Svet
"Razarač tvrđave" sa manevarskom bojevom glavom: Kako je iranska raketa izbegla izraelsku PVO
"Hajbar šekan" je prvi put predstavljen početkom februara 2022. godine, tokom posete načelnika generalštaba Oružanih snaga Irana general-majora Muhameda Baherija i komandanta Vazduhoplovnih snaga Iranske revolucionarne garde brigadnog generala Amira Alija Hajizadeha, jednoj od podzemnih baza iranske vojske
Dan nakon napada Irana na Izrael, u kome je korišćeno nekoliko stotina dronova, krstarećih i balističkih raketa, na pojedinim Telegram kanalima i drugim društvenim mrežama pojavio se interesantan snimak na kom se može videti terminalna faza leta jedne iranske rakete, koja neposredno pre trenutka udara izvodi manevar, radi zbunjivanja raketa PVO.
Ispostavilo se da se radi o balističkoj raketi srednjeg dometa "hajbar šekan", tačnije njenoj bojevog glavi, a objavljeni snimak manevrisanja ovog projektila zapravo pokazuje da se iranska raketna tehnologija nalazi na zavidnom nivou.
"Hajbar šekan" je prvi put predstavljen početkom februara 2022. godine, tokom posete načelnika generalštaba Oružanih snaga Irana general-majora Muhameda Baherija i komandanta Vazduhoplovnih snaga Iranske revolucionarne garde brigadnog generala Amira Alija Hajizadeha, jednoj od podzemnih baza iranske vojske.
Prema klasifikaciji Revolucionarne garde, radi se o "raketi treće generacije", a inspiracija za naziv potiče iz bitke koja se dogodila u 7. veku. Prva reč - "Hajbar", odnosi se na tvrđavu u blizini Medine, koju su naseljavali Jevreji, dok je 628. godine nisu osvojili muslimani; dok "šekan" znači "razarač", "rušilac" ili "razbijač".
Stoga se, u prenesenom značenju, "hajbar šekan" može prevesti kao "razarač tvrđave", a o tome zbog čega je izabran baš ovaj naziv dovoljno govore odnosi Irana i Izraela, kao i sam događaj iz 7. veka.
Dimenzije, brzina, lansirne platforme i sličnost sa drugim iranskim raketama
Po osnovnim rešenjima u domenu dizajna, "hajbar" je u velikoj meri sličan drugim balističkim raketama kratkog i srednjeg dometa iranske proizvodnje poput "zulfikara", "dezfula", "haj kasim sulejmanija", koje su nastale daljim razvojem "fateha", odnosno raketa iz istoimene porodice.
Dužina čitavog "hajbara" je 10,5 m, prečnik iznosi 0,8 m, dok je težina 4,5 t (po nekim izvorima oko 6 tona), uključujući i bojevu glavu. Većina konstrukcije izrađena je od kompozitnih materijala, čime je težina delimično smanjena, što se poklapa sa izjavom generala Hajizadeha da je ova raketa za "trećinu lakša od sličnih raketa, što joj omogućava da nosi veći teret ili bojevu glavu".
Još jedna prednost "hajbara" ogleda se upravo u manjim dimenzijama nego što je to slučaj sa drugim iranskim balističkim raketama srednjeg dometa kao što su "emad", "horamšar", "sajdžil", "šahab-3" i "gadr-110". Smanjivanje dimenzija ove rakete omogućava smeštanje većeg broja "hajbara" u podzemnim vojnim bazama, kao i upotrebu šireg spektra lansirnih platformi.
Kao osnovne lansirne platforme koriste se šasije komercijalnih teretnih kamiona sa 10 točkova, zbog čega se "hajbari" mogu lako premeštati sa jednog položaja na drugi i kamuflirati, kako bi se sakrili od izviđačkih letelica i satelita.
Na osnovu dostupnih fotografija, može se zaključiti da postoje lansirna vozila u dve konfiguracije - sa jednom ili dve rakete. Kako je naveo sam general Hajizadeh, prelazak iz marševskog u borbeni položaj je kod "hajbara" znatno kraći nego kod sličnih sistema, pa tako iznosi oko šest minuta.
Raketa ima dvostepeni pogon na čvrsto gorivo, a maksimalna brzina koju može dostići tokom srednje faze leta, je oko 13 maha (oko 16.000 km/č). Domet "hajbara" se procenjuje na 1.400-1.450 km, što je i više nego dovoljno da od Irana stigne do Izraela.
U čemu se krije tajna manevra sa snimka?
Na vrhu "hajbara" nalazi se tzv. MaRV (Maneuverable Reentry Vehicle), a u pitanju je odvojiva manevarska bojeva glava, opremljena uređajima za navođenje u terminalnoj (završnoj) fazi leta. Ovakva konfiguracija otežava praćenje i presretanje MaRV-a, te znatno smanjuje efikasnost sistema za obaranje balističkih raketa, dok istovremeno poboljšava stepen preciznosti samog projektila.
Upravo je ovaj deo balističke rakete uhvaćen na pomenutom snimku, na kom se može videti kako MaRV neposredno pre udara u cilj, u deliću sekunde naglo menja pravac kretanja radi izbegavanja raketa PVO, usmerava se ka gore i potom nastavlja put do izraelske mete.
Upotreba ove balističke rakete u napadu na Izrael, samo je potvrdila reči generala Hajizadeha, koji je tokom predstavljanja ovog naoružanja izjavio da "ono ima mogućnost da manevriše kako bi izbeglo protivraketni štit, u terminalnoj fazi leta". Kako se može videti, projektil je došao do svog cilja, za kog se navodi da je vazduhoplovna baza Nevatim.
Bojeva glava "hajbara" težine 500 kg, opremljena je visoko eksplozivnim punjenjem i krilcima koji olakšavaju manevrisanje, a zbog svog specifičnog oblika zadržava stabilnost prilikom izvođenja složenih manevara.
Važno je naglasiti da MaRV služi za izbegavanje raketa na relativno malim visinama koje lansiraju sistemi PVO poput "patriota". Sa druge strane, za uništavanje balističkih raketa na velikim visinama, pre nego što njihove bojeve glave krenu da se obrušavaju, koriste se dosta složeniji sistemi poput izraelskog "hec-3", koji se nije baš najslavnije pokazao tokom napada Irana.
VV inauguration
