Kako se Božić slavi u Indoneziji

Poslednjih dana novembra na indonežanskoj Zapadnoj Javi je temperatura bila blizu 30 stepeni, ali je u jednom od holova hotela Seruni kod grada Cisarua goste čekala bogato ukrašena božićna i novogodišnja jelka.

U tropskoj Indoneziji, najmnogoljudijoj muslimanskoj državi, jelke prave i od kokosovih oraha, papira, drveta ili sličnog materijala za recirkliranje. Ova hotelska je bila veštačka, "kineska", ali se uklapala u atmosferu, zvuke, mirise i ukuse indonežanskog arhipelaga, najdužeg na svetu na preko 5.000 kilometara. kao dvostrukim ptičjim letom od Londona do Istanbula.

Dobrom raspoloženju gostiju su doprinosili i pogledi na moćne planine, makar i bez snega. Prostrani "Seruni" je između planina Gunung Gede ("Velika planina", na jeziku naroda Sunda, jednog od većinskih na Zapadnoj Javi) i Salak ("srebro", od sanskrtske reči Salaka).

Među blizu 280 miliona Indonežana, 86 odsto su muslimani pretežno suniti, a tamošnja verzija islama je umerena i tolerantna. Sa njima žive kao pripadnici priznatih vera i hrišćani, protestanti (5,7 odsto) i katolici (tri), te budisti (3,4), hindu (1,8) i konfučijanci. Svi oni potiču iz preko 400 etničkih grupa različitih kultura, tradicija i jezika, koje postoje na preko 17.000 ostrva rtova i hridi.

Pre početka naše ere, žitelji Indonezije su se pridržavali lokalnih plemenskih austronezijskih i papuanskih etničkih religija i tradicija. Potom, a pre pojave jednobožačkih religija judaizma, hrišćanstva i islama, preovlađujuće u regionu su bile indijske religije hinduizam i budizam.

Na Centralnoj Javi je najveći budistički spomenik na svetu Borobudur sagrađen za dinastije Šalendra, utemeljene u osmom veku. Otprilike u isto vreme izgrađen je i 50-tak kilometara udaljeni hinduistički skup hramova Prambanan, najprostraniji u Jugoistočnoj Aziji, posle čuvenog Angkor Vata u Kambodži.

Danas je Bali, omanje ostrvo, ali čuveno turističko odredište, jedina provincija Indonezije u kojoj dominiraju hinduisti. Tamošnjih 86,9 odsto, od ukupno četiri i po miliona stanovnika drže se balinežanskog hinduizma, duboko utkanog u lokalne rituale i umetnost.

Ritualna stanja samokontrole značajna su karakteristika religioznog izražavanja Balinežana, poznatih po gracioznom i ljubaznom ponašanju. Šta ih nadahnjuje, mogli smo da se uverimo tokom razgledanja dva hindu hrama na ostrvu. 

Tanah Lot hram stoji na velikoj priobalnoj steni koju su milenijumima oblikovale plime okeana.Tanah Lot na balinežanskom znači "kopno (u) moru" nastao je u 16. veku i popularna je turistička i kulturna atrakcija za fotografisanje, naročito zalaska sunca. Stotinjak metara severnije je manji hram Pura Batu Bolong, na stenovitoj izbočini pod kojom je Indijski okean napravio prolaz.

Hram Tirta Empul je "Svetilište izvorske vode" u bujnoj unutrašnjosti Balija, usred pirinčanih terasa i plantaža kafe.

Hinduistički kompleks posvećen bogu Višnu ispunjen je tokom noći punog meseca vernicima koji idu na ritualno kupanje. Hram je nastao oko velikog vodenog izvora 962. godine nove ere. Tik uz hram je strmo brdo na čijem je vrhu posle nezavisnosti Indonezije podignuta palata predsednika Republike, Tampaksiring.

Islam je na arhipelagu propovedan od osmog veka. Portugalci su uveli katoličanstvo u 16, kada i Holanđani protestantizam pod uticajem kalvinizma i luteranstva. Danas je u Indoneziji velika hrišćanska zajednica, preko 24 miliona ljudi.

U Indoneziji, inače deluje i pravoslavna zajednica vernika sa sedištem na najprostranijem ostrvu Sumatri, koja se nalazi pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije. Oko 4.000 pravoslavnih vernika na gotovo ravne časti sledi Grčku i Rusku pravoslavnu crkvu, koje imaju nekoliko bogomolja u Džakarti.

Sa izuzetkom nekoliko religioznih sukoba tokom 78 godina nezavisnosti, Indonežani su ponosni na međuverske odnose u domovini - različite zajednice su uveliko živele mirno, jedna kraj druge. Muslimani jesu najmnogobrojniji, ali hrišćani i hindui žive u "džepovima" arhipelaga u kojima su, ponekad, oni dominantna religija. Strancu se čini kao da je taj odnos većina-manjina nevažan.

Stoga se Božić naširoko slavi u Indoneziji. Naročito u gradskim sredinama gde je stanovništvo raznovrsnije.

Od noći uoči Božića mase vernika dolaze u katedralnu crkvu u Džakarti koja je tik do džamije "Istiklal", najveće u Jugoistočnoj Aziji, koju petkom pohode mulimani radi redovne molitve. Džamiju je 1950-tih projektovao poznati indonežanski arhitekta Frederik Silaban (1912-1984), hrišćanin. Danas sveštenstvo "Istiklala", dozvoljava da njihov parking prostor koriste učesnici hrišćanskih misa.

Po indonežanskim gradovima i dalje postoji praksa da muslimani pomažu hrišćanima pri gradnji crkava, a ovi učestvuju u podizanju džamija. Jedni drugima, takođe, poklanjaju simbole svoje vere. Ponegde je uobičajeno da je hrana spremljena za božićnu proslavu, zajedničko delo muslimanki i hrišćanki.

Obični Indonežani vole proslave "zapadnih" praznika kao što je Božić.

Tih dana su mnoge zgrade poput državnih nadleštava, ili tržnih centara okićene božićnim ukrasima, jelkama, lažnim snegom, dok hiljade đaka u kostimima Deda Mraza paradiraju ulicama desetomilionske Džakarte i pevaju praznične pesme.

Na trgovinskim centrima u Džakarti su istaknuti bilbordi sa Deda Mrazovima belih brada, kako, lako obučeni i sa slamenim šeširima, stoje u pirinčanim poljima. Iz prodavnica odjekuje božićna muzika, a uveče nastupaju horovi koji pevaju o rođenju Isusa Hrista.

Jedan trgovinski centar je dobio nagradu Indonežanskog muzeja za rekorde pošto je od lego kocki sagradio u Aziji najvećeg Deda Mraza.

Severni Sulavezi, provincija na istoimenom ostrvu, smatraju sedištem hrišćanstva u Indoneziji. Stanovništvo tamošnjeg regentstva Minahasa sa 93 procenta ima najviše hrišćana u Indoneziji. Priča se da na svakih 100 metara u regenstvu postoji jedna hrišćanska crkva. Nije čudo da su na Severnom Sulaveziju sagradili i najveću božićnu jelku u zemlji.

Za Božić, mnogi mladi Minahasi, hrišćani i muslimani, kao i pripadnici drugih religija, u odeći Deda Mraza izlaze na ulice da bi proslavili praznik. Neki uručuju i poklone deci.

Ovaj reporter je tokom poslednje posete Indoneziji 2013, mogao da tu razdraganu atmosferu oseti posle "Serunija" i u Bandungu, glavnom gradu provincije Zapadna Java. Uzavreli višemilionski grad koji su holandski kolonizatori još pre Drugog svetskog rata zvali "Pariz na Javi", sada je centar indonežanskih informatičkih tehnologija.

U hotelu "Nju Akvila" su mamili poređani božićni poklon-paketi dok je napolju pržilo sunce.

Radost, uzajamno poštovanje, umerenost i tolerancija, karakteristika miroljubivih naroda – bili su tih dana u Indoneziji još veći zbog predstojće dvostruke proslave. Rođendan proroku Muhamedu (približno 570-632 n.e) padao je dan uoči praznika rođenja Isusa Hrista, koga muslimani, takođe, uvažavaju kao Božjeg glasnika. Oba datuma su u Indoneziji državni praznici kako bi pripadnici dve najveće verske zajednice mogli da ih proslave sa uzbuđenjem, ali svečano.

"Možda se različito molimo i imamo drugačije pristupe istini, ali se klanjamo istom božanstvu. U dobri i u zlu, Indonežani svih boja i vera su svojom sudbinom vezani u jednu veliku naciju", napisao je tih dana uvodničar dnevnika na engleskom jeziku "Džakarta post."

Sledstveno ambasadori Indonezije u Srbiji, bili muslimani ili hrišćani, priređuju krajem decembra Božićni i novogodišnju večeru za desetine sunarodnika od kojih su neki već decenijama ovde, članove Upravnog odbora srpsko-indonežanskog društva prijateljstva "Nusantara" i niz novih poznanika koje su stekli. Sadašnji ambasador Mohamed Čandra Viđa Juda je nastavio tu tradiciju i ovog 28. decembra.

Indonežanski zvaničnici kažu kako njihova velika i raznolika nacija živi u miru zahvaljujući temelju koji su postavili osnivački oci, prvi predsednik Ahmed Sukarno (1901-1970) i njegov pomoćnik Muhamed Hata (1902-1980). To je Ustav iz 1945, koji garantuje slobodu religije. Prvi od pet principa državne ideologije "Pancasila" jeste "Verovanje u jednog Boga."

Indonezija je 2004, pokrenula međuverski dijalog sa pet država sveta čemu se pridružila i Srbija. Prvi srpsko-indonežanski dijalog je održan u Beogradu  u proleće 2011, a četvrti u Džakarti u oktobru 2019. Posle pauze uzrokovane i pandemijom koronavirusa, dve strane razmišljaju o narednom dijalogu.

Pokojni patrijarh Srpske pravoslavne crkve Irinej bio je učesnik međuverskih dijaloga između dve države. Jednom je kazao da je Srbija najzapadnija država u svetu sa pravoslavnom većinom, a Indonezija najistočnija država u kojoj pripadnici islamske veroispovesti čine većinu stanovništva.

Patrijarh je 2013. predvodio članove srpske delegacije na drugom međuverskom dijalogu u Džakarti. Oni su u prepunoj pravoslavnoj crkvi Svetog Tome, prisustvovali večernjem bogosluženju u kome su učestvovalo i indonežansko sveštenstvo.

U besedi je patrijarh rekao da je ranije bio prijatno iznenađen saznanjem da u Indoneziji postoji pravoslavna crkva, a tokom posete Džakarti je stekao pozitivan utisak o toj verskoj zajednici. To je povod za razgovor i sa Moskovskom patrijaršijom i Vaseljenskom patrijaršijom kako bi se svi zajedno zainteresovali za razvoj pravoslavne crkve u Indoneziji, kazao je srpski patrijarh.

Njegova Svetost je poželeo pravoslavnoj crkvi u Indoneziji puno uspeha u razvoju i radu, da se "izbori za svetlo sunce" i "utvrdi" svoje postojanje. Patrijarh je zaključio da je to "Božija misija."