"Srpski Rusi: Jedan vek ruske emigracije u Srbiji" – dragocen primer srpsko-ruskog prijateljstva

Knjiga "Srpski Rusi, jedan vek ruske emigracije u Srbiji – nasleđe i pouke iz prošlosti" novinara i pisca Draga Delića opisuje i analizira jedan od najvažnijih događaja u istoriji ruskog i srpskog naroda u toku 20. veka: dolazak ruske emigracije u Srbiju, odnosno Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.

Izbegli Rusi ostavili su upečatljiv trag u prosveti, arhitekturi, zdravstvu, avijaciji, građevinarstvu, duhovnom i društvenom životu u gradovima u kojima su se doselili. Skoro da nema oblasti u kojoj nisu ostvarili značajna dostignuća, a ujedno su dali i nemerljiv doprinos preporodu Srbije nakon Prvog svetskog rata i brojnih stradanja.

Cilj ove knjige je da otrgne od zaborava taj jedinstven događaj iz novije ruske i srpske istorije, da prikaže kako su živeli i kakav su trag ostavili ruski umetnici na razvoj srpske kulture, države i društva, kaže za RT Balkan autor knjige Drago Delić.

"Na opširan i sveobuhvatan način knjiga predstavlja prvi i za sada jedini osvrt na veliki primer prijateljstva srpskog i ruskog naroda između dva svetska rata. Napisana je povodom jednog veka ruske emigracije u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno Srbiji. Ona predstavlja i osvrt ne samo na čin dolaska, o čemu se dosta govori u knjizi, nego pruža pravi uvid u dela koja su ovde ostavili brojni ruski umetnici na raznim poljima, od arhitekture do nauke, filma, slikarstva, vazduhoplovstva, na Beogradskom univerzitetu", navodi Delić.

Pisac ističe da se upravo zbog tog velikog doprinosa, po oceni nekih kritičara, ova knjiga smatra za kapitalno delo.

"Carski Rusi su došli kao melem na ranu razorenom srpskom biću, a sa sobom su poneli knjige, umetničke predmete, važne porodične relikvije i ljubav prema domovini", ocenjuje Delić.

Dodaje da je pažnja posvećena sećanju na veliki izbeglički egzodus i jedinstven primer prijateljstva ruskog i srpskog naroda u najtežim trenucima istorije, a da se štampanje ove publikacije poklopilo sa stogodišnjicom od završetka dolaska bele emigracije na ove prostore.

"Na Beogradskom univerzitetu radilo je nekoliko ruskih akademika, koji su podigli rejting srpskog univerziteta u Evropi i svetu. Beograd je bio centar ruske emigracije na Starom kontinentu između dva rata, iako je ruska emigracija bila prisutna i u drugim zemljama naročito u Francuskoj, Češkoj, Malti", kaže Delić.

Takođe, ukazuje da nam Rusi ponovo dolaze, ali i Ukrajinci, zbog novih okolnosti i rata, i da prema procenama u Beogradu trenutno živi 150.000 Rusa i Ukrajinaca.

"Istorija se ponavlja posle jednog veka, ali nažalost to je posledica ratnog stanja. Svi se oni ovde druže, lepo se slažu. Opet doprinose, samim tim što je osnovano oko 5.000 firmi i 1.500 preduzetničkih radnji", zaključuje Delić.

Urednik i izdavač Milan Trpković kaže da je knjiga prijemčiva široj čitalačkoj publici i da predstavlja vodič kroz rusku emigraciju na ovim prostorima, te da je reč o svojevrsnoj enciklopediji Rusa i Ruskinja koji su ostavili neizbrisiv trag u srpskoj kulturi i društvu.

"Čak i ako mislite da dosta znate o njima, ovde ćete naći mnogo novih detalja o životu znamenitih i običnih ljudi. Pred čitaocima su dokumentovane priče o brojnim znanim i/ili zaboravljenim delima vezanim za obnovu srpskih manastira i parohija, osnivanje baleta i opere, razvoj Beogradskog univerziteta, naučne institute, medicinske ustanove, zatim izgradnju brojnih zdanja, urbanističkih planova, pokretanje privrednih grana i još mnogo toga", kaže Trpković.

Kako navodi, u knjizi se nalazi gotovo sve ono gde su Rusi ostavili trag i veliki doprinos, a skoro da nema oblasti u kojoj nisu ostvarili značajna postignuća, zbog čega je ova knjiga i važna jer služi da otrgne od zaborava one koji su svoje živote i karijere otpočeli i nastavili u novoj državi i novoj domovini, kako su Srbiju i doživljavali.

"Knjiga je predstavljena u Beogradu, a 17. januara 2024. godine nas čeka i druga promocija. Ovoga puta u Ruskom domu. Plan je da knjigu predstavimo i u ostalim gradovima u Srbiji u kojima su Rusi živeli i stvarali. Pre svega: Sremski Karlovci, Bečej, Kikinda, Pančevo, Bela Crkva, Niš, Vrnjačka Banja i još nekoliko gradova", ukazuje Trpković.

Urednik i izdavač ovog dragocenog dela poručuje svim čitaocima da obrate pažnju na knjigu jer obuhvata jedan široki istorijsko-kulturno-sociološki dijapazon, a ima i edukativnu notu. Ilustrovana je mnogobrojnim fotografijama, od koje su neke prvi put dostupne široj javnosti, a na kraju je tu i osvrt na novi talas ruske emigracije u Srbiji, koji je započeo 2022. godine.