Prisustvo američkih i NATO snaga na Balkanu: Od Mađarske do Krita (MAPA)

Pre dva dana kod grada Kučova u Albaniji svečano je otvorena obnovljena vazduhoplovna i prva NATO baza na prostoru Zapadnog Balkana. Podsećanja radi, u pitanju je baza površine 350 hektara izgrađena pedesetih godina i to radom zatvorenika, za vreme vlasti Envera Hodže, na kojoj se do skoro nalazilo "groblje" zastarelih sovjetskih i kineskih aviona.

U njeno obnavljanje i pretvaranje u savremenu vazduhoplovnu bazu za operacije Alijanse na Zapadnom Balkanu uloženo je 50 miliona dolara od čega je albanski udeo svega 10 odsto, a objekat je 18. februara stavljen u službu NATO-a.

Vazduhoplovna baza Kučova u Albaniji stavljena u službu NATO-a

Iako se zaista može reći da se radi o prvoj vojnoj bazi kojom će upravljati NATO snage na Zapadnom Balkanu, prisustvo Alijanse i SAD kao najjače sile u okviru ovog saveza, na ovom prostoru traje već nekoliko decenija, imajući u vidu misiju Kfor. Slična je situacija i sa ostatkom našeg regiona, budući da su vojnici NATO i Oružanih snaga SAD prisutni u većem broju vojnih objekata susednih zemalja i Grčke.

Mađarska, Rumunija i Bugarska – sedišta Borbenih grupa NATO-a i američkog vazduhoplovstva

Naše severne komšije na svojoj teritoriji zvanično imaju dva ključna objekta koji se koriste za potrebe Severnoatlatnske alijanse i to su: Vazduhoplovna baza Papa u istoimenom gradu - označena kao "Glavna operativna baza" i Sedište multinacionalne divizije "Centar" u Stolnom Beogradu - odakle se učestvuje u rukovođenju Borbenim grupama NATO u Mađarskoj, Slovačkoj, Rumuniji i Bugarskoj.

Rumunija sa druge strane ima šest većih kompleksa u kojima su prisutni vojnici NATO i SAD. Za potrebe vazduhoplovnih snaga koriste se: 71. vazduhoplovna baza blizu grada Kampija Turzij u okrugu Kluž, gde je pored rumunskog 713. helikopterske eskadrile smeštena i 731. ekspediciona jurišna eskadrila američke vojske, opremljena bespilotnim letelicama MK-9 "riper" i 57. vazduhoplovna baza "Mihail Kogalničanu" blizu Konstance.

Naš izbor

Šta traži američki špijunski avion iznad Srbije?

Potonja baza služi kao polazna tačka letelica u sklopu misije "Pojačana kontrola vazdušnog prostora", koju je NATO pokrenuo 2014. godine, a koja podrazumeva pojačano patroliranje iznad Istočne Evrope i Crnog mora. Iz ove baze od 2022. godine redovno poleću i izviđački avioni "Artemis", o čijim aktivnostima je već bilo reči.

Poznato je da u pomenutoj misiji, pored SAD, učestvuju avijacije Kanade, Velike Britanije, Italije, Španije i Nemačke, a interesantno je da su ovde raspoređeni i pripadnici američke 101. vazdušno-desantne divizije, kao i da postoje navodi o tome da je CIA takođe svojevremeno koristila ovu bazu kao privremeni zatvor za zarobljenike iz Iraka i Avganistana.

U Rumuniji se nalazi i 99. vojna baza Deveselu, u istoimenoj opštini, poznata kao mesto u kome je postavljen sistem za odbranu od balističkih raketa Ratne mornairce SAD - "AEDžIS". Ova baza prostire se na čak 900 hektara, od čega američke snage koriste 170.

Pored tri baze, na teritoriji ove države nalaze se dva poligona koje redovno koriste Oružane snage SAD i trupe u okviru NATO. Prvi se nalazi u opštini Babadag, okruga Tulća i na njemu se uglavnom obučavaju pripadnici 101. vazdušno-desantne divizije SAD, dok je drugi smešten na teritoriji opštine Činku, okruga Brašov i služi za obučavanje i vežbe NATO snaga u okviru misije "Pojačano istureno prisustvo".

Takođe, u Bukureštu se nalazi sedište Multinacionalne divizije "Jugoistok", odakle se kao i iz Stolnog Beograda, rukovodi nabrojanim Borbenim grupama NATO.

Bugarska na svojoj teritoriji, zvanično, ima četiri veća kompleksa namenjenih za potrebe SAD i NATO, a bugarske i američke vlasti su u aprilu 2006. godine, potpisale ugovor po kojima američka vojska može da se obučava u pojedinim bazama, koje će ostati pod komandom bugarske vojske.

Najvažnija od njih je vazduhoplovna baza Bezmer, u oblasti Jambol, koju je ministar odbrane SAD Lojd Ostin posetio u martu 2022. godine, a mnogi stručnjaci navode da je ovo šesta po važnosti baza vojske SAD van njene matične teritorije. Američka avijacija takođe koristi i vazduhoplovnu bazu Grof Ignjatijevo, kod istoimenog sela, na oko 10 km od Plovdiva.

Što se tiče NATO snaga raspoređenih u Bugarskoj, poznato je da one za svoje potrebe koriste poligon kod Novog sela, u oblasti Sliven, gde uvežbavaju gađanje iz tenkova, izviđanje i ABHO. Za potrebe snabdevanja ovog poligona izgrađen je i logistički centar Ajtos, u blizini istoimenog grada.

Grčka – Šta se sve nalazi u pomorskoj bazi na Kritu?

Na grčkom ostrvu Krit nalazi se najveća i verovatno najpoznatija pomorska baza NATO snaga u Sredozemnom moru - Kritska pomorska baza, poznata i po svom bivšem nazivu Pomorska baza Suda, koje je dobila po istoimenom zalivu u kome se nalazi. Ova baza važi za drugu najveću bazu Helenske ratne mornarice, po broju usidrenih ratnih brodova.

Osim objekata za održavanje, popravku brodova i smeštaj mornara u ovoj bazi nalazi se i centar za operativnu pomorsku obuku koji NATO snage koriste za uvežbavanje izvođenja izviđačkih, specijalnih i operacija na ili ispod površine mora.

Tu se nalazi iz kompleks za lansiranje raketa - NAMFI (NATO Missile Firing Installation), odnosno poligon za uvežbavanje jedinica PVO. Prema dostupnim informacijama NAMFI se najčešće koristi za lansiranje raketa sistema MIM-104 "patriot" i MIM-23 "hok", ali se povremeno koristi i za probna dejstva drugih sistema.

Osim baze na Kritu, NATO snage imaju na raspolaganju i aerodrom Aktion u blizini grada Preveza, a poznato je da su pripadnici vojske SAD raspoređeni u grčkim bazama u provinciji Volos i na severoistoku Aleksandropulisa, kao i da povremeno koriste poligon Litoro.

Srbija – četiri baze u južnoj pokrajini

Republika Srbija je jedina zemlja Balkanskog poluostrva koja na svojoj teritoriji ima baze NATO snaga, a da nije članica Alijanse. U pitanju su, naravno, vojni objekti na Kosovu i Metohiji, koje koristi Kfor.

Na osnovu javno dostupnih podataka poznato je da pripadnici NATO snaga trenutno koriste četiri baze u našoj južnoj pokrajini i to:

• Kamp Bondstil u blizini Uroševca - služi kao sedište Regionalne komande "Istok" i nalazi se pod komandom SAD, dok se osim američkih ovde nalaze i trupe iz Grčke, Italije, Finske, Mađarske, Poljske, Slovenije, Švajcarske i Turske.
• Kamp Vilađio Italija u blizini Peći - koji služi kao sedište Regionalne komande "Zapad" i nalazi se pod komandom Italije, a osim italijanskih ovde se nalaze i trupe iz Austrije, Hrvatske, Moldavije, Severne Makedonije, Poljske, Slovenije, Švajcarske i Turske.
• Kamp Film siti u Prištini - koji služi kao sedište Grupe za podršku, Zajedničke grupe za logističku podršku, Bataljona za Obaveštajne i izviđačke operacije i Multinacionalne specijalizovane jedinice sastavljene pripadnika italijanske i češke policije.
• Kamp Novo selo kod istoimenog sela - koji služi za smeštaj Rezervnog taktičkog bataljona sastavljenog od pripadnika mađarske vojske.