izviđačkih bespilotnih letelica, radi efikasnijeg uočavanja ciljeva, korekcije vatre i procene nanete štete. Sva vozila opremljena su savremenim sistemima za komunikaciju i razmenu podataka, što omogućava njihovo razmeštanje na površini od 400 km2.

Korisnici i modernizacija

Osim Belorusije, "polonez" je i u upotrebi Oružanih snaga Azerbejdžanske Republike, a prema dostupnim informacijama ova kavkaska država nabavila je 10 jedinica samohodnog višecevnog lansera, 2018. godine. Prema tvrdnjama pojedinih jermenskih zvaničnika, azerbejdžanske snage su koristile ovaj sistem prilikom raketiranja Stepanakerta, glavnog grada Republike Arcah, tokom rata u Nagorno-Karabahu 2020. godine.

Modernizovana varijanta ovog modularnog samohodnog višecevnog lansera raketa nosi oznaku „polonez-M“ i prvi put je javnosti predstavljena 2019. godine. Glavna razlika u odnosu na osnovnu verziju, je da pored standardnog naoružanja, lansirno vozilo ima mogućnost nošenja unapređenih raketa A300 dometa 290 km, kao i ugradnje lansirnih kontejnera za smeštanje dve balističke rakete kratkog dometa, kineske proizvodnje, DF-12. Po svojim tehničko-taktičkim karakteristikama ove rakete predstavljaju ekvivalent za „iskander-E“, odnosno izvoznu modifikaciju čuvene ruske balističke rakete.

DF-12 ima domet po daljini od 280 km i mogućnost nošenja bojeve glave težine do 480 kg, sa kasetnim, visoko-eksplozivnim fragmentirajućim ili visoko-eksplozivnim zapaljivim punjenjem, a odstupanje od cilja kreće se između 30 i 45 metara.

Specijalno je dizajnirana kako bi se izbegle zabrane propisane Režimom kontrole raketne tehonolgije, kojim se između ostalog sprečava izvoz raketa sa dometom preko 300 km i težinom bojeve glave preko 480 kg. U planu je i pokretanje licencirane proizvodnje DF-12 u Belorusiji, što će nesumnjivo dovesti do daljeg jačanja njenih raketno-artiljerijskih snaga.