Svet
Politička poligamija: Zašto arapske monarhije uprkos zahtevu SAD neće izolovati Rusiju
Bliskoistočne države koje su dugo bile bliski saveznici SAD sve više traže od Rusije protivtežu američkoj hegemoniji
Jednodnevna radna poseta predsednika Rusije Vladimira Putina Ujedinjenim Arapskim Emiratima i Saudijskoj Arabiji podstakla je burnu raspravu o mitu o izolaciji Moskve nakon početka specijalne vojne operacije u Ukrajini.
Ove posete na kojima su zvaničnici razgovarali o ekonomskoj saradnji (uključujući i naftu i gas) i međunarodnim žarištima i konfliktima bile su jasan znak sve većeg približavanja Rusije i arapskih monarhija, objašnjava gostujući profesor i šef centra za bliskoistočne studije pri univerzitetu HSE u Moskvi Murad Sadizgade.
Arapske države koje su dugo bile bliski saveznici Sjedinjenih Američkih Država sve više traže od Rusije protivtežu američkoj hegemoniji na Bliskom istoku. To ide u prilog tezi da svet postaje sve multipolarniji, pri čemu Rusija u tom delu sveta igra sve značajniju ulogu.
SAD ignorišu težnje arapskih monarhija
Arapske monarhije su se tradicionalno smatrale saveznicima SAD na Bliskom istoku i u severnoj Africi, ali je sada sve primetnije zahlađenje u njihovim odnosima. Razlog za ovu sistemsku neslogu leži u spoljnoj politici Vašingtona i agresivnom pristupu hegemonije supersile u opadanju.
Čak i za vreme Arapskog proleća, administracija bivšeg predsednika Baraka Obame podržavala je revolucionarne pokrete na Bliskom istoku, ignorišući strahove saveznika, koji su uglavnom, osim Katara, u pokretima videli pretnju.
Zvaničnici monarhija su prvi put shvatile destruktivnost američke politike, koja nije vodila računa o njihovim interesima. Vašington je ove zemlje posmatrao kao sredstvo za postizanje sopstvenih sebičnih ciljeva, tretirajući ih kao "banana republike", a ne kao ravnopravne članice međunarodne zajednice.
Kada je bivši predsednik Donald Tramp u prvoj poseti Saudijskoj Arabiji dogovorio uzajamno korisne ekonomske sporazume i predložio stvaranje jedinstvenog bezbednosnog sistema nazvanog "arapski NATO", te do kraja mandata zbližio Izrael i nekoliko arapskih zemalja u okviru Avramovih sporazuma, činilo se da su odnosi SAD sa saveznicima u regionu ponovo na pravom putu, ali pobeda predsednika Džozefa Bajdena i dolazak demokrata na vlast su raspršili ove snove.
Vašington je počeo da vrši intenzivan pritisak na zalivske monarhije, zamrzavajući ekonomske sporazume i javno kritikujući ove zemlje zbog "kršenja ljudskih prava" i "nedostatka demokratije". Američki političari nisu razumeli, ili nisu hteli da uzmu u obzir, težnje regionalnih elita, pokušavajući da im diktiraju uslove povoljne za SAD, kako u pogledu snabdevanja naftom tako i u pogledu prodaje oružja.
Zbog toga, ocenjuje profesor, arapske monarhije više nisu bespogovorni saveznici SAD. Spremne su da brane svoje interese, čak i ako to znači saradnju sa drugim silama poput Rusije. Naravno, ni ovi odnosi neće biti idealni.
Rusija i zalivske monarhije imaju različite interese i poglede na svet. Međutim, njihova saradnja je moguća i mogla bi da stvori novu ravnotežu snaga na Bliskom istoku.
Ruska vojna operacija u Ukrajini: Početak kolapsa starog svetskog poretka
Početak ruske specijalne vojne operacije u Ukrajini bio je prekretnica. SAD su pojačale pritisak na bliskoistočne države, pozivajući ih da se, na svoju štetu, pridruže antiruskim sankcijama. Međutim, arapske monarhije su razumele da koreni sukoba u Ukrajini leže u želji Vašingtona da ojača svoju hegemoniju. Moskva je, sa druge strane, ponudila privlačniju ideju o formiranju novog, pravednog svetskog poretka koji bi zadovoljio želje većine u svetu.
Tradicionalni saveznici SAD u regionu ne samo da se nisu pridružili antiruskim sankcijama, već su izabrali i poziciju "pozitivne neutralnosti". Na primer, Saudijska Arabija i UAE su nastavili da koordiniraju napore sa Rusijom u okviru sporazuma OPEK+ za stabilizaciju globalne cene nafte.
Politika zalivskih monarhija smeta Vašingtonu, ali strateške greške im ne dozvoljavaju da poprave situaciju, navodi Sadizgade objašnjavajući da su poslednje godine bile period potpunog neuspeha američke politike na Bliskom istoku.
Na primer, zahvaljujući aktivnim diplomatskim naporima Moskve, Sirija se vratila u Ligu arapskih država i normalizovala odnose sa Saudijskom Arabijom, UAE i drugim ključnim zemljama regiona.
Nakon toga, uz posredovanje Kine, počelo je pomirenje Saudijske Arabije i Irana. Predsednik Turske Redžep Tajip Erdogan (kojeg demokrate ne vole) normalizovao je odnose sa Saudijskom Arabijom, UAE, Izraelom i Egiptom.
Još početkom 2000-ih ministar spoljnih poslova Saudijske Arabije Saud Al Fejsal je u intervjuu uporedio ideologiju spoljne politike Saudijske Arabije sa odnosom prema braku u islamu. On je rekao da pobožni musliman prema šerijatu ima pravo da oženi četiri žene, ali da svaku od njih tretira jednako. Tako je Saud Al Fejsal ilustrovao trend diverzifikacije spoljnih veza, koji ne podrazumeva potpuni prekid odnosa Rijada sa bilo kojim partnerom.
Odnosi između arapskih monarhija i Vašingtona prolaze kroz "težak period" koji se može prevazići otvorenim dijalogom na ravnopravnoj osnovi. Ideja o novom svetskom poretku, koja je privlačna zemljama regiona, podrazumeva jačanje odnosa sa drugim partnerima bez štete za ostale, a u korist nacionalnih interesa svake pojedinačne uključene države.
