Svemirsko naoružanje i strah od ruskog satelita: Glasine američkih zvaničnika, ili nova realnost?

Zamenik američkog ambasadora u UN Robert Vud je tokom sednice Saveta bezbednosti UN o ruskom predlogu rezolucije o zabrani razmeštanja naoružanja bilo koje vrste u svemir izneo tvrdnju da je nedavno lansirani ruski satelit "svemirsko oružje" koje može da napadne druge satelite.

"Rusija je lansirala satelit u nisku Zemljinu orbitu za koji Sjedinjene Države procenjuju da je verovatno svemirsko naoružanje, pretpostavljamo sposobno da napadne druge satelite u niskoj Zemljinoj orbiti", rekao je on i dodao:

"Rusija je postavila ovo novo svemirsko oružje u istu orbitu sa satelitom američke vlade."

Podsećanja radi, Rusija je 16. maja lansirala raketu "sojuz-2.1b" sa kosmodroma "Pleseck" na severu RF. Pomenuta raketa je nosila satelit "kosmos 2576", koji se nakon lansiranja u svemir uspešno odvojio od rakete nosača. Rusija nije iznosila detalje o sposobnostima satelita.

Vredno pomena je i to što su, svega pet dana nakon lansiranja, SAD bile među zemljama koje su se usprotivile navedenoj rezoluciji koju je predložila Ruska Federacija, a čiji je koautor teksta bila NR Kina.

SB UN odbacio ruski predlog rezolucije o sprečavanju širenja oružja u svemiru; Nebenzja: Maske su pale

Rusija je predlogom ove rezolucije pozvala sve države da preduzmu hitne mere kako bi se trajno sprečilo razmeštanje naoružanja u svemiru. Dokument, takođe, predviđa sprečavanje upotrebe sile u svemiru, iz svemira prema Zemlji i sa Zemlje u odnosu na objekte koji se nalaze u svemiru.

Ranije američke tvrdnje

Izjava zamenika američkog ambasadora u UN nisu nikakva novina, budući da su pojedini zvaničnici SAD već iznosili slične tvrdnje u prošlosti.

Tako je 17. maja "Volstrit džornal" objavio vest da je Rusija testirala svemirsko protivsatelitsko naoružanje sa potencijalnim nuklearnim kapacitetima neposredno pre početka Specijalne vojne operacije 5. februara 2022. godine, pozivajući se na "neimenovane američke zvaničnike".

Međutim, ni "dobro upućeni izvori" nisu imali nikakve konkretne informacije, osim da se radi o satelitu lansiranom u svemir, koji bi mogao biti nosač nuklearnog naoružanja (ali da ga trenutno ne nosi) i koji je "definitivno povezan sa ruskim nuklearnim protivsatelitskim programom".

Pored toga, zvaničnici SAD su slične tvrdnje iznosili od početka 2024. godine, ali svaki put bez ikakvih dokaza.

Zašto ruski sateliti izazivaju zabrinutost SAD?

Najveću zabrinutost SAD izazvalo je to što je "kosmos 2576" nakon pozicioniranja u svemiru, tj. niskoj Zemljinoj orbiti, počeo da prati putanju izviđačkog satelita 314 u vlasništvu Nacionalnog ureda za izviđanje (National Reconnaissance Office, NRO) SAD, lansiranog 2021. godine.

U pitanju je vladina agencija za upravljanje satelitima unutar Obaveštajne zajednice SAD, koja se, između ostalog, bavi prosleđivanjem obaveštajnih podataka, prikupljenih uz pomoć satelita, američkim obaveštajnim službama.

Prema pojedinim izveštajima, na koje se poziva Rojters, ruski satelit se kreće po putanji američkog većom brzinom od njega, pa bi u skorijoj budućnosti mogao da mu se približi.

Ono na šta američki zvaničnici takođe upozoravaju, jeste vizuelna sličnost "kosmosa 2576" sa pojedinim ruskim satelitima lansiranim 2019. i 2022. godine – konkretno "kosmos 2542" i "kosmos 2543", koji su takođe korišćeni za praćenje izviđačkih satelita u vlasništvu NRO.

Vredi podsetiti da SAD dobar deo svojih izviđačkih satelita koriste za špijuniranje aktivnosti i kretanja ruske vojske, naročito u pograničnim oblastima sa Ukrajinom i zoni SVO i da prikupljene podatke dalje prosleđuju ukrajinskoj vojsci.

Ipak, osim "sumnjivog kretanja" i praćenja američkih satelita, zvaničnici iz Vašingtona, uključujući i samog Roberta Vuda, nisu obrazložili kako su došli do zaključka da je bilo koji od "kosmosa" nosilac svemirskog naoružanja, niti kakve mogućnosti imaju ovi sateliti.

Uz to, američki zvaničnici nisu sigurni ni da li nuklearno naoružanje, koji ovi sateliti navodno nose, u sebi sadrži nuklearnu bojevu glavu, ili samo nuklearni pogon.

Kakvo svemirsko naoružanje postoji

Svemirsko naoružanje, kao ni tvrdnje američkog ambasadora u UN, nije nikakva novina, budući da je čak i Treći Rajh za vreme Drugog svetskog rata imao planove za razvoj takvih sistema.

Naravno, to su ostali samo planovi, a razvoj naoružanja koje je kasnije označeno kao svemirsko svoj vrhunac doživelo je za vreme Hladnog rata. Ovaj proces je u velikoj meri usporen donošenjem Sporazuma u svemiru i Sporazuma SALT 2, kojima je zabranjeno raspoređivanje oružja za masovno uništenje u svemiru.

Svemirsko naoružanje se u može podeliti u tri grupe: zemlja-svemir, svemir-zemlja i svemir-svemir.

U prvu kategoriju uglavnom spadaju protivsatelitske rakete i laserski sistemi bazirani na kopnu ili u vazduhu, a na osnovu dostupnih podataka poznato je da takvim sredstvima trenutno raspolažu SAD, Rusija, Indija i Kina.

Što se tiče druge kategorije, SAD i Sovjetski Savez su tokom Hladnog rata dizajnirale nekoliko sistema ove vrste. Međutim, dalji razvoj je zaustavljen pomenutim sporazumima.

Naoružanje svemir-zemlja bi državi, koja bi ga posedovala, pružio mogućnost prvog udara i znatno bi otežala presretanje projektila usmerenih ka zemlji.

Na kraju, u kategoriju svemir-svemir spada naoružanje koje bi se koristilo za dejstvo po satelitima drugih zemalja, balističkim raketama u trenutku kada napuste Zemljinu atmosferu, a postoje i teorije da bi ono moglo da se koristi za uništavanje asteroida usmerenih ka Zemlji.

Svemir-svemir – teorija i praksa

Pretpostavlja se da bi se svemirsko naoružanje ove vrste najviše koristilo upravo za uništavanje ili makar onesposobljavanje satelita, čime bi se znatno smanjio borbeni potencijal protivnika, budući da se dobar deo vođenih raketa, navigacionih, radarskih i komunikacionih uređaja oslanja upravo na satelitsku navigaciju.

Stoga bi uništavanje barem jednog dela mreže satelita, između ostalog, dovelo do značajnog slabljenja sposobnosti protivnika u domenu zaštite od udara interkontinentalnih balističkih raketa.

Sa druge strane, naoružanje vrste svemir-svemir bi se moglo koristiti i u odbrambene svrhe, tako što bi se uništavali protivnički sateliti opremljeni sopstvenim svemirskim naoružanjem za dejstvo po zemlji.

Postoji nekoliko opcija kakvo bi svemirsko naoružanje za dejstvo svemir-svemir imali ovi sateliti. Prva je nuklearna bojeva glava, čijom bi se detonacijom izazvao elektromagnetni puls ili zračenje, čime bi se spržili svi električni uređaji ciljanih satelita i doveo do njihovog obaranja.

Druga opcija jeste laserska tehnologija kojom bi se ili "zaslepljivali" ili dezintegrisali izviđački uređaji i druge komponente satelita. Sovjetski Savez je osamdesetih godina razvio prototip takve platforme pod nazivom "poljus", međutim ona nikada nije uspešno testirana.

Takođe, postoji mogućnost da se na satelite ugradi sistem za elektromagnetno ometanje, kojim bi se onesposobljavali okolni sateliti.

Sve ovo, barem za sada, ostaje u domenu teorijskog, budući da trenutno ne postoji naoružanje bazirano u svemiru i to upravo zbog gorepomenutih sporazuma sklopljenih još za vreme Hladnog rata.

Ipak, odbijanje predloga ruske rezolucije, sve veći broj satelita u Zemljinoj orbiti, ubrzani razvoj tehnologija sugerišu da bi u bliskoj budućnosti moglo da dođe do nove trke u naoružanju, koja bi se ovaj put odvijala upravo u svemiru.